Dự án Luật Đất đai (sửa đổi): Đảm bảo sinh kế bền vững cho người có đất bị thu hồi

Thảo luận tại tổ 3, đại biểu Lý Thị Lan, Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang, cho biết: Về "nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất", trong khoản 2 Điều 97 dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có nội dung: "Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ". Tuy nhiên, theo đại biểu, điều kiện "bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ" đã gây khó khăn cho các bên thực hiện, vì không có tiêu chí cụ thể. Bên cạnh đó, việc di chuyển chỗ ở gây ra những xáo trộn về đời sống của người dân, thiệt hại cả vật chất lẫn tinh thần như nhà ở, ruộng vườn; tâm lý an cư, mối quan hệ trong cuộc sống, việc làm, sản xuất kinh doanh bị ngắt quãng.

Khắc phục các vướng mắc trong thực tế triển khai, đảm bảo quyền lợi, tạo sinh kế bền vững cho người có đất thu hồi, đại biểu Lý Thị Lan đề nghị trong vấn đề hỗ trợ tái định cư cần giao việc xây dựng các tiêu chí đánh giá về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở khu tái định cư cho một cơ quan chịu trách nhiệm cụ thể. Ngoài ra, cần xác định giá trị đền bù đầy đủ các thiệt hại của người dân thuộc diện tái định cư, trong đó phải tính cả những thiệt hại vô hình như đã nêu trên để giúp cho người dân ổn định, yên tâm sinh sống tại nơi ở mới.

Đồng quan điểm, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương, Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Thuận cho rằng, việc quy hoạch đất ở các địa phương không nên có sự thay đổi nhiều vì sẽ tác động đến cuộc sống của người dân tại nơi sẽ phải thu hồi đất. Khi thu hồi đất, chính quyền địa phương cần đảm bảo cuộc sống, điều kiện sống của người dân nhưng cũng phải là được sinh sống tại khu vực bị thu hồi đất, chứ không nên di chuyển người dân đến nơi quá xa nơi ở cũ.

Ngoài ra, việc thu hồi đất phải đảm bảo công bằng, khả thi; quy định rõ thu hồi đất để thực hiện các dự án đối tác công tư nhằm khắc phục lợi ích nhóm cũng như cần xây dựng cơ chế đảm bảo kiểm tra, giám sát các dự án.

Còn theo đại biểu Lê Hữu Trí, đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hoà, thực tế cho thấy giá đất bồi thường thấp hơn với các khoản hỗ trợ, bồi thường, chưa bảo đảm được sinh kế lâu dài cho người bị thu hồi đất. Bên cạnh đó, phần lớn chưa quan tâm đúng mức đến việc tạo việc làm hoặc chuyển đổi nghề cho người có đất bị thu hồi trong độ tuổi lao động. Người dân khi bị thu hồi đất thì dẫn đến mất tư liệu sản xuất, mất việc làm, phần lớn lại không có cơ hội và không đủ điều kiện để tìm được việc làm mới, dễ phát sinh khiếu kiện...

Do vậy, đại biểu cho rằng, cần có chính sách và thể chế đầy đủ các nội dung bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, của người sử dụng đất, của nhà đầu tư trong việc thu hồi đất. Theo đại biểu, cơ chế tính giá đất bồi thường sát giá thị trường, nhưng đặc biệt phải bảo đảm tính đúng, tính đủ cho người bị thu hồi.

Ngoài ra, các tiêu chí xác định giá thị trường cũng cần phải được quy định cụ thể. Đồng thời, đề nghị bổ sung quy định về phương án ổn định nghề nghiệp cho người bị thu hồi đất theo hướng nâng cao hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm đảm bảo bằng với tài chính, mức sống của người có đất nông nghiệp trước khi bị thu hồi; bổ sung quy định hỗ trợ xây dựng kết cấu hạ tầng tại khu tái định cư để bảo đảm ổn định chỗ ở cho người có đất bị thu hồi.