Biến vùng đất hoang sơ thành điểm du lịch nổi tiếng

Món quà của thiên nhiên

Cách thành phố Vinh cũ 70km và từ xã Hạnh Lâm bắt đầu ở đường Hồ Chí Minh vào Thác Liếp chỉ mất vài chục phút đồng hồ, đi qua những con đường quanh co uốn lượn dưới cánh rừng keo bạt ngàn của đồng bào người Thái, Thác Liếp hiện ra trước mắt với thác nước trắng xóa như như một dải lụa bạch giữa núi rừng thiên nhiên, là món quà được đất trời ban tặng cho người dân xã Sơn Lâm.

Thác Liếp nằm trong khu vực rừng nguyên sinh, cảnh quan xung quanh còn giữ được vẻ đẹp hoang sơ, mang đến cảm giác thư thái, hòa mình vào thiên nhiên. Dòng nước của Thác Liếp bắt nguồn từ những dãy núi cao của dãy Trường Sơn, chảy quanh những bãi đá sừng sững, tạo nên một cảnh quan tự nhiên hùng vĩ. Đặc biệt ở đây không có vực sâu, thác nước trải dài hàng trăm mét, có nhiều tầng, rất phù hợp để du khách đắm mình trong làn nước mát lạnh.

Người Thái và Khơ Mú về định cư ở xã Sơn Lâm cách đây 20 năm nhưng Thác Liếp chỉ mới nổi danh là một trong những điểm du lịch hấp dẫn của tỉnh Nghệ An trong những năm gần đây. Câu chuyện du lịch Thác Liếp bắt đầu một cách giản dị, không hề có một kế hoạch hay đề án quy mô nào.

Chị Lô Thị Thêu kể lại: "Vào thời điểm năm 2017, thấy nhiều du khách thập phương vào đây để vãn cảnh, tắm thác, tôi mang một vài chai nước hay món ăn của người Thái vào bán. Lúc đó, vào thác chỉ có con đường mòn và bản thân cũng không nghĩ rằng ngay từ lúc đó đã mở ra cho tôi và nhiều hộ dân người Thái ở đây một cơ duyên làm du lịch".

Những ngày ấy, gia đình chị Thêu không làm du lịch chuyên nghiệp mà chủ yếu nuôi gà, nuôi lợn bản để phục vụ sinh hoạt. Thế nhưng, sự hoang sơ, hùng vĩ của Thác Liếp đã thu hút ngày càng đông du khách. Ban đầu chị Thêu chỉ phục vụ giải khát, sau đó chị được khách yêu cầu làm thêm những món ăn. Chính từ đó, một ý tưởng kinh doanh mới dần hé mở.

Nhu cầu của khách ngày một lớn hơn, chị Thêu và gia đình quyết định dựng lên một quán nhỏ ngay dưới chân thác. Sau đó, chị Thêu rủ thêm nhiều hộ gia đình người Thái khác cũng mở quán kinh doanh. Từ sự khởi đầu đầy tình cờ nhưng cũng rất tự nhiên ấy đã trở thành nền móng cho sự phát triển của du lịch nơi đây.

Thời gian đầu, các hộ kinh doanh hoạt động theo kiểu tự phát, mỗi nhà một kiểu nhưng vẫn luôn có sự động viên, chia sẻ lẫn nhau. Cùng với những gia đình đầu tiên như gia đình chị Lô Thị Thìn, Lô Thị Mỹ Nương…, Thác Liếp dần trở thành một điểm đến quen thuộc của du khách gần xa.

Kinh doanh bằng wifi giữa rừng

Nhận thấy tiềm năng và những hạn chế của mô hình tự phát, được sự ủng hộ và hỗ trợ từ huyện Thanh Chương cũ và xã Sơn Lâm (sáp nhập từ xã Ngọc Lâm và Thanh Sơn), chị Lô Thị Thêu cùng các hộ dân đã quyết định thành lập một Hợp tác xã (HTX) vào tháng 6/2024. Đây là một bước ngoặt quan trọng, đánh dấu sự chuyển mình từ một hoạt động mang tính cá nhân sang một mô hình kinh doanh cộng đồng có tổ chức.

Chị Thêu, với vai trò là Giám đốc HTX, chia sẻ: "Hiện tại, HTX đã có 18 thành viên và hoạt động theo một mô hình khép kín. Các thành viên được chia làm hai mảng chính, gồm một mảng làm nông nghiệp và một mảng kinh doanh du lịch. Hoạt động nông nghiệp sẽ phục vụ nông sản sạch cho các hộ kinh doanh, đảm bảo chất lượng và nguồn gốc".

Mô hình này không chỉ giúp các hộ kinh doanh chủ động được nguồn thực phẩm sạch mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo ra một thương hiệu chung cho du lịch Thác Liếp. Hơn thế nữa, HTX cũng đã xây dựng những nội quy chặt chẽ đối với các thành viên, từ việc tuân thủ pháp luật về phòng chống cháy rừng, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, đến những quy tắc ngầm về sự đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau.

