Đại biểu Quốc hội quan tâm tới cơ chế quản lý phương tiện bay không người lái

"Lấp" khoảng trống pháp lý, mở đường cho logistics trên không

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TPHCM) cho rằng, có một khoảng trống pháp lý do chưa có quy định rõ ràng về phương tiện bay không người lái và hệ thống phương tiện bay không người lái (UAV - Unmanned Aerial Vehicle). Đây là lĩnh vực đang phát triển rất nhanh trên thế giới và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Ở Việt Nam, UAV đã bắt đầu xuất hiện trong nhiều lĩnh vực: từ nông nghiệp công nghệ cao, khảo sát địa chất, giám sát công trình đến truyền hình, du lịch và đặc biệt là logistics.

Đại biểu cho rằng, việc luật hóa 2 khái niệm "phương tiện bay không người lái" và "hệ thống phương tiện bay không người lái" sẽ giúp phân định rõ phạm vi quản lý, cấp phép, đăng kiểm và trách nhiệm khai thác, đồng thời tạo nền tảng để ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn bay tầm thấp sau này.

Đặc biêt, nữ đại biểu cũng cho rằng, ở các trung tâm đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, tình trạng giao thông đình trệ trong các khung giờ cao điểm luôn là vấn đề nhức nhối. Hiện các đô thị hiện đại trên thế giới đã bắt đầu chuyển một phần hoạt động logistics lên không trung bằng hệ thống UAV.

"Nếu chúng ta sớm có hành lang pháp lý, việc ứng dụng UAV ở đô thị Việt Nam hoàn toàn có thể giúp giảm kẹt xe, tăng cường phát triển thương mại điện tử và logistics đô thị, phục vụ tốt cho công tác vận chuyển thuốc, thiết bị y tế trong thời gian ngắn, thúc đẩy phát triển hạ tầng số, giao thông thông minh", đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân phân tích.

Nữ đại biểu lấy ví dụ, ở một thành phố trên 10 triệu dân, việc di chuyển một gói hàng trong 2km đôi khi mất 45 phút nhưng khi dùng một thiết bị bay tầm thấp, công việc đó hoàn thành trong 5 phút. Đại biểu cho rằng, đây không chỉ là câu chuyện của tương lai xa mà là hướng đi rất thực tế mà Luật nên mở đường.

Tuy nhiên, nữ đại biểu cũng cho rằng, UAV có thể bị kẻ xấu lợi dụng gây hại đến an ninh, quốc phòng, vi phạm pháp luật… nên cần xây dựng một cơ chế quản lý thông minh, hiện đại có sự phối hợp giữa các bộ, ngành.

Từ đó, nữ đại biểu đề nghị một số biện pháp như định danh điện tử cho mỗi UAV tương tự biển số xe cơ giới; Giới hạn độ cao, hành lang bay, vùng cấm bay; Tích hợp hệ thống giám sát bay UAV vào mạng lưới điều hành hàng không quốc phòng và công an…

"Nếu chúng ta làm đúng, có kiểm soát, thì UAV thực sự sẽ góp phần giải quyết bài toán nan giải là tình trạng kẹt xe, ô nhiễm môi trường ở các đô thị hiện đại, là cánh tay nối dài của đô thị thông minh", nữ đại biểu nhấn mạnh.

Cũng đề cập đến khoảng trống pháp lý, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn TP Đà Nẵng) nhắc lại, hồi tháng 7/2025, một nông dân ở Gia Lai đã nhanh trí điều khiển máy bay (loại drone chuyên dùng trong nông nghiệp) để điều khiển máy bay giải cứu 2 em nhỏ đang chới với giữa dòng nước chảy xiết.

"Nếu chúng ta không quy định việc sử dụng drone thì trường hợp như vậy có phạm luật hay không bởi trong quá trình làm như vậy là có rủi ro. Quyền hạn sử dụng drone thế nào, bảo hiểm rủi ro ra sao?", đại biểu Tạ Văn Hạ đặt vấn đề.

Đại biểu khẳng định, thực tiễn đang tồn trại khoảng trống pháp lý và đề nghị nghiên cứu kỹ, đặc biệt là phải phù hợp với thông lệ quốc tế.

Phát huy "tính kinh tế" của hàng không tầm thấp

Liên quan đến việc quản lý hoạt động bay không người lái và bay siêu nhẹ, đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) quan tâm đến việc làm thế nào để phát huy tính kinh tế của lĩnh vực bay tầm thấp này gắn với phương tiện bay không người lái. Ông nhấn mạnh, hàng không tầm thấp cần phải có cơ chế thử nghiệm và gắn với nguyên tắc quản lý, đặc biệt là phải gắn với quốc phòng an ninh, chứ không chỉ hô hào đơn thuần là quản lý phương tiện bay.

Phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, hiện nay, việc ứng dụng phương tiện bay không người lái và các phương tiện bay khác đang ngày càng phổ biến. Hoạt động này tạo ra một lĩnh vực kinh tế mới trên nhiều cấu phần như vận tải, du lịch, nông nghiệp, truyền thông, giải trí, đặc biệt là khảo sát địa hình.

Theo Bộ trưởng, thực tế cho thấy, lĩnh vực này còn khá mới, ngay cả các quốc gia như Trung Quốc và Nhật Bản hiện vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu, thử nghiệm và chỉ ứng dụng ở một số ngành nghề cơ bản mà chưa thể triển khai đại trà. Trong quá trình nghiên cứu, thử nghiệm, các nước cũng có những cơ chế chính sách quản lý, giám sát chặt chẽ, đặc biệt là phải đảm bảo an ninh quốc phòng.

Vì vậy, Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh, dự thảo luật lần này chỉ mang tính chất nền móng pháp lý nhằm phát triển kinh tế hàng không tầm thấp trong các lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội. Còn việc tổ chức thực hiện, Chính phủ sẽ căn cứ vào yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội, quy định về việc áp dụng luật này phù hợp với thực tiễn nhằm phát triển kinh tế bền vững nhưng phải đảm bảo quốc phòng, an ninh và trật tự xã hội.