An toàn cho trẻ không chỉ tính từ lúc chào đời

Sàng lọc tiền hôn nhân và tiền mang thai – bước khởi đầu vững chắc

Theo TS.BS Nguyễn Thị Thu Phương, nhiều cặp vợ chồng chỉ bắt đầu lo lắng cho thai nhi từ khi mang thai. Tuy nhiên, khoa học đã chứng minh rằng việc bảo đảm an toàn phải bắt đầu từ sớm hơn – ở giai đoạn tiền hôn nhân và tiền mang thai.

Khám và sàng lọc trước khi kết hôn, mang thai có thể giúp phát hiện, phòng ngừa nhiều bệnh lý di truyền, dị tật bẩm sinh. Theo thống kê, mỗi năm có tới 8 triệu trẻ em trên toàn cầu sinh ra mắc dị tật bẩm sinh nghiêm trọng, trong đó nhiều trường hợp có thể phòng tránh nếu cha mẹ được tầm soát trước.

Tại Việt Nam, bệnh Thalassemia (tan máu bẩm sinh) là vấn đề nổi bật, với 13,8% dân số mang gen bệnh. Khi cả cha và mẹ cùng mang gen, nguy cơ con sinh ra mắc bệnh là 25%. Để giảm thiểu rủi ro, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) triển khai chương trình sàng lọc bằng xét nghiệm máu, đồng thời tư vấn các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tiên tiến như chọn lọc phôi không mang gen bệnh.

Bên cạnh Thalassemia, sàng lọc tiền hôn nhân và tiền mang thai còn nhằm phát hiện các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bất thường ở tử cung, buồng trứng hoặc rối loạn nội tiết. Việc tiêm phòng vắc-xin và kiểm tra sức khỏe tổng quát cũng là bước quan trọng, giúp phụ nữ có hành trang vững chắc trước khi bước vào thai kỳ.

Hành trình an toàn xuyên suốt

Nếu sàng lọc là điểm khởi đầu thì chăm sóc thai kỳ và giai đoạn sau sinh chính là hành trình xuyên suốt để bảo đảm an toàn cho mẹ và bé.

Trong suốt thai kỳ, việc khám định kỳ đóng vai trò thiết yếu. Các bác sĩ có thể sàng lọc dị tật bẩm sinh, phát hiện nhiễm trùng bào thai, cũng như dự phòng và xử trí kịp thời các biến chứng nguy hiểm như tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ hay sinh non. Đồng thời, chế độ dinh dưỡng và bổ sung vi chất đầy đủ giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh, hạn chế nguy cơ nhẹ cân hoặc suy dinh dưỡng bào thai.

Khi bước vào giai đoạn sinh nở, sự an toàn càng cần được đặt lên hàng đầu. Theo dõi sát sao bằng biểu đồ chuyển dạ, chuẩn bị sẵn sàng phương tiện cấp cứu giúp giảm thiểu các tai biến thường gặp như băng huyết sau sinh, ngạt sơ sinh hay nhiễm khuẩn. Những can thiệp kịp thời này có thể quyết định sự sống còn của cả mẹ và bé.

Sau sinh, nguy cơ vẫn chưa kết thúc. Thống kê cho thấy, khoảng 75% số ca tử vong sơ sinh xảy ra trong tuần đầu tiên, chủ yếu do sinh non, ngạt hoặc nhiễm khuẩn. Vì vậy, việc áp dụng quy trình Chăm sóc thiết yếu ngay sau sinh (EENC) là vô cùng quan trọng. Sáu bước cơ bản gồm: Lau khô và da kề da; tiêm oxytocin; kẹp cắt rốn muộn; kéo dây rốn có kiểm soát; xoa đáy tử cung và cho bú mẹ sớm. Những thao tác đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc bảo vệ sự sống cho trẻ.

Với trẻ nhỏ, hành trình an toàn tiếp tục gắn liền với nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, tiêm chủng đúng lịch và phòng tránh tai nạn thương tích. Đồng thời, việc theo dõi sự phát triển tâm thần – vận động và chăm sóc sức khỏe tâm lý là không thể bỏ qua. Bởi những tổn thương sớm, dù nhỏ, có thể dẫn đến hệ quả lâu dài như chậm phát triển, rối loạn hành vi hay tự kỷ.