Giảm nghèo thông tin - chìa khóa thu hẹp khoảng cách phát triển tại Thái Nguyên

Thái Nguyên và Bắc Kạn sáp nhập từ ngày 1/7/2025 đánh dấu  bước ngoặt lớn trong tiến trình tái cơ cấu địa giới hành chính. Tỉnh Thái Nguyên "mới" được hình thành với diện tích rộng hơn, dân số đông hơn, đặc biệt là sự đa dạng sâu sắc về văn hóa, dân tộc và trình độ phát triển giữa các vùng. 

Đi cùng với cơ hội mở rộng không gian phát triển là những thách thức trong công tác quản lý, bảo đảm an sinh xã hội và thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững. Trong bối cảnh đó, Dự án 6 - Truyền thông giảm nghèo thông tin, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững được xác định là giải pháp nền tảng nhằm thu hẹp khoảng cách vùng miền, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin bình đẳng cho người dân, nhất là phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số.

Truyền thông - nền tảng giảm nghèo bền vững tại Thái Nguyên

Trước khi sáp nhập, Thái Nguyên đã sớm xác định giảm nghèo về thông tin là một trong những "điểm nghẽn" cần tháo gỡ nếu muốn nâng cao hiệu quả các chương trình phát triển kinh tế - xã hội. Trong năm 2024, công tác truyền thông giảm nghèo được tỉnh triển khai bài bản, đồng bộ và có chiều sâu.

Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên (đến nay, một số chức năng, nhiệm vụ được chuyển về Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã đẩy mạnh sản xuất tin, bài, chuyên mục phản ánh chính sách giảm nghèo, giới thiệu mô hình sản xuất hiệu quả, gương điển hình vượt khó tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Không chỉ dừng ở việc "đưa tin", các nội dung truyền thông được thiết kế theo hướng dễ hiểu, gần gũi, gắn với thực tiễn đời sống, từ đó tác động trực tiếp đến nhận thức và tư duy sản xuất và phát triển kinh tế của người dân. Nhiều hộ gia đình đã mạnh dạn thay đổi phương thức sản xuất, tiếp cận vốn vay, ứng dụng khoa học kỹ thuật, từng bước tham gia vào chuỗi sản xuất - tiêu thụ hàng hóa.

Song song với báo chí, hệ thống truyền thanh cơ sở tiếp tục phát huy vai trò "cầu nối thông tin" tại các xã, phường. Việc đầu tư, nâng cấp loa truyền thanh đã giúp chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ sản xuất, đào tạo nghề, vay vốn ưu đãi đến với người dân một cách nhanh chóng, kịp thời và dễ tiếp nhận.

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp truyền thông giảm nghèo, đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của Thái Nguyên giảm còn 2,04%, mức giảm bình quân 1,15%/năm, vượt mục tiêu đề ra. Thu nhập bình quân vùng đồng bào dân tộc thiểu số tăng gấp đôi sau 5 năm; hạ tầng thiết yếu được đầu tư đồng bộ; đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện rõ rệt.

Trong xây dựng nông thôn mới, Thái Nguyên trở thành một trong những địa phương dẫn đầu khu vực trung du miền núi phía Bắc với 115/121 xã đạt chuẩn, 50 xã nông thôn mới nâng cao, 12 xã kiểu mẫu; 7/9 huyện hoàn thành nhiệm vụ, trong đó Phú Bình là huyện đầu tiên của vùng đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Hơn 2.200 km đường giao thông, hàng trăm trường học, trạm y tế, nhà văn hóa được xây dựng mới, minh chứng cho hiệu quả của việc "giảm nghèo từ nhận thức".

Giảm nghèo thông tin góp phần thu hẹp khoảng cách vùng khó

Trước sáp nhập, Bắc Kạn là một trong những địa phương có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao nhất cả nước, chiếm khoảng 88% dân số, tập trung nhiều xã đặc biệt khó khăn. Địa hình chia cắt, dân cư phân tán khiến việc tiếp cận thông tin, dịch vụ công và công nghệ gặp nhiều hạn chế.

