Cuồng ghen gây tội ác - Bài 1: Vì sao hôn nhân hiện đại dễ tổn thương?

Giá trị hôn nhân biến đổi

Trong xã hội truyền thống, hôn nhân thường gắn với sự bền chặt, thủy chung và sự cam kết lâu dài. "Một lần kết tóc, trăm năm nghĩa vợ chồng" từng là chuẩn mực mà nhiều thế hệ hướng tới. Nhưng trong xã hội hiện đại, cùng với những thay đổi về kinh tế, văn hóa và quan niệm sống, các giá trị hôn nhân cũng không còn bất biến.

Theo TS. Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu Khoa học, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, sự phát triển của bình đẳng giới, sự đề cao cái tôi cá nhân và sự mở rộng của mạng xã hội đã tạo nên nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức. Con người ngày nay có nhiều mối quan hệ hơn, giao tiếp dễ dàng hơn nhưng đồng thời cũng dễ rơi vào so sánh, hoài nghi và ghen tuông. Sự chung thủy, vốn được coi là mặc định, giờ đây phải được duy trì bằng nỗ lực thực sự của cả hai bên.

TS Đặng Vũ Cảnh Linh chỉ ra rằng, điều đáng lo ngại là không ít người vẫn giữ tư duy chiếm hữu, coi tình yêu như sự sở hữu. Khi một bên muốn kiểm soát toàn bộ đời sống của người kia, từ hành vi đến mối quan hệ, ghen tuông sẽ trở thành mầm mống của mâu thuẫn. Nhiều vụ án đau lòng cho thấy chỉ vì nghi ngờ hay cảm giác mất quyền kiểm soát, một số người đã sẵn sàng dùng bạo lực để giải quyết vấn đề, bất chấp hậu quả.

Không thể không nhắc tới tác động từ văn hóa giải trí. Nhiều bộ phim ngày nay tập trung khai thác yếu tố "tiểu tam", phản bội, ghen tuông như một cách câu khách. Những cảnh bạo lực, trả thù, ngoại tình xuất hiện dày đặc, vô tình tạo cảm giác rằng đó là một phần bình thường của tình yêu. Đặc biệt, giới trẻ - nhóm khán giả dễ bị ảnh hưởng, có thể tiếp nhận sai lệch, coi việc ghen tuông cực đoan hay ngoại tình là chuyện "không có gì lạ".

Song song đó, mạng xã hội với hàng ngàn hình ảnh về "cuộc sống hoàn hảo" cũng tạo áp lực ngấm ngầm. Khi thấy bạn bè, người quen khoe khoảnh khắc hạnh phúc, nhiều người dễ rơi vào tâm lý so sánh, bất mãn với cuộc sống hôn nhân của mình. Từ đó, sự hoài nghi, ghen tuông và cả bất an trong lòng càng có cơ hội bùng phát.

Những yếu tố trên khiến hôn nhân ngày nay trở nên dễ tổn thương. Nó không chỉ chịu sức ép từ kinh tế, từ áp lực công việc, mà còn từ sự thay đổi giá trị, từ truyền thông, giải trí đến mạng xã hội. Chỉ cần thiếu đi sự tôn trọng và thấu hiểu, hôn nhân có thể rạn nứt rất nhanh, và ghen tuông là một trong những nguyên nhân dễ biến mâu thuẫn thành bi kịch.

Gia đình vững, hôn nhân bền

Dù xã hội thay đổi, gia đình vẫn là nền tảng vững chắc nhất để nuôi dưỡng tình yêu và hôn nhân bền lâu. Cha mẹ không chỉ là tấm gương trong ứng xử vợ chồng mà còn là người thầy đầu tiên dạy con cách yêu thương và tôn trọng. Khi cha mẹ biết chia sẻ công việc, cùng nhau giải quyết mâu thuẫn bằng đối thoại thay vì áp đặt, con cái sẽ học được những giá trị tích cực để mang theo trong hôn nhân sau này.

Ngược lại, nếu cha mẹ thường xuyên cãi vã, thiếu tôn trọng, hoặc quá bận rộn mà bỏ mặc con, trẻ dễ tìm đến những nguồn thông tin ngoài xã hội. Trong khi đó, không ít nội dung trên phim ảnh, mạng xã hội lại tô hồng hoặc bóp méo khái niệm tình yêu. Đây chính là lỗ hổng khiến giới trẻ bước vào hôn nhân với nhận thức sai lệch, dễ vỡ mộng và rơi vào vòng xoáy ghen tuông, bạo lực.

Theo TS. Đặng Vũ Cảnh Linh, giáo dục tiền hôn nhân là vô cùng quan trọng. Khi được chuẩn bị kỹ lưỡng về tâm lý, trách nhiệm và kỹ năng ứng xử, các bạn trẻ sẽ có khả năng xây dựng gia đình bền vững hơn. Thay vì chỉ biết yêu bằng cảm xúc, họ cần biết yêu bằng sự tỉnh táo, bằng khả năng tôn trọng và đồng hành cùng người bạn đời.

Đặc biệt, phụ nữ với vai trò trung tâm trong gia đình, có ảnh hưởng rất lớn đến việc giữ gìn hạnh phúc. Phụ nữ hiện đại không chỉ gánh vác trách nhiệm làm vợ, làm mẹ, mà còn là cầu nối, là "người giữ lửa" giúp gia đình duy trì sự hòa thuận. Khi phụ nữ chủ động đối thoại, biết chia sẻ áp lực, đồng thời cũng biết bảo vệ bản thân và nói không với bạo lực, họ sẽ góp phần làm cho hôn nhân an toàn hơn.

Tuy nhiên, trách nhiệm không thể chỉ đặt trên vai phụ nữ. Đàn ông cũng cần thay đổi tư duy, bỏ đi thói quen áp đặt, chiếm hữu, học cách tôn trọng người bạn đời. Một mối quan hệ chỉ có thể bền vững khi cả hai cùng xây dựng bằng tình yêu, sự tôn trọng và bình đẳng.

Ở cấp độ xã hội, ngoài việc siết chặt các chế tài pháp luật để răn đe hành vi bạo lực, cần mở rộng các dịch vụ tư vấn tâm lý, hỗ trợ cộng đồng. Những "địa chỉ tin cậy" để người dân tìm đến khi gặp khủng hoảng hôn nhân là vô cùng cần thiết. Đồng thời, truyền thông cũng cần định hướng tích cực hơn, thay vì chỉ khai thác yếu tố giật gân, gây sốc.

Những vụ án mạng vì ghen tuông thời gian qua không chỉ là nỗi đau của một vài gia đình, mà còn là hồi chuông cảnh báo về sự mong manh của hôn nhân hiện đại. Ghen tuông, nếu không được kiểm soát, có thể biến thành bi kịch không ai mong muốn.

TS. Đặng Vũ Cảnh Linh nhấn mạnh: "Tình yêu và hôn nhân không phải là sự sở hữu, mà là sự đồng hành. Chỉ khi bỏ được tư duy chiếm hữu, chúng ta mới có thể tìm thấy hạnh phúc bền vững".

(Còn nữa)