Cẩn thận đột quỵ do thời tiết thay đổi đột ngột

Suýt mất ngôn ngữ vì tụ máu não

Ngồi tựa đầu giường bệnh, bà Phạm Ngọc Liên (82 tuổi, Hà Nội) nhớ lại khoảnh khắc sinh tử chỉ cách đây ít ngày. Trước khi nhập viện, bà hoàn toàn khỏe mạnh, mỗi sáng vẫn tập thể dục đều đặn, ăn uống ngon miệng. Bà Ngọc Liên chia sẻ: "Cách đây hơn một tuần, tôi bắt đầu thấy mệt, thỉnh thoảng nói hơi ngọng, hơi buồn nôn, nhưng vẫn chủ quan nghĩ chắc do lạnh, ngủ dậy choáng chút rồi hết, ai ngờ lại bị đột quỵ". Sáng hôm đó, khi tỉnh dậy, bà nói ngọng hẳn, không phát âm được tròn tiếng. Con gái nhận thấy bất thường nên lập tức đưa mẹ vào viện. Kết quả chụp chiếu cho thấy tụ máu não - một dạng đột quỵ có thể gây tử vong nếu đến muộn. Bà Liên chia sẻ: "Bác sĩ bảo may là vào sớm, nên chỉ hai ngày sau đã đỡ nhiều. Giờ tôi đang tập nói lại để phục hồi cơ miệng. Từ nay có biểu hiện lạ là tôi phải đi khám ngay, không dám chủ quan nữa".

Theo ThS.BS Trần Văn Đức - Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng rối loạn ngôn ngữ, được xác định nhồi máu não chuyển xuất huyết. "Trên phim chụp, tổn thương nằm ở thùy trán trái - vùng điều khiển ngôn ngữ. Bệnh nhân có bệnh lý nền tim mạch, đặc biệt là rung nhĩ - rối loạn nhịp tim dễ hình thành cục máu đông. Khi cục máu đông trôi theo dòng máu lên não, nó gây tắc mạch, dẫn đến nhồi máu não. Nếu thành mạch yếu hoặc dùng thuốc chống đông quá liều, có thể gây xuất huyết não cùng lúc"- bác sĩ Đức giải thích. Trường hợp của bà Liên bị thất ngôn Broca, tức là hiểu được người khác nói nhưng không thể nói lại. "Nhiều người nhầm với sa sút trí tuệ vì hỏi một đằng, trả lời một nẻo. Thực ra não vẫn tỉnh, chỉ là vùng ngôn ngữ bị tổn thương", bác sĩ Đức phân tích.

Với đột quỵ, mỗi phút trôi qua là một triệu tế bào não chết. Nếu đến viện trong 3-6 giờ đầu - "thời gian vàng", khả năng phục hồi cao, thậm chí trở lại bình thường. Nhưng nếu muộn, nguy cơ liệt, mất ngôn ngữ hoặc tử vong tăng gấp nhiều lần. Theo bác sĩ Đức, trong thời tiết lạnh đầu mùa, tỷ lệ đột quỵ tăng rõ rệt, đặc biệt ở người cao tuổi có bệnh nền tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến mạch máu co thắt, huyết áp tăng, tạo điều kiện cho cục máu đông di chuyển gây tắc mạch não.

Cứu sống ngoạn mục ca tắc thân nền, dễ tử vong

Ghi nhận tại Bệnh viện Thanh Nhàn, một bệnh nhân nam hơn 60 tuổi vừa được cứu sống ngoạn mục sau khi bị tắc thân nền - loại đột quỵ cực kỳ nguy hiểm, chiếm tỷ lệ tử vong cao nhất. Theo ThS.BS Nguyễn Văn Thuyên, trước khi nhập viện, bệnh nhân đi uống bia cùng bạn, sau đó có biểu hiện hoa mắt, nói khó thoáng qua. "Lúc vào viện, ông vẫn tỉnh táo, cử động bình thường. Nhưng chỉ khoảng một giờ sau, bệnh nhân đột ngột sụp mí, yếu nửa người trái, nói khó, cơ lực chỉ còn 2/5. Khi ấy, chúng tôi lập tức kích hoạt quy trình đột quỵ tối khẩn cấp", bác sĩ Thuyên thông tin.

Kết quả chụp cắt lớp xác định bệnh nhân bị tắc cấp động mạch thân nền - vùng mạch máu cung cấp cho thân não, nơi điều khiển hô hấp, nhịp tim, ý thức. Nếu không can thiệp ngay, bệnh nhân có thể rơi vào hôn mê sâu hoặc tử vong chỉ sau vài phút. Ca can thiệp được tiến hành ngay trong đêm. "Thời gian can thiệp chỉ khoảng 10 - 15 phút, chúng tôi hút ra ba cục máu đông lớn, tái thông hoàn toàn dòng máu lên não. Đây là một trong những ca hiếm hoi mà mọi thứ diễn ra nhanh, chính xác tuyệt đối"- bác sĩ Thịnh chia sẻ.

Sau can thiệp, bệnh nhân được thở máy ngắn hạn, tỉnh táo sau 24 giờ và hiện đã giao tiếp, đi lại bình thường - một kết quả "ngoạn mục" với thể đột quỵ vốn được coi là "tử thần" của hệ thần kinh trung ương. Bác sĩ Thịnh cho biết: "Trong những ngày Hà Nội trở lạnh đột ngột, số ca đột quỵ chúng tôi tiếp nhận tăng rõ. Thời tiết lạnh khiến huyết áp tăng, đặc biệt ở người uống rượu bia, hút thuốc, hoặc quên dùng thuốc tim mạch. Vì vậy, người dân cần tuân thủ điều trị, giữ ấm cơ thể và hạn chế thức uống có cồn."

Theo các chuyên gia, đột quỵ thường không có dấu hiệu báo trước rõ ràng, nhưng có thể nhận biết qua ba biểu hiện điển hình: méo miệng - yếu liệt tay chân - nói ngọng, khó nói. Khi thấy một trong ba dấu hiệu này, cần gọi cấp cứu ngay, không tự ý xoa bóp, cạo gió hay cầm máu tại nhà. Ngoài ra, người có bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch cần kiểm soát huyết áp hằng ngày, uống thuốc đều đặn, không bỏ liều khi thấy khỏe. Bác sĩ khuyến cáo nên mặc ấm, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, đặc biệt khi tắm sáng hoặc ra khỏi phòng điều hòa. Hạn chế rượu bia, duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc và tập thể dục nhẹ nhàng là "liều thuốc" bảo vệ tốt nhất cho hệ tim mạch và não bộ.