Bổ sung canxi có thực sự tốt cho xương?

Trong bài viết dưới đây, PGS.BS gốc Việt Trần Huỳnh (Huynh Wynn Tran), Đại học Y khoa California Northstate University, California (Mỹ) chia sẻ về những điều ai cũng nên biết trước khi quyết định dùng thuốc bổ canxi:

Thuốc bổ chứa canxi kết hợp vitamin D có thể dễ dàng tìm được ở bất cứ đâu và được quảng cáo là cách tốt để bảo vệ xương, làm cho xương chắc khỏe. Nhưng một số nghiên cứu gần đây cho thấy, uống thuốc bổ canxi có thể không bổ xương mà tăng nguy cơ bệnh tim mạch hay sỏi thận nếu dùng không đúng cách hoặc quá nhiều.

PGS.BS Trần Huỳnh, Đại học Y khoa California Northstate University, Sacramento, California (Mỹ).

Canxi quan trọng thế nào?

Canxi là một chất cực kỳ quan trọng với cơ thể. Chúng ta sống, vận động và tồn tại là nhờ có canxi. Trong cơ thể người, canxi trong máu luôn giữ ở mức ổn định. Phần lớn, 99% canxi, được dự trữ trong xương. Ở người khỏe mạnh, lượng canxi hấp thụ qua đường ruột bằng mức canxi thải ra hằng ngày. Vì vậy chúng ta không có vấn đề về canxi nếu ăn uống có đầy đủ thực phẩm chứa canxi.

Các nghiên cứu cho thấy, canxi cực kỳ quan trọng cho sức khỏe, đặc biệt là xương và răng, do canxi có liên quan trực tiếp tới việc tái tạo xương. Canxi có tác dụng bảo vệ xương cho phụ nữ mãn kinh và ngăn ngừa loãng xương.

Ngoài ra, canxi còn có những vai trò quan trọng khác như:

- Truyền dẫn tín hiệu thần kinh

- Giúp điều tiết hormone

- Giúp cơ bắp và mạch máu co thắt

- Hỗ trợ máu đông

Vì vậy, chúng ta cần có đủ canxi trong cơ thể để đảm bảo cơ thể hoạt động khỏe mạnh.

Vậy chúng ta cần bao nhiêu canxi là đủ? Theo viện Y khoa quốc gia Mỹ, liều canxi cần dùng cho mỗi người khác nhau tùy theo độ tuổi, giới tính như sau:

1-3 Tuổi: 700mg với nam và 700mg với nữ

4-5 Tuổi: 1.000mg, với cả nam và nữ

9-13 Tuổi: 1.300mg với cả nam và nữ

14-50 Tuổi: 1.000mg với cả nam và nữ

51-70 Tuổi: 1.000mg với nam, 1.200mg với nữ

71 tuổi trở lên: 1.200mg với cả nam và nữ

Cách duy nhất để cơ thể chúng ta có canxi là lấy từ bên ngoài, thông qua thức ăn hay chất bổ sung. Vấn đề chính là chúng ta có đủ canxi hay không và nếu không đủ thì làm cách nào là tốt nhất?

Thuốc bổ canxi không phải ai cũng nên sử dụng. (Ảnh minh họa)

Tại Mỹ, đa số phụ nữ trên 60 tuổi (61%) uống thuốc bổ canxi mỗi ngày, theo một nghiên cứu từ năm 2003-2006, con số này đã tăng lên đáng kể từ những năm 1990. Vì vậy, thị trường thuốc bổ canxi là một trong những thị trường màu mỡ nhất, ước tính hàng chục tỷ USD, kéo theo là tình trạng quảng cáo quá mức cho việc uống canxi cho cả những bệnh nhân không cần thiết.

Làm sao biết mình có thiếu canxi hay không?

Nếu bạn ăn uống đầy đủ chất thì nhiều khả năng sẽ không cần thuốc bổ canxi vì chất này có nhiều trong các loại hạt, đậu, phô mai, rau cải, cá, sữa, sữa chua. Cụ thể:

- 28g phô mai chứa 331mg canxi.

- Một hộp (128g) sữa chua chứa 245mg canxi

- Một phần cá hồi (khoảng 85g) chứa 210mg canxi

- Các loại đậu như đậu rồng (128g) chứa 240mg canxi

- Đậu bắp, nước cam cũng giàu canxi

Ai nên uống thuốc bổ canxi?

Những ai ăn chay trường hay có thói quen ăn uống không hợp lý hoặc mắc một số vấn đề sức khỏe có thể ăn thiếu những thực phẩm giàu canxi. Dưới đây là những người có thể nên bổ sung canxi, dưới sự tư vấn của thầy thuốc:

- Người ăn chay trường

- Người mắc chứng không chịu được lactose và ít uống sữa

- Người ăn nhiều thịt hay muối, khiến cơ thể thải ra nhiều canxi

- Người bị loãng xương

- Người có bệnh phải chữa trị lâu dài với corticosteroid

- Người có bệnh đường tiêu hóa không hấp thu canxi, chẳng hạn như viêm ruột hay bệnh Celiac (bệnh rối loạn tiêu hóa liên quan tới không dung nạp gluten).

