Hương vị biển từ giọt mắm quê tạo việc làm cho phụ nữ Nghĩa Lâm

Trên vùng biển Nghĩa Lâm (tỉnh Ninh Bình), mỗi sớm mai, khi ánh nắng còn chưa kịp soi xuống những khoang thuyền đầy cá, là lúc trong xưởng của Cơ sở sản xuất nước mắm sạch Văn Quang đã rộn ràng tiếng người, tiếng thùng chượp được đảo đều, hòa trong hương mắm mặn mòi lan tỏa khắp xóm nhỏ. "Bà chủ" cơ sở, chị Nguyễn Thị Thêm với vóc dáng nhỏ bé nhưng luôn chân, luôn tay kiểm tra, giám sát chặt chẽ từng công đoạn. 

Gắn bó với nghề làm nước mắm, chị Nguyễn Thị Thêm đang ngày ngày giữ nghề truyền thống của cha ông, đưa những giọt mắm quê hương vươn tầm, trở thành sản phẩm OCOP tiêu biểu của địa phương.

Học hỏi kỹ thuật, đưa giọt mắm quê lan tỏa khắp vùng từ con số 0

Sinh ra và lớn lên ở vùng ven biển, nơi những ngư dân quanh năm "bán mặt cho sóng, bán lưng cho trời", chị Thêm thấu hiểu giá trị từng mẻ cá, từng giọt mắm. Mỗi chuyến tàu trở về bến, cá đầy khoang nhưng lại khó tiêu thụ, giá rẻ bèo khiến nhiều gia đình lao đao. Năm 2008, trong lúc nhiều người bỏ nghề, chị Thêm lại nảy ra một ý tưởng táo bạo. Đó là thu mua cá của ngư dân để ủ chượp, làm nước mắm theo phương pháp truyền thống.

"Lúc ấy, tôi chỉ nghĩ đơn giản là làm sao giữ được hương vị biển quê mình, đồng thời giúp bà con đỡ phải bán rẻ cá. Vậy là tôi bắt đầu từ con số không: Vay vốn, mua chum vại, học hỏi kỹ thuật ủ mắm từ người già trong làng", chị nhớ lại.

Ban đầu, cơ sở của chị chỉ có 5 lao động, sản xuất nhỏ lẻ, thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm. Nhưng với bản tính cần mẫn và tinh thần ham học hỏi, chị Thêm vừa làm vừa tìm hiểu, tham gia các lớp tập huấn an toàn vệ sinh thực phẩm, cải tiến quy trình ủ chượp để nâng cao chất lượng. Những chum mắm đầu tiên ra đời, có vị đậm đà, trong veo, thơm dịu đã dần chinh phục người tiêu dùng trong vùng.

Sau hơn 15 năm kiên trì, từ quy mô hộ gia đình, Cơ sở sản xuất nước mắm sạch Văn Quang của chị Nguyễn Thị Thêm đã phát triển mạnh mẽ, tiêu thụ hàng trăm tấn cá mỗi năm, cho ra 700 tấn mắm tôm và 15.000 lít mắm nước. Sản phẩm không chỉ có mặt ở Ninh Bình mà còn vươn tới nhiều tỉnh lân cận, trở thành thương hiệu được người tiêu dùng tin cậy.

Đặc biệt, mô hình đã tạo việc làm ổn định cho 20 lao động địa phương, đa số là phụ nữ, với mức thu nhập từ 6-9 triệu đồng/người/tháng. Nhờ làm ở cơ sở của chị Thêm, chị em phụ nữ có việc quanh năm, không phải đi làm thuê xa, mà còn được học nghề truyền thống của cha ông. Không chỉ giúp gia đình mình thoát nghèo và vươn lên khá giả, chị Thêm còn góp phần cùng địa phương giảm tỷ lệ hộ nghèo, tạo động lực phát triển kinh tế nông thôn mới.

Truyền nghề cho thế hệ trẻ

Khi Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) được triển khai, sản phẩm nước mắm Văn Quang được lựa chọn tham gia xây dựng thương hiệu, trở thành sản phẩm đặc trưng của xã Nghĩa Lâm. Từng giọt mắm sánh vàng, vị đậm nhưng thanh, thơm dịu mùi biển cả của chị Thêm là kết quả của quá trình ủ chượp tỉ mỉ, hoàn toàn tự nhiên, không pha chế hóa chất hay phụ gia.

Chị Thêm chia sẻ: "Nghề làm nước mắm gắn bó rất mật thiết với phụ nữ. Từ việc chọn cá, chọn muối, ủ chượp, phơi nắng đến đóng chai, tất cả đều cần sự tỉ mỉ và khéo léo của người phụ nữ và chính chị em đang là những người giữ nghề bền bỉ".

Không chỉ dừng lại ở việc sản xuất, chị còn chú trọng truyền nghề cho lớp trẻ trong xã, đặc biệt là các hội viên, phụ nữ. Với chị, đó là cách để gìn giữ nghề truyền thống, giúp phụ nữ địa phương tự tin khởi nghiệp, làm chủ cuộc sống ngay trên chính quê hương mình.

Trên hành trình đó, chị luôn nhận được sự đồng hành, hỗ trợ của các cấp chính quyền, đặc biệt là các cấp Hội LHPN trong kết nối thị trường, cung cấp thông tin, kiến thức, kỹ năng, để hoàn thiện sản phẩm.

Chị Thêm cho biết, chị đang ấp ủ nhiều dự định mới. Theo chị, để nghề nước mắm Nghĩa Lâm phát triển bền vững, cần có sự liên kết giữa các hộ sản xuất, hình thành tổ hợp tác hoặc hợp tác xã, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh, vừa bảo tồn nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch làng nghề. 

Chị mong muốn trong thời gian tới, các cấp Hội và chính quyền địa phương tiếp tục tổ chức tập huấn kỹ thuật ủ chượp an toàn, hỗ trợ hoàn thiện bao bì, nhãn hiệu, tem truy xuất nguồn gốc, cũng như đẩy mạnh quảng bá trên sàn thương mại điện tử và các hội chợ xúc tiến thương mại.

Từ những mẻ cá tươi rói, mỗi giọt mắm không chỉ nuôi sống gia đình chị Thêm và nhiều hộ gia đình thoát nghèo, phát triển kinh tế mà còn giữ nghề truyền thống, góp phần giúp vùng biển Nghĩa Lâm ngày càng đổi thay, phát triển.