"Lá chắn" vắc-xin phòng ngừa bệnh do não mô cầu

Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng vừa phối hợp tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề "Hành trình vì một Việt Nam không còn bệnh do não mô cầu nhóm B".

Chia sẻ tại hội thảo, GS.TS.BS Nguyễn Văn Kính, Phó Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, nhấn mạnh: "Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm chủng là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa một số loại viêm màng não do vi khuẩn phổ biến, trong đó có viêm màng não do não mô cầu. WHO đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đánh bại được viêm màng não với chiến lược loại trừ các vụ dịch từ bệnh viêm màng não do vi khuẩn, giảm số ca mắc viêm màng não do những vi khuẩn có thể phòng ngừa bằng vắc xin, giảm số ca tử vong do bệnh, đồng thời giảm tỷ lệ khuyết tật và cải thiện chất lượng sống sau viêm màng não do bất kỳ nguyên nhân nào".

Theo Thầy thuốc ưu tú, ThS. BS Nguyễn Ngọc Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm xét nghiệm y sinh học lâm sàng và dịch vụ khoa học kỹ thuật, Viện Pasteur TPHCM, sự tiến bộ trong công nghệ vắc-xin mở ra những khả năng mới trong việc phòng ngừa bệnh do vi khuẩn não mô cầu. Hướng tiếp cận mới tập trung vào việc xác định các kháng nguyên ít biến đổi, biểu hiện trên nhiều chủng vi khuẩn não mô cầu nhóm B nhằm mở rộng khả năng bảo vệ.

Bên cạnh công nghệ tiên tiến, tính an toàn của vắc xin luôn được đặt lên hàng đầu. Các phản ứng thường gặp ở các loại vắc xin thông thường có thể kể đến như: đau, ban đỏ tại vị trí tiêm hoặc sốt. "Dù các phản ứng sau tiêm này thường nhẹ và thoáng qua ở đa số các vắc xin nhưng việc nhận biết sớm dấu hiệu bất thường và được tư vấn kỹ trước - sau tiêm là rất quan trọng, giúp đảm bảo an toàn tiêm chủng và tăng niềm tin vào chương trình tiêm chủng phòng bệnh não mô cầu", bác sĩ Anh Tuấn nói thêm.

"Chúng tôi tin rằng, khi cộng đồng cùng chung tay lan tỏa thông tin và hành động vì sức khỏe, chúng ta có thể viết nên một chương mới - nơi bệnh não mô cầu sẽ không còn là mối đe dọa. Mỗi mũi tiêm chủng hôm nay không chỉ là lá chắn phòng ngừa bệnh do não mô cầu, mà còn là nền tảng để trẻ em, thanh thiếu niên Việt Nam lớn lên khỏe mạnh", BS. Phạm Thị Mỹ Liên, Chủ tịch GSK Việt Nam, chia sẻ

Bệnh do não mô cầu là một bệnh nhiễm trùng cấp tính nghiêm trọng do vi khuẩn não mô cầu gây ra viêm màng não và nhiễm trùng máu. Vi khuẩn này được chia thành 12 nhóm huyết thanh khác nhau, trong đó các nhóm A, B, C, X, Y và W là phổ biến nhất và nguy hiểm nhất. Nhóm huyết thanh vi khuẩn não mô cầu đa dạng, phân bố khác nhau và có thể thay đổi theo vùng địa lý và theo thời gian. Vi khuẩn gây bệnh thường lưu hành chủ yếu ở người lành mang trùng không triệu chứng, có thể lây truyền từ người này sang người khác và khiến người nhiễm có thể phát triển bệnh viêm màng não.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thanh thiếu niên và người trưởng thành mắc bệnh chiếm số lượng lớn. Theo các nghiên cứu, thanh thiếu niên có tỷ lệ mắc não mô cầu có thể gấp 2 lần dân số chung.

Tại Việt Nam, số ca mắc bệnh não mô cầu đang có xu hướng gia tăng. Dựa trên số liệu từ phần mềm giám sát bệnh truyền nhiễm, tính từ đầu năm đến giữa tháng 9/2025, cả nước đã ghi nhận 38 ca nhiễm não mô cầu, trong đó miền Bắc ghi nhận tăng 45% và khu vực phía Nam ghi nhận tăng 83% so với cả năm 2024.

Bệnh do não mô cầu diễn tiến bệnh rất nhanh và khó nhận biết ở giai đoạn đầu. Theo đó, 4-12 giờ đầu, triệu chứng giống cảm cúm thông thường như sốt, khó chịu, đau họng. Từ 12-15 giờ, xuất hiện các dấu hiệu gợi ý như ban xuất huyết, đau cổ, đau đầu, cứng gáy, buồn nôn, sợ ánh sáng. Từ 15-24 giờ, người bệnh có thể lú lẫn, mê sảng, co giật, hôn mê và tử vong.

Theo bác sĩ, người dân khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đi khám tại các cơ sở khám chữa bệnh càng sớm càng tốt. Bên cạnh đó, cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường; thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc; tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm.