Cần có chính sách riêng cho nghệ nhân - người giữ lửa nghệ thuật truyền thống

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 7, chiều 5/6, Quốc hội tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn với nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, thể thao vào du lịch. 

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đăng đàn trả lời chất vấn về những nội dung: Công tác tuyển chọn, đào tạo và chế độ chính sách đối với vận động viên thể thao, nghệ sĩ trong các lĩnh vực nghệ thuật; Giải quyết việc làm cho vận động viên, nghệ sĩ sau thời kỳ thi đấu, biểu diễn đỉnh cao;

Việc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp kích cầu, phục hồi du lịch trong năm 2024 và những năm tiếp theo; giải pháp phát triển sản phẩm du lịch đêm; Chính sách đặc thù, thu hút đầu tư cho các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Liên quan tới chế độ chính sách với người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, đại biểu Trần Quang Minh, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình, cho rằng: Đa số các vận động viên đều chung nỗi lo sẽ làm công việc gì sau khi giã từ sự nghiệp thi đấu. Sau khi giải nghệ, chỉ có số ít vận động viên được chuyển sang làm công tác huấn luyện hoặc các công việc khác liên quan đến thể thao, kinh doanh.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp lâu dài để đảm bảo tương lai cho vận động viên sau khi giải nghệ; đặc biệt bảo đảm việc học tập văn hóa, chính trị cho vận động viên, ưu đãi về học nghề và giải quyết việc làm cho vận động viên.

Về nguồn lực, về thu hút lực lượng trẻ đến với các loại hình nghệ thuật truyền thống, đại biểu Trần Quốc Quân - Đoàn ĐBQH tỉnh Long An, lo ngại các loại hình biểu diễn nghệ thuật truyền thống dân gian đang đứng trước nguy cơ mai một. Việc triển khai các hoạt động, chính sách bảo tồn nghệ thuật truyền thống còn gặp nhiều khó khăn về nguồn lực, về thu hút lực lượng trẻ.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng đưa ra giải pháp để duy trì và phát huy giá trị loại hình nghệ thuật truyền thống mang đậm nét văn hóa dân tộc.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho rằng: Thời gian qua, Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm đến vấn đề thể thao, có nhiều cơ chế, chính sách được ban hành nhằm động viên, khích lệ đội ngũ thể thao thành tích cao đạt được những kết quả đáng phấn khởi. Các chính sách sách về đào tạo nghề, ưu tiên tìm kiếm việc làm, tiền thưởng trong thi đấu... đã áp dụng trong toàn quốc, khuyến khích cho vận động viên thành tích cao.

Tuy nhiên, để giải quyết việc làm có tính chất căn cơ cho vận động viên thể thao sau khi thi đấu đỉnh cao, cũng còn nhiều khó khăn. Do trình độ đào tạo nghề với vận động viên chưa cao, cũng có thể việc đào tạo nghề chưa thích hợp với từng vận động viên. Đặc biệt, không phải tất cả các vận động viên đều được trở về các cơ quan để làm huấn luyện trong các đơn vị sự nghiệp công lập do nhà nước quản lý.

Vì vậy giải pháp về lâu dài là tiếp tục đổi mới cách tiếp cận để giải quyết việc làm bằng nhiều cách khác nhau. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề xuất Chính phủ phối hợp với các bộ, ngành tập trung đánh giá tổng thể hệ thống chính sách vừa qua; đề xuất Chính phủ ban hành những chính sách mới, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho vận động viên yên tâm thi đấu; đồng thời có những chính sách về tiền lương, hỗ trợ về nhà ở, đào tạo nghề sau thi đấu, công việc cho vận động viên thể thao…

Về nguồn nhân lực cho phát triển loại hình nghệ thuật truyền thống, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, vấn đề lưu giữ các loại hình nghệ thuật truyền thống được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm. Việc này không đơn giản bởi hiện nay xu hướng tinh gọn bộ máy, các đoàn nghệ thuật truyền thống ở địa phương còn có nguy cơ khép lại; các đoàn nghệ thuật truyền thống ở cấp trung ương cũng rơi vào cảnh khó khăn vì cơ chế tự chủ, tự chủ một phần. 

Sức hút giới trẻ, đào tạo người theo đuổi nghệ thuật truyền thống chưa nhiều; điều kiện cho diễn viên trong các bộ môn tuồng, chèo, cải lương... còn khó khăn trong tuyển dụng.

Vì vậy, thời gian tới, cần tập trung đào tạo năng khiếu, tiếp tục phát triển loại hình này theo hướng nghệ thuật đỉnh cao, ban hành chính sách riêng, trong đó không nên thực hiện tự chủ để loại hình này được phát triển. Cấp trung ương sẽ thực hiện công tác đào tạo công tác bồi dưỡng có tính chất đỉnh cao.

Còn về phía địa phương, khuyến khích phát triển các loại hình theo hướng tập trung, có chính sách cho nghệ nhân – bởi họ chính là những người giữ hồn, giữ lửa cho loại hình này như nghệ nhân hát bài chòi, nghệ nhân hát dân ca, quan họ... Các loại hình này lan tỏa trong cộng đồng dân cư là cách lưu truyền, gìn giữ nghệ thuật truyền thống.

Cùng với đó, tập trung kết nối nghệ thuật truyền thống gắn với du lịch, coi sản phẩm du lịch phải dựa trên tài nguyên văn hóa, để tạo ra hiệu ứng lan tỏa và thông qua đó giải quyết bài toán kinh tế trong văn hóa, để có điều kiện phát triển loại hình này.