Bộ trưởng Công Thương lý giải vấn đề thủy điện ảnh hưởng như thế nào đến lũ lụt

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, vấn đề an toàn hồ đập thủy điện được đồng bào, cử tri cả nước rất quan tâm, nhất là trong bối cảnh đang có rất nhiều thiên tai, bão lũ và tác động đến đời sống xã hội của đất nước và nhân dân, gây ra nhiều thiệt hại về người và của.

Bên cạnh mặt tích cực của các thủy điện vào phát triển kinh tế - xã hội, theo trưởng ngành Công Thương "không phủ nhận những tác động tiêu cực do thủy điện, đặc biệt là những tác động đến môi trường đất, nước và khí hậu cũng như đời sống dân sinh". Những vấn đề tác động đến dòng chảy, cấu trúc địa chất, cũng như nguồn lợi thủy sản, đời sống của nhân dân là thực tế. Đặc biệt trong giai đoạn trước, nhiều dự án thủy điện chiếm đất rừng tự nhiên và gây ảnh hưởng đến rừng đầu nguồn, đến chức năng của rừng trong phòng, chống lũ, bão.

Cuối năm 2013, Quốc hội có Nghị quyết 62, tiếp đó là Nghị quyết 11 của Chính phủ về về phát triển thủy điện, quản lý an toàn của đập, hồ thủy điện và sự vận hành của các công trình thủy điện đã được đảm bảo. Đồng thời, thực hiện chỉ đạo của Quốc hội, của Thủ tướng Chính phủ về kiểm soát chặt chẽ phát triển thủy điện, từ năm 2016, không cho phép xâm phạm vào rừng tự nhiên. Theo ông Trần Tuấn Anh: "Bộ Công Thương đã phối hợp với các Bộ, ngành không bổ sung bất kỳ dự án thủy điện nhỏ nào nếu có sử dụng đến các diện tích đất rừng tự nhiên".

Về vấn đề xem xét, đánh giá hiệu quả của dự án điện, nhất là thủy điện nhỏ và vừa, theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, trong giai đoạn này, Bộ phối hợp với các bộ, ngành đã đưa ra khỏi quy hoạch thủy điện 429 dự án. Đồng thời đưa ra khỏi quy hoạch này 8 dự án thủy điện bậc thang các lưu vực sông… 

Liên quan đến vận hành của các đập, hồ thủy điện trong việc phòng, chống lụt, bão để giảm thiểu tác động tiêu cực đến đời sống của nhân dân, theo ông Trần Tuấn Anh, nước ta có nhiều văn bản pháp quy như Thông tư 47 của Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn và yêu cầu phối hợp với chính quyền địa phương phải thiết lập các hệ thống giám sát, quan trắc tự động về khí tượng thủy văn; giám sát hệ thống vận hành các nhà máy thủy điện căn cứ trên lượng mưa về nhà máy điện, cũng như lượng xả thải từ đập xả xuống hạ du. Tuy nhiên, theo trưởng ngành Công Thương, tại một số địa phương, việc thực thi chưa nghiêm, ví dụ tại thủy điện Hố Hô, năm 2016 xảy ra chuyện xả lũ vượt quá mức gây ra ngập lụt hạ du. Với những việc này, cơ quan chức năng đã xử lý rất kiên quyết.

Với vấn đề xã hội đặc biệt quan tâm là thủy điện ảnh hưởng như thế nào đến lũ, bão, lụt, ngập lụt và nguy cơ sạt lở đất thời gian qua? Ông Trần Tuấn Anh lý giải: Qua khảo sát thực tế và đánh giá của các nhà chuyên môn, của cơ quan chức năng, vấn đề sạt lở đất và những tổn hại nghiêm trọng về người và của trong đợt bão lũ vừa qua ở các tỉnh miền Trung gắn chặt với yếu tố dị thường và cực đoan của thời tiết. Đặc biệt là lượng mưa tại Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi trong những thời điểm này rất lớn đã tạo ra tác động đến cấu tạo địa chất cũng như các điều kiện đất đai và đã gây ra những sạt lở nghiêm trọng.

Đồng thời, Bộ trưởng Công Thương cũng nhìn nhận vấn đề mất rừng đầu nguồn và thảm thực vật là do tác động của con người thông qua các dự án thủy điện cũng như các dự án khác. Ông Trần Tuấn Anh cho rằng, cần xác định ứng phó với thiên tai, bão, lũ là phải có nghiên cứu khoa học và đưa ra những cảnh báo một cách cụ thể hơn nữa; đặc biệt là bản đồ của các khu vực sụt lún cũng như các nguy cơ biến đổi cực đoan của khí hậu. Còn vấn đề liên quan đến thủy điện, Trưởng ngành Công Thương khẳng định tiếp thu ý kiến các đại biểu; đồng thời sẽ làm việc với các địa phương và bộ ngành nghiên cứu, đánh giá về những mặt hạn chế để tham mưu với Chính phủ tiếp tục siết chặt quản lý để hạn chế tối đa những tác động tiêu cực; cũng như khai thác tốt nguồn tài nguyên của đất nước.