Giảm nghèo về thông tin: Trao cơ hội, khơi nội lực ở Thái Nguyên

Giảm nghèo không còn là câu chuyện hỗ trợ đơn lẻ, càng không chỉ dừng ở việc "trao con cá". Trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập và yêu cầu phát triển bao trùm, giảm nghèo về thông tin đang nổi lên như một "cần câu mềm" nhưng có sức lan tỏa sâu rộng, tác động trực tiếp tới nhận thức, hành vi và năng lực tự vươn lên của người dân. 

Tại Thái Nguyên, Dự án truyền thông và giảm nghèo về thông tin - một trong 7 dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững đang cho thấy hiệu quả rõ nét trong năm 2025, đặc biệt ở các xã vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số sau sắp xếp đơn vị hành chính.

Giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh huy động hơn 1.167 tỷ đồng cho Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, trong đó ngân sách Trung ương chiếm trên 95%. Bên cạnh đầu tư hạ tầng, sinh kế và an sinh xã hội, Thái Nguyên lựa chọn cách tiếp cận bài bản hơn: giảm nghèo từ gốc rễ thông tin, từ việc lấp đầy "khoảng trống hiểu biết" để người dân tự quyết định tương lai của mình.

Khi thông tin trở thành "hạ tầng mềm" của giảm nghèo

Ở nhiều xã miền núi, nơi địa hình chia cắt, trình độ dân trí không đồng đều, thiếu thông tin từng là rào cản lớn khiến người dân khó tiếp cận chính sách, chậm đổi mới phương thức sản xuất và dễ tái nghèo. Thực tế đó buộc các địa phương phải thay đổi tư duy: đầu tư cho thông tin cũng quan trọng như đầu tư cho đường, điện hay nước sạch.

Là đơn vị nòng cốt triển khai dự án truyền thông và giảm nghèo về thông tin, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Nguyên đã phối hợp với các sở, ngành, địa phương xây dựng hệ sinh thái truyền thông cơ sở đa dạng, phù hợp từng nhóm đối tượng. Từ đầu năm 2025 đến nay, hàng loạt tiểu phẩm, chương trình truyền thanh, chuyên mục phát thanh "Giảm nghèo về thông tin" được sản xuất mới, cung cấp nội dung thiết yếu về chính sách giảm nghèo, y tế, giáo dục, việc làm, chuyển đổi số và kỹ năng sản xuất.

Theo bà Bùi Thị Thu Hương (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Nguyên), điểm mấu chốt của truyền thông giảm nghèo là "nói đúng điều người dân cần, bằng cách họ dễ tiếp nhận nhất". Nội dung sau khi biên tập được đưa lên hệ thống thông tin nguồn của tỉnh, đặt lịch phát đồng bộ trên hệ thống loa truyền thanh xã, bảo đảm thông tin đến từng thôn, bản, từng hộ dân.

Không dừng ở nội dung, tỉnh còn tăng cường "hạ tầng thông tin" với 39 cụm loa truyền thanh ứng dụng công nghệ thông tin - viễn thông, phủ sóng tới các địa bàn khó khăn như Thần Sa, Sảng Mộc, Võ Nhai. Nhờ đó, 100% hộ dân tại những xã này đã được tiếp cận thông tin về giảm nghèo bền vững, thay vì bị "bỏ quên" như trước đây.

Từ chính sách đến đời sống: Thông tin mở đường sinh kế

Giảm nghèo về thông tin không phải mục tiêu tự thân, mà là phương tiện để chính sách đi vào cuộc sống. Tại xã Phong Quang, địa phương mới sáp nhập, thông tin kịp thời về tín dụng ưu đãi, đào tạo nghề, bảo hiểm y tế, học phí… đã giúp 77 hộ nghèo mạnh dạn vay vốn với dư nợ hơn 4,2 tỷ đồng, hơn 200 lao động tham gia các lớp đào tạo nghề, tạo sinh kế ổn định ngay tại địa phương. Đến năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của xã giảm còn 14,64%.

Ở xã Nghiên Loan, nơi tỷ lệ hộ nghèo còn cao (50,46%), thông tin về các mô hình sản xuất phù hợp điều kiện tự nhiên chăn nuôi bò, trâu sinh sản, lợn bản địa được truyền thông thường xuyên, gắn với hướng dẫn kỹ thuật và liên kết tiêu thụ. Từ chỗ e dè, người dân dần thay đổi tư duy, chủ động vay vốn, áp dụng tiến bộ kỹ thuật và tham gia chuỗi giá trị. Định hướng phát triển chợ bò Nghiên Loan thành trung tâm giao thương nông sản vùng cao Bắc Kạn - Thái Nguyên cũng được truyền thông rộng rãi, tạo sự đồng thuận trong cộng đồng.

Thông tin còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển sản phẩm OCOP, trụ cột sinh kế bền vững của nhiều địa phương. Riêng Phong Quang hiện có 23 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên như cam, quýt, mơ, chuối…, từng bước khẳng định thương hiệu trên thị trường các tỉnh, thành lớn. Khi người dân hiểu rõ tiêu chuẩn, quy trình, thị trường và câu chuyện sản phẩm, OCOP không chỉ là danh hiệu mà trở thành động lực tăng thu nhập.

Không tách rời khỏi các chính sách xã hội khác, truyền thông giảm nghèo về thông tin tại Thái Nguyên được triển khai song hành với xóa nhà tạm, nhà dột nát; phát triển nhà ở xã hội; nâng cao chất lượng giáo dục, y tế; bảo trợ xã hội cho các nhóm yếu thế. Khi thông tin về quyền lợi, nghĩa vụ và cơ hội được truyền tải đầy đủ, người dân không còn tâm lý trông chờ, ỷ lại mà chủ động tham gia, giám sát và đồng hành cùng chính quyền.

Theo báo cáo thẩm tra của Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh, năm 2025 Thái Nguyên giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn mới đạt 1,13%, cao hơn mức kế hoạch 0,8%. Toàn tỉnh còn 19.118 hộ nghèo (4,52%) và 14.239 hộ cận nghèo (3,37%). Những con số này không chỉ phản ánh nỗ lực về nguồn lực, mà còn cho thấy hiệu quả của cách làm lấy con người làm trung tâm, lấy thông tin làm nền tảng.

Bước sang giai đoạn 2026-2030, Thái Nguyên xác định giảm nghèo theo chiều sâu, gắn công nghệ và chuyển đổi số với truyền thông cơ sở. Các địa phương đề xuất tiếp tục ưu tiên hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện, nước sạch và chợ dân sinh; đồng thời nâng cao năng lực cán bộ, đẩy mạnh giám sát cộng đồng và truyền thông đa nền tảng. Mục tiêu là duy trì mức giảm nghèo đa chiều từ 1-1,5 điểm phần trăm mỗi năm, tiệm cận mức bình quân chung của cả nước.

Giảm nghèo về thông tin, vì thế, không chỉ là một dự án trong Chương trình MTQG, mà đang trở thành tư duy phát triển mới ở Thái Nguyên: trao cho người dân quyền được biết, được hiểu và được lựa chọn. Khi thông tin được trao đúng cách, niềm tin được khơi dậy, nội lực cộng đồng được đánh thức, đó chính là nền tảng vững chắc để hành trình "Không để ai bị bỏ lại phía sau" đi đến đích bền vững.