Gia tăng nạn giết hại phụ nữ ở Kenya

"Không thể xử lý một cách thờ ơ"

Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Phụ nữ (FIDA) Christine Kungu cho biết, cái chết của những nạn nhân đặt ra vấn đề đáng lo ngại cho sự an toàn của phụ nữ. FIDA quan ngại sâu sắc trước các trường hợp bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái ngày càng tăng, đặc biệt là vụ sát hại cô Starlet Wahu Mwangi (26 tuổi) vào ngày 4/1 vừa qua. 

Cô Kungu cho hay, cái chết của Wahu là một trường hợp bạo lực đối với phụ nữ dưới hình thức bạo lực bạn tình (IPV). Nạn nhân bị đâm bởi một người đàn ông được cho là thành viên của một nhóm tội phạm chuyên tống tiền và cưỡng hiếp những phụ nữ mà họ nhắm đến thông qua các trang web hẹn hò. 

Một người đàn ông đang bị cảnh sát giam giữ và cuộc điều tra vẫn tiếp tục. Chỉ 2 tuần sau khi thi thể của Wahu được phát hiện, 1 người phụ nữ khác đã bị đánh thuốc mê và phân xác bởi người đàn ông mà cô hẹn gặp trong một căn hộ cho thuê.

Bạo lực trên cơ sở giới là mối lo ngại lớn ở Kenya. Theo một cuộc khảo sát quốc gia năm 2022, ít nhất 34% phụ nữ được hỏi cho biết, họ đã từng bị bạo lực thể xác. Các nhóm nhân quyền cho biết, mặc dù đất nước có luật pháp và chính sách mạnh mẽ chống lại bạo lực trên cơ sở giới, việc triển khai vẫn chưa thực hiện được. 

"Chính phủ phải đảm bảo an toàn cho phụ nữ và trẻ em gái khỏi IPV. Chúng tôi kêu gọi các cơ quan tư pháp hình sự xem xét quyền của gia đình nạn nhân và người đại diện ở tất cả các giai đoạn tố tụng hình sự để tiếp tục khẳng định quyền tiếp cận công lý", cô Kungu nói.

Audrey Mugeni, người đồng sáng lập Femicide Count Kenya, một tổ chức phi chính phủ chuyên ghi lại số phụ nữ bị giết mỗi năm, cho biết, đây là một cuộc khủng hoảng quốc gia. Năm 2023, tổ chức này ghi nhận 152 vụ giết hại phụ nữ, mức cao nhất trong 5 năm qua. 

Tuy nhiên, số vụ giết người thực tế có thể cao hơn bởi họ chỉ có thể ghi nhận các trường hợp được báo cáo. Cô Mugeni nói: "Chúng ta cần lắng nghe phụ nữ khi họ nói rằng họ đang phải đối mặt với bạo lực. Thường có một loạt sự kiện xảy ra trước khi mọi thứ kết thúc bằng một vụ giết người. Vì vậy, chúng ta cần chú ý hơn đến điều đó".

Thủ tướng Raila Odinga đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về số lượng các vụ giết hại phụ nữ ngày càng tăng trong nước, mô tả đây là một "tình trạng khẩn cấp quốc gia". Ông Odinga nhấn mạnh rằng, những hành động tàn bạo như vậy không thể được biện minh hoặc xử lý một cách thờ ơ.

Cần chấm dứt đổ lỗi cho nạn nhân

Những vụ giết người gần đây gây ra sự phẫn nộ trong cộng đồng mạng xã hội tại Kenya. Mọi người kêu gọi chấm dứt bạo lực trên cơ sở giới bằng cách sử dụng hashtag #StopKillingWomen #EndFemicideKe. Các phong trào nữ quyền ở nước này đã kêu gọi biểu tình vào cuối tháng này để yêu cầu chấm dứt các vụ giết người. 

Tuy nhiên, sự việc cũng vấp phải làn sóng đổ lỗi cho nạn nhân rằng, phụ nữ nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa an toàn hơn để tránh các cuộc tấn công - những quan điểm mà các nhóm phụ nữ cho rằng góp phần bình thường hóa nạn sát hại phụ nữ.

"Manosphere" là một mạng lưới các nền tảng trực tuyến tập trung vào việc thúc đẩy nam tính và hoạt động chống lại chủ nghĩa nữ quyền. Nghị sĩ Kenya Esther Passaris nói với báo giới rằng, bà không ngạc nhiên trước việc đổ lỗi cho nạn nhân vì Kenya là một xã hội gia trưởng và coi thường phụ nữ. 

Bà chia sẻ rằng, với tư cách là một phụ nữ trong mắt công chúng, bà luôn là mục tiêu của những ngôn từ xúc phạm và thường bị gọi là "gái điếm".

Giám đốc điều hành Tổ chức Ân xá Quốc tế Kenya Irungu Houghton nói rằng, những bình luận này không chỉ đơn thuần là những trường hợp cá biệt của những người đàn ông có quan niệm sai lầm về phụ nữ mà còn là biểu hiện của một nền văn hóa "ghét phụ nữ". 

"Mạng xã hội là không gian công cộng mới dành cho tranh luận công khai. Xã hội Kenya vẫn bị chia rẽ về nguyên nhân thúc đẩy bạo lực tình dục và giới tính. Đối với một số người, việc đổ lỗi cho nạn nhân là phụ nữ và đối với những người khác, việc lên án đàn ông một cách chung chung là những lý lẽ có thể chấp nhận được", ông nói.

Nhà hoạt động Onyango Otieno cho rằng, nhiều đàn ông Kenya tin rằng vị trí của họ cao hơn phụ nữ. Sự trỗi dậy của chủ nghĩa nữ quyền đã khiến nhiều đàn ông cảm thấy bị suy yếu hoặc bị đẩy lùi. "Manosphere" theo một nghĩa nào đó là một cách đấu tranh cho "lời hứa về chế độ phụ hệ". 

"Sự an toàn của người phụ nữ không phải là mối quan tâm của riêng cô ấy. Đó là mối quan tâm của xã hội: Mọi người phải đảm bảo rằng phụ nữ được bình an", ông khẳng định.