Biến thể Lambda sở hữu các đột biến khiến chúng dễ lây lan hơn

Theo dõi chặt chẽ

Khi biến thể Delta tàn phá các cộng đồng ở châu Á, châu Âu và Mỹ, một biến thể khác được quan tâm, Lambda, đang lan nhanh khắp Nam Mỹ.

Các biến thể Lambda, hoặc C.37, lần đầu tiên được xác định ở Peru vào đầu tháng 8/2020. Ban đầu, tình trạng nhiễm Lambda tương đối hiếm. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, Lambda đã trở thành biến thể thống trị ở Argentina, Chile và Colombia. Lambda cũng đã được xác định ở hầu hết các tiểu bang Hoa Kỳ. Lambda hiện chiếm ít hơn một phần trăm tổng số ca lây nhiễm nhưng với quỹ đạo của nó ở khu vực Mỹ Latinh, biến thể này đang được các nhà khoa học trên thế giới theo dõi chặt chẽ.

Những hiểu biết về các đột biến trên biến thể Lambda, tác động của đột biến tới các đặc điểm của virus như mức độ lây nhiễm, độc lực, khả năng xâm nhập hệ miễn dịch, cơ chế bệnh lý, có thể giúp ngăn ngừa virus lây lan rộng hơn.

Một nghiên cứu mới đây cho thấy, xuất hiện ít nhất 8 đột biến đáng chú ý trên gai protein của biến thể Lambda, đặc biệt là các đột biến ký hiệu T76I và L452Q. Ngoài ra, đột biến cũng xóa đi amino acid tại 7 vị trí trên gai protein.

Để đánh giá tác động của từng đột biến trên gai protein đối với khả năng lây nhiễm của virus, các nhà khoa học phân tích từng đột biến và kết hợp chúng với nhau. Kết quả là, một trong các đột biến về amino acid ký hiệu G75V làm giảm khả năng lây nhiễm. Nhưng khi kết hợp biến đổi này với sự xuất hiện của đột biến T76I, khả năng lây nhiễm của virus lại tăng lên.

Kết quả tương tự cũng xuất hiện khi kết hợp thay đổi amino acid ký hiệu F490S với đột biến L452Q, khi đột biến làm tăng mạnh khả năng lây nhiễm của biến thể Lambda.

Các nhà khoa học kết luận rằng, 2 đột biến T76I và L452Q là tác nhân chính khiến biến thể Lambda có khả năng lây nhiễm mạnh hơn nhiều so với chủng virus ban đầu.

Tỷ lệ vượt qua hệ miễn dịch của biến thể Lambda tăng 1,62 lần

Trong khi các so sánh trực tiếp giữa biến thể Lambda và biến thể Delta vẫn chưa được phổ biến rộng rãi, nghiên cứu dịch tễ cho thấy, Lambda dễ lây truyền hơn nhiều so với biến thể D614G đã thúc đẩy làn sóng thứ hai và có khả năng là biến thể Alpha thúc đẩy làn sóng thứ ba.

Để xác định khả năng qua mặt hệ miễn dịch, các nhà khoa học thử nghiệm các đột biến với vaccine sử dụng công nghệ mRNA của Pfizer. Kết quả đã chỉ ra rằng, đột biến về amino acid trên 7 vị trí, cũng như đột biến L452Q và F490S đều làm tăng khả năng qua mặt hệ miễn dịch từ 1,22-1,38 lần. Khi kết hợp các đột biến, tỷ lệ vượt qua hệ miễn dịch của biến thể Lambda tăng 1,62 lần.

Trước đó, Đại học Chile đã tiến hành các nghiên cứu về phản ứng của biến thể Lambda với vaccine dùng phổ biến ở Nam Mỹ. Kết quả cho thấy, hiệu quả của vaccine trên biến thể Lambda giảm 3 lần so với chủng virus ban đầu. Trước đó, thử nghiệm cho thấy tính hiệu quả của vaccine giảm 2,3 lần với biến thể Gamma và 2 lần với biến thể Alpha.

Về tổng thể, biến thể Lambda có 23 đột biến nucleotide và 18 đột biến amino acid so với chủng virus ban đầu tại Vũ Hán (Trung Quốc). Trong số này, 16 đột biến nucleotide và 11 đột biến amino acid nằm bên ngoài bộ gene mã hóa gai protein.

Bất cứ đột biến nào trong số này cũng có thể tăng cường khả năng của biến thể Lambda trong tự nhân bản hoặc thích ứng với phản ứng của hệ miễn dịch con người. Tương tự, những đột biến có thể tác động theo hướng ngược lại. Những tác động qua lại giữa các đột biến như thế hiện chưa được làm rõ trong các thí nghiệm.

Theo Tiến sĩ Gregory Poland thuộc Nhóm nghiên cứu vaccine tại phòng khám Mayo, bang Minnesota (Mỹ), bất cứ khi nào một biến thể được xác định và chứng tỏ khả năng lây lan nhanh chóng trong một quần thể, con người cần phải đề phòng.

"Nghiên cứu dịch tễ về Covid-19 ở Nam Mỹ cho chúng ta biết những gì chúng ta có thể đối mặt. Trong trường hợp Lambda, ngoài Delta, hoành hành ở Mỹ, chúng tôi được báo trước để chuẩn bị cho một cuộc tấn công kép", ông Poland chia sẻ.