Chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam, cần thêm sự chung tay của phụ nữ

Nhân dịp chuẩn bị đến Ngày Thế giới Phòng, chống lao (24/3/2019), Báo PNVN có cuộc phỏng vấn PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc BV Phổi Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình Chống lao Quốc gia xung quanh vấn đề trên.

- Xin ông cho biết cụ thể tình hình bệnh lao ở nước ta hiện nay?

- PGS.TS Nguyễn Viết Nhung: Theo báo cáo WHO năm 2018, ước tính Việt Nam năm 2017 có thêm 124.000 người mắc lao và có 12.000 người chết do lao. So với ước tính năm 2015, số mắc giảm được 4.000 và số chết đã giảm được 4.000. Lao đa kháng thuốc ước tính có 4.900 người, con số này cũng giảm đi rõ rệt so với năm 2015 (ước tính 2015 là 5.200). Lao đồng nhiễm HIV ngày càng giảm từ 7% đã xuống 3% trong số bệnh nhân lao được phát hiện.

Bạn có thể tưởng tượng 12.000 người chết vì lao mỗi năm nhiều như thế nào không? Con số này cao hơn rất nhiều so với tử vong do tai nạn giao thông (năm 2018, cả nước có hơn 8.000 người tử vong do tai nạn giao thông). Còn so với thế giới Việt Nam xếp thứ 16 trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao cao, chúng ta đã xuống được 4 bậc so với xếp hạng năm 2013.

PGS.TS Nguyễn Viết Nhung (ngoài cùng bên trái), Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến (giữa) thăm hỏi bệnh nhân lao

- Những năm qua, đặc biệt là thời gian gần đây, Chương trình Chống lao Quốc gia đã có những hoạt động cụ thể gì để đẩy lùi bệnh lao ở Việt Nam?

- PGS.TS Nguyễn Viết Nhung: Hoạt động của chương trình tập trung chủ yếu vào phát hiện và điều trị cho cho tất cả mọi người dân mắc lao, kể cả lao còn nhạy cảm, lao kháng thuốc, thậm chí lao siêu kháng thuốc, miễn phí thuốc chống lao và hỗ trợ cho người bệnh có thể chữa khỏi và chiến thắng bệnh lao.

Để có thể làm tốt được điều đó, Chương trình đã thực hiện việc củng cố và xây dựng mạng lưới từ trung ương đến xã phường với công tác đào tạo, giám sát hỗ trợ kỹ thuật, xậy dựng cơ chế cung ứng và phân phối đảm bảo thuốc men điều trị, phương tiện chẩn đoán, vận động nguồn tài chính từ ngân sách Nhà nước cũng như tài trợ quốc tế, tham mưu Bộ Y tế và Chính phủ ban hành chiến lược quốc gia, hướng dẫn kỹ thuật, thông tư hỗ trợ tạo môi trường tốt để các cơ sở y tế chuyên khoa và đa khoa, công và tư đều có thể tham gia vào công tác phòng chống lao.

- Kết quả cụ thể của những việc làm trên là gì, thưa ông?

- PGS.TS Nguyễn Viết Nhung: Nhờ những việc làm trên nên hằng năm ngành y tế phát hiện và điều trị cho trên 100.000 người mắc lao trên toàn quốc với tỷ lệ khỏi bệnh cao (trên 90% với những trường hợp điều trị lần đầu và trên 75% các trường hợp lao kháng thuốc). Vì vậy mà đã cứu sống được hàng 100.000 người trong 10 năm qua.

Ước tính trong 10 năm qua, đã giảm được 31% dịch tễ bệnh lao, trung bình 3,8% một năm. Con số này trên toàn cầu là 1,5%.

- Thực tế vẫn còn không ít kỳ thị với bệnh nhân lao, đâu đó vẫn có cơ quan, tổ chức chưa có những việc làm thiết thực để đẩy lùi căn bệnh này. Liệu đây có phải là một trong những lý do chủ để Ngày Thế giới phòng chống lao năm nay ở nước ta là "Đã đến lúc cùng hành động để chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam vào năm 2030"?

- PGS.TS Nguyễn Viết Nhung: Đúng vậy, nhận thức của người dân cũng đã thay đổi nhiều với bệnh lao nhưng kỳ thị, mặc cảm, thờ ơ vẫn còn khá cao trong cộng đồng bao gồm cả những nhà hoạch định chính sách các cấp, các cơ quan tổ chức và người dân.

Điều đó là đáng tiếc cho mỗi cá nhân và cho cả dân tộc vì thời cơ đã đến để có thể giải quyết một việc hết sức quan trọng là làm sạch bầu không khí chung không còn bệnh lao cho mình cho người thân và cho cả dân tộc. Tranh thủ sự hỗ trợ hết sức to lớn của quốc tế cả về tài chính và kỹ thuật, nếu ta thờ ơ thì sẽ khó nhận được sự giúp đỡ. Vì vậy mà "Đã đến lúc cùng hành động để chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam vào năm 2030".

- Ông đánh giá thế nào về vai trò của các cấp Hội phụ nữ nói chung và phụ nữ nói riêng trong việc cùng đồng hành để chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam?

-  PGS.TS Nguyễn Viết Nhung: Phụ nữ có vai trò rất lớn trong chăm sóc sức khỏe của người thân trong gia đình; phụ nữ mà mắc lao thì dễ lây cho các thành viên khác. Khi người thân mắc lao, phụ nữ cũng thường là người chăm sóc chính... Vì thế, nếu phụ nữ được nâng cao kiến thức phòng chống lao, tích cực trong cuộc chiến với bệnh lao, sẽ hỗ trợ đắc lực trong việc chấm dứt bệnh lao.

Tuy nhiên, hiện nhiều phụ nữ vẫn còn hạn chế trong nhận thức về bệnh lao, thiếu kiến thức về phòng bệnh cho bản thân và các thành viên trong gia đình. Vì thế, tôi mong muốn các cấp Hội phụ nữ tích cực vận động tất cả hội viên, phụ nữ tham gia vào cuộc chiến chấm dứt bệnh lao; cùng hành động để bảo vệ cho mình và gia đình mình khỏi bị mắc lao; tuyên truyền giáo dục cho mọi hội viên, phụ nữ hiểu biết kiến thức và thực hành phòng chống lao thông qua, lồng ghép vào nội dung sinh hoạt hội, chi hội các cấp. Bên cạnh đó, có thể xây dựng các mô hình điểm nhằm phát hiện lao sớm, hỗ trợ người bệnh lao chữa khỏi, vận động điều trị lao tiềm ẩn; tham gia tích cực cùng Chương trình Chống lao Quốc gia xây dựng các đề xuất dự án để triển khai rộng rãi trên toàn quốc. 

- Xin cảm trân trọng ơn ông!