Bảo hiểm y tế bổ sung không phải "bảo hiểm cao cấp" thay thế hệ thống an sinh cơ bản

"Bảo hiểm y tế bổ sung" phải gắn chặt với Bảo hiểm y tế

Theo bà Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, Bộ Y tế thì BHYT vẫn giữ vai trò trung tâm trong hệ thống tài chính y tế quốc gia, bảo đảm chia sẻ rủi ro, công bằng và tiếp cận dịch vụ y tế cho mọi người dân. "BHYT bổ sung" không phải là sự thay thế, mà là phần hỗ trợ nhằm hoàn thiện hơn cơ chế bảo vệ tài chính cho người tham gia.

Theo bà Nguyễn Khánh Phương, thực tiễn cho thấy dù độ bao phủ BHYT ở Việt Nam đã đạt trên 90% dân số, nhưng vẫn còn không ít chi phí y tế mà người dân phải chi trả trực tiếp, đặc biệt là phần đồng chi trả, thuốc và dịch vụ ngoài danh mục, hay các dịch vụ theo yêu cầu. Đây chính là "khoảng trống" mà bảo hiểm y tế bổ sung có thể tham gia, nếu được thiết kế phù hợp.

Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế cho rằng, nguyên tắc quan trọng nhất khi xây dựng BHYT bổ sung là phải gắn chặt với việc tham gia BHYT. Như vậy, chỉ những người đã có BHYT mới là đối tượng của BHYT bổ sung, và phạm vi chi trả cũng chỉ dừng ở mức bổ sung, không chồng lấn hay cạnh tranh trực tiếp với gói quyền lợi cơ bản.

"BHYT phải là nền tảng, là lớp bảo vệ thứ nhất. BHYT bổ sung chỉ phát huy vai trò khi nó giúp người dân giảm bớt gánh nặng tài chính ở những phần mà BHYT chưa bao phủ đầy đủ"- bà Nguyễn Khánh Phương nhấn mạnh.

Theo kinh nghiệm quốc tế, BHYT bổ sung thường tập trung vào 2 nhóm quyền lợi chính: chi trả phần đồng chi trả của BHYT xã hội và chi trả cho các dịch vụ, thuốc, kỹ thuật nằm ngoài phạm vi thanh toán của BHYT. Một số quốc gia còn cho phép BHYT bổ sung chi trả chênh lệch chi phí dịch vụ theo yêu cầu, như lựa chọn bác sĩ, phòng điều trị riêng hoặc rút ngắn thời gian chờ khám, chữa bệnh.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Khánh Phương lưu ý rằng, nếu không có ranh giới rõ ràng, BHYT bổ sung có thể dẫn đến sự phân tầng dịch vụ quá mức, làm gia tăng bất bình đẳng trong tiếp cận chăm sóc sức khỏe. Do đó, việc xác định rõ phạm vi quyền lợi, mức độ can thiệp của Nhà nước và trách nhiệm của các bên tham gia là yêu cầu bắt buộc.

Quản lý nhà nước là yếu tố quyết định thành công

Theo bà Nguyễn Khánh Phương, kinh nghiệm của nhiều quốc gia cho thấy BHYT bổ sung chỉ vận hành hiệu quả khi có vai trò quản lý mạnh mẽ của Nhà nước. Nhà nước cần thiết lập hành lang pháp lý rõ ràng, quy định cụ thể về điều kiện tham gia, phạm vi quyền lợi, mức phí, cơ chế giám sát và trách nhiệm giải trình của các doanh nghiệp bảo hiểm.

Một trong những nguy cơ lớn của bảo BHYT bổ sung là hiện tượng lựa chọn rủi ro, khi doanh nghiệp bảo hiểm có xu hướng ưu tiên nhóm người khỏe mạnh, thu nhập cao, trong khi nhóm người có nguy cơ bệnh tật cao lại khó tiếp cận. Vì vậy, chính sách cần có cơ chế bảo vệ người tham gia, bảo đảm tính công bằng và nhân văn của hệ thống y tế.

Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế cũng cho rằng, việc triển khai BHYT bổ sung cần được thực hiện theo lộ trình, trước mắt là thí điểm tại một số địa phương hoặc nhóm đối tượng, gắn với đánh giá tác động đầy đủ về tài chính, sử dụng dịch vụ y tế và chi tiền túi của người dân. 

Kết quả thí điểm sẽ là cơ sở quan trọng để hoàn thiện chính sách trước khi mở rộng trên phạm vi toàn quốc.

Song song với đó, công tác truyền thông, cung cấp thông tin minh bạch cho người dân là yếu tố không thể thiếu. Người dân cần được hiểu rõ BHYT bổ sung là gì, quyền lợi đến đâu, khác gì với BHYT xã hội và không phải là "bảo hiểm cao cấp" thay thế cho hệ thống an sinh cơ bản.