Dù cần uống thuốc bổ canxi, bạn cũng không nên uống quá 1.200 mg/ngày như khuyến cáo vì sẽ tăng rủi ro các bệnh về tim mạch hay thận.

Bổ sung canxi qua đường ăn uống các thực phẩm giàu chất này tốt hơn cho cơ thể. (Ảnh minh họa)

Nếu cần uống canxi thì uống thế nào cho đúng?

Canxi dạng thuốc bổ được sản xuất ở nhiều loại. Tùy vào loại mà chỉ số phần trăm canxi thật sự (element calcium) khác nhau - đây là chỉ số quan trọng. Dưới đây là các chỉ số phần trăm canxi trong thuốc bổ:

- Calcium Carbonate (40% canxi thực sự), thông dụng nhất

- Calcium Citrate (21% canxi thực sự)

- Calcium Gluconate (9% canxi thực sự)

- Calcium Lactate (13% canxi thực sự)

Nói cách khác, trong 1.000mg calcium carbonate, chỉ có 400mg calcium thật sự. Nên uống canxi với vitamin D hấp thu canxi vào cơ thể tốt hơn.

Uống canxi nhiều nguy hiểm như thế nào?

Cách hiểu về canxi và thuốc bổ canxi đã thay đổi nhiều gần đây. Những khuyến cáo về canxi và vitamin D do Viện sức khỏe quốc gia Mỹ đưa ra từ năm 2011. Nhiều hãng thuốc và công ty đã dựa vào khuyến cào này để quảng cáo bán thuốc bổ canxi. Trường Y Khoa John Hopkins (Mỹ) trong một bài báo năm 2018 cho rằng, cách tốt nhất để ăn uống bổ xương là không nên tùy tiện uống gì cả. Trường Hopkins cũng cho rằng ăn uống cân bằng là cách tốt nhất để có canxi, thay vì uống bổ sung canxi.

Một nghiên cứu khác từ Đại học Tulane (Mỹ) và Trung Quốc cho kết quả lẫn lộn giữa lợi và hại của việc uống canxi trong ngăn ngừa và tăng rủi ro các bệnh về tim mạch, thận, và đường tiêu hoá. Ví dụ như trong trường hợp tim mạch, một nghiên cứu cho thấy, uống canxi có tác dụng bảo vệ tim với liều thấp 600mg/ngày trong khi tăng rủi ro tim mạch với liều cao 1.000mg/ngày.

Nhiều cứu gần đây cho thấy uống thuốc bổ canxi không có lợi gì cả. Thậm chí, một nghiên cứu theo dõi 10 năm với 2.700 bệnh nhân từ Bệnh viện đại học John Hopkins, cho thấy, uống thuốc bổ canxi làm tăng quá trình vôi hóa động mạch.

Điểm thú vị của nghiên cứu này là nếu bệnh nhân có nhiều canxi có từ thức ăn tự nhiên (không phải thuốc bổ) thì có thể có tác dụng bảo vệ tim mạch. Điểm này cũng chỉ ra chế độ dinh dưỡng rất quan trọng với việc ngăn ngừa bệnh tim mạch và ăn uống cân bằng tự nhiên là cách tốt nhất để bảo vệ cơ thể.

Các nghiên cứu đều chỉ ra uống trên 1.200mg calcium/ngày là cao và không cần thiết cho cơ thể.

Uống nhiều canxi cũng có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác như:

- Sỏi thận

- Đầy hơi liên tục

- Táo bón và bệnh đường ruột

- Ung thư tuyến tiền liệt

- Tăng rủi ro bệnh cao canxi trong máu

Tóm lại, cơ thể chúng ta cần canxi và cách tốt nhất chúng ta có canxi là bằng đường ăn uống tự nhiên, chứ không nên dùng thuốc bổ canxi. Bạn chỉ uống thuốc bổ canxi trong trường hợp có khả năng thiếu canxi cao, tránh tùy tiện mua về uống vì có thể nguy hại hơn là có lợi. Nên hỏi ý kiến bác sĩ và chia sẻ về chế độ dinh dưỡng, lứa tuổi, thói quen vận động để được tư vấn có nên dùng thêm canxi hay không.

Ngoài ra, bạn cũng nên biết, điểm quan trọng nhất của tất cả các nghiên cứu về việc bổ sung canxi là sự không đồng nhất của bệnh nhân về sắc tộc, văn hoá, và chế độ dinh dưỡng. Chúng ta hiểu các nền văn hóa khác nhau có chế độ dinh dưỡng khác nhau, vì vậy, tôi không ngạc nhiên khi có nhiều nghiên cứu trên bệnh nhân về thuốc bổ canxi có những kết quả trái ngược nhau.