Hà Nội kích hoạt các biện pháp khẩn cấp giảm bụi, bảo vệ sức khỏe

Thời gian qua, Hà Nội liên tục nằm trong nhóm đô thị chịu áp lực ô nhiễm không khí cao nhất cả nước, đặc biệt vào mùa Đông và thời điểm giao mùa. Để giảm thiểu ô nhiễm, thành phố đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Quyết liệt hành động để bầu trời xanh trở lại, từ đầu tháng 12/2025 đến nay, Hà Nội liên tiếp 2 văn bản “khẩn cấp” thực hiện các giải pháp cấp bách về kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí, cũng như đưa ra lộ trình kiểm soát chất lượng không khí về lâu dài và hiệu quả. Đó là Chỉ thị số 19/CT-UBND ngày 10/12/2025 và Văn bản số 6356/UBND-NNMT ngày 1/12/2025.

Trước đó, ngày 26/11/2025, Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội cũng đã ban hành Nghị quyết số 482/NQ-HĐND về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô năm 2026, trong đó đặt chỉ tiêu tỷ lệ số ngày trong năm có chỉ số chất lượng không khí ở mức tốt và trung bình đạt trên 80%.

Kiểm kê nguồn thải để “bắt bệnh” ô nhiễm

Tại buổi Tọa đàm trực tuyến “Hà Nội cấm xe máy xăng theo giờ: Tính toán nào cho hạ tầng và sinh kế?” tổ chức ngày 9/12, bà Lê Thanh Thủy - Phó Trưởng Phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, cho biết có hai nhóm nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội.

Đầu tiên là nguồn nội tại khi Hà Nội như một "lòng chảo" đang phải gánh chịu các hoạt động rất lớn từ mật độ phương tiện giao thông cao, hoạt động xây dựng, sản xuất cao, rồi còn tình trạng đốt rơm rạ, đốt rác ở khu dân cư.

"Trong đó, đốt rác diễn ra nhiều nơi và chúng tôi đau đầu với các biện pháp kiểm soát,” bà Thủy nhấn mạnh.

Ngoài ra, một nghiên cứu được thực hiện năm 2022 cùng Ngân hàng Thế giới (WB) cũng chỉ ra rằng ô nhiễm ở Hà Nội còn tới từ các tỉnh lân cận. “Chúng tôi gọi đây là mùa ô nhiễm. Hà Nội phải chịu rất nhiều điều kiện không thuận lợi, dẫn tới gánh chịu tác động ô nhiễm không khí nặng nề, ảnh hưởng tới sức khỏe người dân và hoạt động sản xuất khác,” bà Thủy nhận định.

Một nguyên nhân khác là điều kiện khí hậu gây hiện tượng nghịch nhiệt và địa hình đặc thù, khiến Hà Nội phải gánh chịu “mùa ô nhiễm” vào những tháng cuối năm. Dù mùa ô nhiễm năm nay đến chậm 1-2 tháng, tần suất và mức độ ô nhiễm không thay đổi, ảnh hưởng nặng nề tới sức khỏe người dân.

Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cũng cho biết do không kiểm soát được yếu tố thời tiết, thành phố đang tập trung đưa ra các chính sách về giao thông, kiểm kê nguồn thải để “bắt bệnh” ô nhiễm không khí.

Bà Thủy nhấn mạnh Hà Nội đã phải xác định bao nhiêu % nguồn ô nhiễm có nguyên nhân từ giao thông, bao nhiêu % từ hoạt động xây dựng,… để tập trung nguồn lực giải quyết dứt điểm các nguồn gây ô nhiễm chính.

“Trường hợp hoạt động giao thông gây ô nhiễm 50-70% như nghiên cứu của WB thì Hà Nội sẽ tập trung vào giải quyết vấn đề về giao thông trước. Nếu Hà Nội giải quyết được sẽ cải thiện được chất lượng không khí,” bà Thủy nói.

Với các nguồn gây ô nhiễm từ bên ngoài Thủ đô, bà Thủy cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang thành lập ban chỉ đạo. Trong đó, Hà Nội cùng các tỉnh lân cận thành lập ban chỉ đạo, tập trung xác định nguồn ô nhiễm và đưa ra các giải pháp của vùng.

