Chuyên gia chỉ cách phân biệt cảm cúm với bệnh não mô cầu nguy hiểm

Những ngày gần đây, Hà Nội ghi nhận thêm ca mắc bệnh não mô cầu - căn bệnh truyền nhiễm hiếm gặp nhưng đặc biệt nguy hiểm, có thể khiến người bệnh tử vong nhanh chỉ trong vòng 1–2 ngày nếu không được can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, giai đoạn đầu, các triệu chứng của bệnh lại dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm thông thường, khiến không ít người chủ quan.

Theo TS.BS Tạ Thị Diệu Ngân, bệnh do vi khuẩn não mô cầu (Neisseria meningitidis) gây ra, lây truyền qua đường hô hấp. Biểu hiện lâm sàng của bệnh rất đa dạng - từ không có triệu chứng đến các thể nặng như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết.

Vi khuẩn này thường gặp ở trẻ em và thanh niên, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi. "Tỷ lệ tử vong của bệnh dao động từ 10–15%, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, con số này có thể lên tới 50%," bác sĩ Ngân cảnh báo.

Do não mô cầu lây truyền qua đường hô hấp, đặc biệt khi tiếp xúc gần, nên chỉ cần một vài ca bệnh không được phát hiện và cách ly sớm, dịch hoàn toàn có thể bùng phát. "Người lành mang vi khuẩn" – tức là những người có vi khuẩn tồn tại trong mũi họng nhưng không biểu hiện triệu chứng – vẫn có thể lây bệnh sang người khác, làm tăng nguy cơ xuất hiện ca nặng.

Vi khuẩn não mô cầu tồn tại dưới dạng song cầu khuẩn gram âm, có khoảng 13 type huyết thanh, trong đó 6 type (A, B, C, W, X, Y) thường gây bệnh ở người. Sau khi xâm nhập qua đường hô hấp, vi khuẩn có thể nhanh chóng đi vào máu, gây ra sốt cao, đau đầu, phát ban, rối loạn ý thức, và tiến triển rất nhanh chỉ trong vài chục giờ.

"Ở những trường hợp nặng, người bệnh có thể xuất hiện ban xuất huyết hoại tử trên da, tụt huyết áp, suy đa tạng và nhanh chóng rơi vào sốc, tử vong", TS.BS Ngân nhấn mạnh.

Giai đoạn đầu, bệnh não mô cầu có thể biểu hiện tương tự cảm cúm: sốt, đau đầu, mệt mỏi. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu cảnh báo giúp phân biệt:

Sốt cao liên tục, đau đầu dữ dội; Nôn, buồn nôn, cứng gáy, sợ ánh sáng; Rối loạn ý thức, lơ mơ, kích thích, mê sảng; Phát ban hoặc ban xuất huyết hoại tử hình sao trên da - dấu hiệu đặc trưng và cần đến bệnh viện ngay lập tức.

"Phát ban xuất huyết hoại tử là dấu hiệu gần như đặc hiệu để phân biệt viêm màng não do não mô cầu với các bệnh khác. Khi có biểu hiện này, tuyệt đối không nên trì hoãn việc đến bệnh viện", bác sĩ khuyến cáo.

Những người suy giảm miễn dịch, cắt lách, nhiễm HIV, hoặc sống trong môi trường tập thể (ký túc xá, doanh trại quân đội, nhà trẻ...) có nguy cơ cao mắc bệnh.

Bệnh thường tăng mạnh vào mùa đông - xuân, khi thời tiết lạnh và khô khiến niêm mạc hô hấp dễ bị tổn thương, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Ngoài ra, virus cúm hoạt động mạnh trong thời gian này cũng làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị bội nhiễm vi khuẩn não mô cầu.

Hiện nay, đã có nhiều loại vaccine phòng não mô cầu (phòng 2, 3 hoặc 4 type huyết thanh), được khuyến cáo tiêm cho: Trẻ em từ 9 tháng đến 3 tuổi; Thanh thiếu niên 11–19 tuổi; Người sống trong vùng có dịch; Sinh viên ở ký túc xá, quân nhân trong doanh trại.

Bên cạnh đó, bác sĩ Ngân khuyên người dân cần: Giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay và súc họng thường xuyên; Đeo khẩu trang, hạn chế tiếp xúc gần khi có người bệnh; Tăng cường sức đề kháng bằng ăn uống, nghỉ ngơi, luyện tập điều độ; Khi có triệu chứng nghi ngờ, đến cơ sở y tế ngay, không tự điều trị tại nhà.