Làm thế nào để khai sinh cho con

Trả lời: 

Tình huống của chị Páo không hiếm gặp trong thực tế, nhất là với phụ nữ dân tộc thiểu số sinh sống, làm ăn xa nơi đăng ký hộ khẩu thường trú. Việc không khai sinh được cho trẻ khiến trẻ gặp khó khăn trong tiếp cận y tế, giáo dục và các chính sách hỗ trợ xã hội. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành đã có những quy định tạo điều kiện thuận lợi hơn cho những trường hợp này.

1. Khai sinh là quyền của trẻ em – không phụ thuộc tình trạng hôn nhân của cha mẹ

Theo Luật Hộ tịch 2014 và Luật Trẻ em 2016:

Trẻ em có quyền được đăng ký khai sinh và có quốc tịch.

Điều đó đồng nghĩa mọi trẻ em sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam đều phải được khai sinh, không phụ thuộc vào việc cha mẹ có kết hôn hợp pháp hay không. Nếu không có giấy chứng nhận kết hôn, người mẹ vẫn có thể làm khai sinh cho con và ghi tên mẹ, để trống phần tên cha. Việc nhận cha có thể làm sau bằng thủ tục nhận con.

Thực tế, người dân tộc thiểu số làm ăn xa quê thường gặp tình trạng không mang theo đủ các giấy tờ như CMND/CCCD, giấy chứng sinh vì sinh con tại cơ sở y tế khác tỉnh/huyện, không đăng ký kết hôn...

Tuy nhiên chị Páo vẫn có thể xin lại Giấy chứng sinh từ bệnh viện nơi sinh (mẫu do cơ quan y tế cấp). Nếu đã về quê, chị Páo có thể làm giấy khai sinh tại UBND cấp xã nơi cư trú của người mẹ. Khi làm thủ tục cần chuẩn bị giấy chứng sinh (bản sao); CMND/CCCD của người mẹ; Giấy khai sinh theo mẫu; Giấy tờ chứng minh quan hệ cha mẹ con (nếu có).

Nếu thiếu giấy tờ, có thể nộp đơn cam kết và xin xác nhận từ chính quyền địa phương, tổ trưởng thôn/bản, hoặc nhờ cán bộ tư pháp xã hướng dẫn lập hồ sơ bổ sung.

Trong rrường hợp đặc biệt nếu trẻ được sinh tại nhà, hoặc không có giấy chứng sinh do thất lạc, Luật Hộ tịch cho phép khai sinh theo thủ tục khai sinh không có giấy chứng sinh. Lúc đó chị Páo cần chuẩn bị: Tờ khai đăng ký khai sinh; Giấy tờ của người đi khai sinh; Văn bản xác nhận của người làm chứng, hoặc xác nhận của chính quyền cấp xã.

Trong các xã vùng sâu, vùng xa, cán bộ tư pháp hộ tịch cần chủ động tư vấn, hướng dẫn, tạo điều kiện cho người dân thực hiện quyền khai sinh.

Ngoài ra, các Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước có thể:

Hướng dẫn miễn phí thủ tục khai sinh;

Đại diện thực hiện thay nếu người dân không biết chữ, không tự viết đơn;

Phối hợp với chính quyền địa phương tháo gỡ các vướng mắc hành chính.

Nếu trẻ không có giấy khai sinh sẽ không được cấp thẻ BHYT trẻ em; Gặp khó khăn khi nhập học; Không được đăng ký hộ khẩu, ảnh hưởng đến tiếp cận chính sách.

Theo quy định, trong vòng 60 ngày kể từ ngày sinh, cha mẹ có trách nhiệm khai sinh cho con. Tuy nhiên, quá hạn vẫn có thể khai sinh và không bị xử phạt hành chính nếu có lý do chính đáng.