"Mọi người cùng nhau bắt tay làm, chứ không cạnh tranh, mạnh ai nấy đi. Chúng tôi sẽ cùng nhau thúc đẩy sự phát triển của nơi đây, áp lực lẫn nhau để làm tốt hơn, để cùng nhau phát triển. Một trong những mục tiêu lớn của HTX trong 3 năm tới là xây dựng và phát triển các sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) từ chính những sản vật bản địa", chị Thêu nhấn mạnh.

Để Thác Liếp có thể phát triển bền vững, việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng là yếu tố then chốt. Chị Thêu cho biết, nhờ sự quan tâm của chính quyền, con đường vào Thác Liếp đã được đầu tư xây dựng từ năm 2023, giúp việc đi lại của du khách trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

Thời gian đâu, khó khăn lớn nhất là thiếu sóng điện thoại và internet. "Trước đây, khách đến đặt bàn, gọi món rất khó, chúng tôi không thể phục vụ kịp thời. Giờ có wifi, khách thường lên món trước, chúng tôi chủ động và có thời gian chuẩn bị nên thuận lợi hơn nhiều, chất lượng phục vụ cũng được cải thiện rõ rệt", chị Thêu chia sẻ.

Bên cạnh đó, việc đào tạo nâng cao năng lực cho các hộ kinh doanh cũng được chính quyền huyện đặc biệt quan tâm. Chị Thêu cho biết, tất cả các hộ kinh doanh du lịch tại Thác Liếp đều được tham gia các lớp tập huấn do chính quyền địa phương tổ chức, giúp họ nắm bắt những kiến thức cơ bản về du lịch, cách phục vụ khách hàng chuyên nghiệp hơn.

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, Thác Liếp vẫn đang trong giai đoạn đầu thử nghiệm và gặp không ít thách thức. Hiện tại, khu vực này vẫn chưa đủ điều kiện để được công nhận là một điểm du lịch sinh thái chính thức. Chị Thêu và các thành viên đã chuyển hướng sang mô hình HTX để hoạt động một cách hợp pháp, bài bản hơn và nhận được sự hỗ trợ về mặt pháp lý từ chính quyền. Chị Thêu cùng những người trong HTX tham vọng sẽ đưa Thác Liếp thánh điểm du lịch sinh Thái "có tiếng tăm" ở xứ Nghệ.

Phát huy văn hóa người Thái

Điểm hấp dẫn nhất của Thác Liếp không chỉ đến từ cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, thơ mộng mà còn từ sự đa dạng, phong phú của ẩm thực và văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái. Sau những giờ phút thư giãn trong dòng nước mát lạnh, du khách sẽ được thưởng thức những món ăn đặc sản đậm chất núi rừng, được chế biến từ chính những đôi bàn tay khéo léo của các cô gái bản. 

Những món ăn truyền thống như cơm lam, xôi tím, gà nướng mật ong, cá Mát sông Giăng, tôm khe, lợn bản,… luôn để lại ấn tượng khó phai trong lòng du khách. Ngoài ẩm thực, các dịch vụ khác như chụp ảnh với trang phục truyền thống Thái đã giúp du khách lưu giữ những kỷ niệm đẹp về chuyến đi. Bên cạnh đó, những bài hát, làn điệu dân ca người Thá hay tiếng cồng chiêng vang vọng khắp núi rừng..., cũng luôn làm mê đắm du khách.

Chia sẻ về định hướng phát triển, chị Thêu nhấn mạnh: "Chúng tôi luôn chú trọng phát triển các dịch vụ du lịch để mang đến cho du khách trải nghiệm trọn vẹn nhất. Thái độ phục vụ chu đáo, thân thiện sẽ là điểm nhấn khiến du khách cảm thấy như đang trở về với ngôi nhà thứ hai của mình. HTX đang tập trung vào du lịch sinh thái gắn liền với bảo vệ môi trường, để Thác Liếp không chỉ là nơi thưởng thức cảnh đẹp mà còn là nơi du khách có thể trải nghiệm và hiểu thêm về văn hóa của đồng bào Thái".

Nữ Chủ nhiệm HTX trăn trở: "Thác Liếp đã chuyển mình thành một mô hình HTX du lịch chuyên nghiệp nhưng nơi đây vẫn cần quy hoạch và quản lý bài bản hơn nữa, đầu tư vào cơ sở hạ tầng và dịch vụ tốt hơn, đa dạng hơn các sản phẩm mang đậm văn hóa người Thái…, có như vậy mới hứa hẹn Thác Liếp sẽ thành viên ngọc sáng trong bản đồ du lịch sinh thái của tỉnh Nghệ An".

Những ngày đầu tháng 8, khi những cơn gió Lào tràn mang theo hơi nóng hầm hập như thiêu đốt tràn về các vùng quê xứ Nghệ, du khách lại ùn ùn đổ về Thác Liếp để "giải nhiệt". Chứng kiến cảnh xe cộ nối đuôi nhau chen chúc vào thác nước, một người dân xã Sơn Lâm tiếc rẻ: "Giá như con đường vào đây được nâng cấp, mở rộng, Thác Liếp còn hút khách hơn nữa và Sơn Lâm sẽ phát triển mạnh về du lịch, vùng quê nghèo này sẽ thay đổi".