“Quan điểm của Hà Nội rất rõ ràng, không đánh đổi an sinh xã hội để bảo vệ môi trường, và cũng không hy sinh môi trường vì lợi ích ngắn hạn. Chúng ta phải làm song song và làm bằng được,” bà Thủy nói.

Triển khai nhiều giải pháp cấp bách

Để cải thiện chất lượng môi trường không khí, ngày 26/11/2025, Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 482/NQ-HĐND về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô năm 2026, trong đó đặt chỉ tiêu 80% số ngày trong năm có chỉ số chất lượng không khí ở mức tốt và trung bình.

Gần đây, Hà Nội cũng liên tiếp 2 văn bản “khẩn cấp” thực hiện các giải pháp cấp bách về kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí; đưa ra lộ trình kiểm soát chất lượng không khí về lâu dài và hiệu quả. Đó là Chỉ thị số 19/CT-UBND ngày 10/12/2025 và Văn bản số 6356/UBND-NNMT ngày 1/12/2025.

Theo đó, các văn bản trên đã đưa ra hàng loạt biện pháp như kiểm soát bụi tại các công trường xây dựng. Các cơ sở sản xuất có nguy cơ ô nhiễm lớn phải linh hoạt điều chỉnh giảm công suất hoặc dời lịch các công đoạn phát sinh nhiều bụi/khí thải sang thời điểm thời tiết thuận lợi hơn.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội được thành phố giao chủ trì điều phối các giải pháp khẩn cấp khi xảy ra ô nhiễm liên vùng, liên tỉnh hoặc xuyên biên giới; tham mưu cơ chế phối hợp với các địa phương lân cận. Đồng thời phải kiểm tra toàn bộ các khu xử lý chất thải rắn, yêu cầu vận hành liên tục, không để phát tán bụi và mùi, báo cáo hàng tuần trong tháng 12/2025.

Chủ tịch ủy ban nhân dân các xã, phường chỉ đạo kiểm tra chặt công trường, phương tiện vận chuyển và các hoạt động có nguy cơ phát tán bụi; đồng thời chịu trách nhiệm nếu để xảy ra các hành vi gây ô nhiễm như đốt rác, đốt vàng mã hay đổ thải trái phép. Thành phố yêu cầu tăng cường quét, hút bụi, rửa đường vào ban đêm và sáng sớm, nhằm giảm bụi tích tụ và tránh ùn tắc.

Đối với các cơ sở sản xuất có lưu lượng xả thải lớn phải đảm bảo toàn bộ hệ thống xử lý khí thải vận hành đúng chuẩn, không được phép xả thải chưa xử lý trong mọi trường hợp, hoàn thành rà soát trước ngày 31/12/2025.

Cùng với đó, Công ty Môi trường đô thị và các đơn vị thu gom rác phối hợp chính quyền địa phương tăng tần suất quét, hút bụi, rửa đường và phun sương tại các tuyến giao thông trọng điểm, đặc biệt khu vực cửa ngõ đô thị.

Hà Nội cũng đưa ra nhiều giải pháp căn cơ, trong đó trọng tâm là chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng hóa thạch sang năng lượng xanh, sạch. Đặc biệt, thành phố sẽ xây dựng các vùng phát thải thấp (LEZ). Đây là khu vực hạn chế phương tiện gây ô nhiễm, ưu tiên xe sử dụng năng lượng sạch.

Theo Nghị quyết số 57/2025/NQ-HĐND ngày 26/11/2025, quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội, môtô, xe gắn máy chạy xăng sẽ bị cấm lưu thông tùy theo khung giờ hoặc khu vực. Ôtô không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 sẽ bị hạn chế và tiến tới cấm vào các khu vực này. Hà Nội cũng đưa ra lộ trình chuyển đổi từ ngày 1/7/2026, xe taxi chỉ được đầu tư mới hoặc thay thế bằng phương tiện chạy điện/năng lượng xanh.