Duy trì thói quen nhỏ để tránh sức khỏe rơi vào tình trạng "sụp đổ"

Dấu hiệu cơ thể "kêu cứu" vì áp lực kép

Sáng sớm, chị Lan Anh, trưởng phòng kinh doanh của một công ty xuất nhập khẩu tại Hà Nội vừa pha sữa cho con, vừa tranh thủ đọc lại kế hoạch tuần. Con nhỏ mới đi học mầm non, chồng đi công tác xa, mọi việc lớn nhỏ trong nhà đều do chị quán xuyến. Căng thẳng chồng chất khiến Lan Anh thường xuyên đau dạ dày, ăn không ngon, ngủ không yên. Chị thừa nhận, có những đêm trằn trọc đến 2-3 giờ sáng chỉ vì lo công việc không kịp tiến độ.

Chị Lê Cẩm Vân - Quản lý một doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực sáng tạo. Đằng sau những lịch trình dày đặc là việc chăm sóc gia đình, chồng con, bên nội, bên ngoại. Bởi thế, chị luôn thấy cơ thể mệt mỏi, cổ vai gáy căng cứng, tâm trạng thất thường, người lúc nào cũng có cảm giác hụt hơi.

Hai người phụ nữ, hai nhịp sống khác nhau, nhưng đều chung một mẫu số: cơ thể và tinh thần đang phải gánh nhiều hơn mức chịu đựng. 

Theo ThS.Bs. Cao Hồng Duyên - Khoa Y học cổ truyền Bệnh viện Quân y 103 (Học viện Quân y), tình trạng này rất phổ biến ở phụ nữ hiện đại. "Phụ nữ ngày nay vừa đảm nhận vai trò lao động xã hội, vừa gánh trách nhiệm gia đình. Sự căng thẳng kéo dài khiến hệ thần kinh và nội tiết rối loạn, làm giảm sức đề kháng. Nếu không được điều chỉnh kịp thời, họ dễ gặp các vấn đề như mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, đau đầu, đau vai gáy hoặc viêm loét dạ dày", bác sĩ Cao Hồng Duyên phân tích.

Bác sĩ cũng cho biết, theo y học cổ truyền, sức khỏe là trạng thái cân bằng động giữa âm dương, trong đó tinh, khí, thần giữ vai trò quan trọng. Khi tâm trí căng thẳng, lo nghĩ quá mức, cơ thể dễ rơi vào trạng thái "khí huyết trì trệ", gây mệt mỏi, mất ngủ, đau đầu hay rối loạn tiêu hóa. Ngược lại, khi cơ thể suy nhược, thiếu ngủ, ít vận động thì tinh thần cũng khó mà minh mẫn, vui vẻ.

"Phụ nữ là nhóm dễ rơi vào mất cân bằng nhất, bởi họ thường phải dung hòa cả áp lực công việc lẫn trách nhiệm gia đình. Vì vậy, từ góc nhìn của y học cổ truyền, giữ sự hài hòa giữa sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần không chỉ giúp phòng tránh bệnh tật, mà còn là nền tảng để phụ nữ có một cuộc sống khỏe mạnh, tươi tắn và hạnh phúc hơn", bác sĩ Cao Hồng Duyên lưu ý.

Những dấu hiệu cảnh báo thể chất và tinh thần đang "quá tải" thường xuất hiện khá sớm, cả ở thể chất lẫn cảm xúc và hành vi. Về thể chất, người bệnh có thể gặp tình trạng mất ngủ, đau đầu, căng cứng vùng cổ vai gáy, mệt mỏi kéo dài, đau dạ dày hoặc rối loạn kinh nguyệt,… Về tinh thần, dễ cáu gắt, giảm tập trung, buồn chán, cảm thấy áp lực không rõ nguyên nhân và mất động lực làm việc. Một số thay đổi về hành vi cũng có thể xuất hiện, như ăn uống thất thường, phụ thuộc vào cà phê hoặc đồ ngọt, dùng mạng xã hội quá nhiều hay thu mình, không muốn giao tiếp.

Hãy duy trì những thói quen tốt hàng ngày

Khi nhận thấy những biểu hiện này, mỗi người nên chủ động nghỉ ngơi có chủ đích, ngủ đủ, giảm bớt công việc và cho phép bản thân được "chậm lại". Bên cạnh đó, duy trì vận động nhẹ, hít thở sâu và thiền giúp hệ tâm thần kinh sớm ổn định cũng rất cần thiết. Việc chia sẻ với người thân, đồng nghiệp hoặc chuyên gia sẽ giúp giải tỏa cảm xúc tốt hơn. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn 2-3 tuần, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và hỗ trợ kịp thời.

Để phòng chống bệnh tật và nâng cao chất lượng sống, các chuyên gia sức khỏe khuyên mỗi người nên xây dựng lối sống dựa trên bốn trụ cột quan trọng. Thứ nhất là ăn uống điều độ và lành mạnh, tăng cường rau xanh, trái cây, nguồn đạm chất lượng, hạn chế đồ dầu mỡ, đồ ngọt và rượu bia; ăn đúng giờ và không bỏ bữa. Với phụ nữ, việc ăn đủ chất càng quan trọng để giữ nội tiết ổn định.

Thứ hai là vận động mỗi ngày, chỉ cần 20-30 phút đi bộ nhanh, đạp xe, tập yoga, khí công dưỡng sinh... cũng giúp phòng loãng xương, bảo vệ tim mạch và cải thiện giấc ngủ. Thứ ba là nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ 7-8 giờ trên ngày, tránh thiết bị điện tử trước khi ngủ, tôn trọng ranh giới giữa công việc và đời sống cá nhân.

Cuối cùng là kiểm soát cảm xúc và chăm sóc tinh thần bằng cách viết nhật ký, thiền, dành thời gian cho sở thích hay tham gia các hoạt động tập thể. Đồng thời khi thấy có sự bất thường về thể chất và tinh thần, hãy tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia. Một lối sống lành mạnh không đến từ sự hoàn hảo ngay lập tức, mà từ những thay đổi nhỏ nhưng bền bỉ mỗi ngày.

Bác sĩ Cao Hồng Duyên đặc biệt nhấn mạnh: "Chị em bắt đầu từ những điều nhỏ nhưng có giá trị dài lâu. Trước hết, hãy cho mình một khoảng thời gian riêng mỗi ngày dù chỉ 10 phút buổi sáng để hít thở sâu, thưởng thức một tách trà chiều hay đọc vài trang sách trước khi ngủ. Khoảng lặng đó giúp tâm trí được "nạp lại" sau ngày dài bận rộn. Phụ nữ cũng nên học cách đặt ranh giới và nói "không" với những điều vượt quá khả năng hoặc khiến bản thân kiệt sức.

Hãy biết trân trọng chính mình, ghi nhận những nỗ lực mỗi ngày và tập trung vào điều mình có thể kiểm soát, thay vì lo lắng quá mức về những điều ngoài tầm với. Khi phụ nữ chăm sóc tốt cho tinh thần của mình, họ sẽ có đủ sức mạnh để yêu thương gia đình, làm tốt công việc và hướng tới một cuộc sống hạnh phúc, bền vững".