Tuy nhiên, Bắc Kạn đã kiên trì triển khai các giải pháp giảm nghèo về thông tin với cách làm phù hợp thực tiễn địa phương. Hạ tầng viễn thông được đầu tư mở rộng; phủ sóng di động, internet đến các thôn bản; triển khai phần mềm quản lý văn bản, dịch vụ công trực tuyến đến 100% xã, phường, thị trấn; tỷ lệ người dân sử dụng smartphone đạt gần 90%.

Nhờ đa dạng hóa kênh truyền thông, người dân vùng sâu, vùng xa có điều kiện tiếp cận thông tin về khoa học kỹ thuật, chính sách hỗ trợ sản xuất, vay vốn, đào tạo nghề. Nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số đã mạnh dạn tham gia các tổ hợp tác, hợp tác xã, mô hình kinh tế hộ gia đình, từng bước cải thiện sinh kế.

Kết quả, năm 2024, Bắc Kạn giảm 2,49% hộ nghèo, đưa tỷ lệ nghèo toàn tỉnh xuống còn 19,46%; các huyện nghèo giảm bình quân 4,17%, hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 3,38%. Đây là nền tảng quan trọng để các mô hình truyền thông giảm nghèo của Bắc Kạn được kế thừa, nhân rộng trong không gian phát triển mới của tỉnh Thái Nguyên sau sáp nhập.

Dự án 6 - Trụ cột bảo đảm công bằng thông tin sau sáp nhập

Sau sáp nhập, tỉnh Thái Nguyên mới đối mặt với sự chênh lệch lớn về điều kiện kinh tế - xã hội giữa các vùng. Trong bối cảnh đó, Dự án 6 - Truyền thông và giảm nghèo về thông tin được xác định là giải pháp then chốt nhằm bảo đảm quyền tiếp cận thông tin bình đẳng, giúp người dân nắm bắt chính sách, pháp luật và cơ hội phát triển sinh kế.

Một trong những nhiệm vụ cấp bách là xử lý tình trạng nhà tạm, nhà dột nát tại khu vực Bắc Kạn cũ. Qua rà soát, toàn tỉnh có 4.979 hộ sống trong nhà tạm, trong đó 4.176 hộ cần xây mới, 803 hộ cần sửa chữa. Đến giữa tháng 7/2025, 83,8% số hộ đã được khởi công; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Thái Nguyên phát động đợt thi đua cao điểm, phấn đấu xóa toàn bộ nhà tạm trước 31/8/2025.

Cùng với đó, tỉnh đang cập nhật dữ liệu hộ nghèo, hộ cận nghèo sau sáp nhập, rà soát nguồn vốn và kế hoạch thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững năm 2025. Dữ liệu chính xác, minh bạch là cơ sở để truyền thông đúng, trúng và phân bổ nguồn lực hiệu quả.

Theo định hướng, Dự án 6 sẽ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông đa phương tiện, kết hợp báo chí, nền tảng số, mạng xã hội, hệ thống truyền thanh cơ sở; đồng thời bồi dưỡng kỹ năng truyền thông cho cán bộ làm công tác giảm nghèo ở cơ sở. Các mô hình hay, gương sáng, sáng kiến hiệu quả từ cả hai địa phương trước sáp nhập sẽ được chọn lọc, lan tỏa trong cộng đồng.

Giảm nghèo thông tin không chỉ giúp người dân "biết" mà quan trọng hơn là giúp họ "hiểu - tin - làm theo". Khi người dân, đặc biệt là phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số, được tiếp cận thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời, họ có thể chủ động hơn trong phát triển kinh tế gia đình, mạnh dạn tham gia các mô hình sản xuất hàng hóa, từng bước hướng tới sinh kế bền vững.

Hợp nhất 2 địa phương với nhiều khác biệt đòi hỏi những giải pháp đủ mạnh, đủ linh hoạt và đủ bao trùm. Xóa nghèo về thông tin chính là chìa khóa để phá vỡ rào cản phát triển, tạo nền tảng cho một tỉnh Thái Nguyên mới phát triển hài hòa, bền vững và không ai bị bỏ lại phía sau.