Bất động sản dưỡng lão: Mảnh ghép còn thiếu khi Việt Nam chuẩn bị bước vào giai đoạn dân số già

Khoảng trống lớn từ nhu cầu thực tế

Mỗi sáng, bà Phan Thị Hòa (72 tuổi, ở Hà Đông, Hà Nội) lại được con trai đưa tới một trung tâm dưỡng lão bán trú ở ngoại ô Hà Nội. Ở đó, bà được kiểm tra huyết áp, tham gia lớp dưỡng sinh, trò chuyện cùng bạn bè trước khi về nhà vào buổi tối. "Vui nhất là không còn cảnh lủi thủi một mình, lại có bác sĩ theo dõi sức khỏe thường xuyên. Tôi vẫn ở với con cháu, nhưng ban ngày có nơi an tâm gửi gắm", bà Hòa chia sẻ.

Câu chuyện của bà Hòa không phải cá biệt. Theo Viện Dân số, Sức khỏe và Phát triển, hiện 61,3% người cao tuổi sống cùng ít nhất một người con, nhưng cấu trúc gia đình đang thay đổi nhanh. Quy mô hộ gia đình giảm từ 3,9 người/hộ năm 2010 xuống còn 3,5 người/hộ vào 2024; hộ hai thế hệ chiếm gần một nửa, trong khi số hộ đơn thân và người già sống một mình ngày càng nhiều.

Trong khi đó, cả nước mới có khoảng 400 cơ sở dưỡng lão, đa phần nhỏ lẻ, nhiều nơi hoạt động theo mô hình từ thiện. Mức lương hưu bình quân năm 2024 là 6,2 triệu đồng/tháng, trong khi chi phí dưỡng lão thường từ 10 triệu đồng/người/tháng trở lên. "Khoảng cách này khiến dịch vụ dưỡng lão trở thành xa xỉ với phần đông người cao tuổi", ông Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, nhận định.

Tiềm năng và triển vọng của "kinh tế bạc"

Theo báo cáo mới nhất của Viện Nghiên cứu và Đánh giá thị trường bất động sản - VARS IRE, mô hình dưỡng lão bán trú đang được coi là hướng đi phù hợp nhất với văn hóa và điều kiện kinh tế – xã hội Việt Nam. Khác với dưỡng lão toàn thời gian, bán trú cho phép người già đến trung tâm ban ngày để sinh hoạt, chăm sóc y tế, tham gia hoạt động cộng đồng, rồi tối lại về với gia đình. Cách làm này vừa giải quyết được nhu cầu chăm sóc chuyên nghiệp, vừa giữ được sự gắn kết tình cảm, đúng với truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người Việt.

"Nhà dưỡng lão bán trú là giải pháp dung hòa, giúp người cao tuổi tránh cảm giác cô đơn, được chăm sóc sức khỏe định kỳ, trong khi con cháu yên tâm đi làm. Đây không phải sự xa rời, mà là cách thể hiện tình yêu thương trong xã hội hiện đại", báo cáo của VARS IRE nêu rõ.

Một số dự án thử nghiệm căn hộ chăm sóc sức khỏe gần nơi ở gia đình đã xuất hiện, nhưng chi phí vẫn vượt quá khả năng của nhiều hộ dân. Vì vậy, để mô hình này đi vào đời sống, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) đề xuất Nhà nước cần có chính sách ưu đãi về quỹ đất, tín dụng, đồng thời kết hợp bảo hiểm y tế để giảm bớt chi phí cho người cao tuổi.

Trên thực tế, nhiều trung tâm dưỡng lão hiện nay đều rơi vào tình trạng quá tải. Các chuyên gia cho rằng, giống như trẻ em có nhà trẻ, thì người cao tuổi cũng cần những "nhà dưỡng lão ban ngày" để được chăm sóc, giao lưu, sống vui khỏe và ý nghĩa.

Trong bức tranh ấy, bất động sản dưỡng lão không chỉ là một phân khúc đầu tư mới mẻ, mà còn gắn với chiến lược phát triển "kinh tế bạc", nền kinh tế phục vụ người cao tuổi. Nếu chính sách được hoàn thiện và mô hình bán trú được nhân rộng, bất động sản dưỡng lão có thể trở thành một trong những "ngành công nghiệp" đặc thù, vừa mang ý nghĩa xã hội. Đây cũng là cơ hội kinh doanh bền vững.

Những năm gần đây, một số tập đoàn lớn như Vingroup, Sun Group hay Phương Đông đã bắt đầu thử nghiệm mô hình dưỡng lão, từ dịch vụ bán trú đến khu nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe. Tổ hợp Phương Đông Asahi ở Hà Nội thậm chí còn giới thiệu spa, onsen, hồ bơi và phục hồi chức năng, hướng tới nhóm khách hàng cao cấp.

Ở phân khúc phổ thông, mô hình bán trú được kỳ vọng sẽ lan rộng, bởi phù hợp tâm lý Á Đông: người già muốn gần gũi gia đình nhưng vẫn cần được chăm sóc chuyên nghiệp. Các chuyên gia ví von, nếu trẻ em có nhà trẻ ban ngày, thì người cao tuổi cũng cần "nhà dưỡng lão ban ngày" để được chăm sóc sức khỏe, vui chơi và giao lưu tinh thần.

Tuy nhiên, để thị trường này cất cánh, nhiều rào cản cần tháo gỡ như khung pháp lý chưa rõ ràng, chi phí đầu tư cao, thiếu nhân lực chuyên môn. Vì vậy, nếu muốn thu hút cả kiều bào và khách quốc tế, Việt Nam phải chuẩn hóa dịch vụ và đào tạo bài bản nguồn nhân lực. Người già không chỉ cần nơi ở, mà cần một môi trường sống an toàn, ý nghĩa.