Liên kết chuỗi sản xuất cà phê tạo lực đẩy cho phụ nữ dân tộc thiểu số và miền núi Tây Nguyên
Thu hoạch cà phê tại Đắk Lắk. Ảnh minh họa
Thực hiện chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhiều nguồn lực hỗ trợ đã giúp các hộ dân Ê Đê từng bước chuyển sang mô hình trồng cà phê bền vững, giảm chi phí đầu vào, đồng thời cải thiện rõ rệt giá trị kinh tế của vườn cây.
Những năm gần đây, xã Ea Na (tỉnh Đắk Lắk) ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực nhờ nguồn lực từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I (2021 - 2025).
Chị H'Đrêch Êban, buôn Kla, xã Ea Na, đang tất bật chăm sóc vườn cà phê xanh mướt. Là hộ tham gia chuỗi liên kết sản xuất do doanh nghiệp hỗ trợ, chị cho biết việc dùng phân hữu cơ theo đúng quy trình kỹ thuật khiến cây phát triển khỏe, cành lá vươn rộng và trái mọc đều.
"Năm nay doanh nghiệp còn cam kết thu mua với mức giá cao hơn thị trường nên gia đình rất yên tâm", chị chia sẻ. Gia đình chị sở hữu 5 sào cà phê và bắt đầu tham gia dự án từ đầu năm 2025, được cấp hỗ trợ vật tư cũng như hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây trồng bài bản.
Buôn KLa hiện có hơn 430 hộ dân với phần lớn là người Ê Đê. Trong tổng diện tích 80 ha cà phê của buôn, hơn 25 ha đã tham gia chuỗi liên kết từ nguồn lực Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Ông Y Krai Hdơt, Trưởng buôn Kla cho biết, trước đây bà con sản xuất chủ yếu dựa vào kinh nghiệm nên năng suất bấp bênh. Từ khi tham gia dự án, chất lượng vườn cây cải thiện rõ, trái sai hơn, cây khỏe hơn. Dù bước đầu triển khai, người dân đã quen dần với việc áp dụng kỹ thuật mới, giúp năng suất dự kiến năm nay vượt xa các vụ trước.
Áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất hạt cà phê, tăng cường chất lượng, giữ gìn thương hiệu cà phê Tây Nguyên
Cà phê là cây trồng chủ lực quốc gia, hiện đã xuất khẩu tới hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ. Với tổng diện tích khoảng 730.000 ha, Việt Nam giữ vị thế là nước xuất khẩu cà phê Robusta đứng đầu thế giới và chỉ đứng sau Brazil về tổng sản lượng.
Niên vụ 2024 - 2025, ngành cà phê Việt Nam ghi nhận một kỷ lục ấn tượng khi kim ngạch xuất khẩu đạt 8,4 tỷ USD, tăng vọt 55,5% dù khối lượng chỉ tăng nhẹ 1,8%. Thực tế này đòi hỏi một sự chuyển dịch mạnh mẽ từ sản xuất "chạy theo số lượng" sang "tập trung vào chất lượng".
Còn tại buôn Tuôr B, bà H'Blun Mlô, Trưởng buôn Tuôr B, cho biết: Buôn có 26 hộ với 24 ha tham gia sản xuất theo chuỗi giá trị. Tham gia chương trình, người trồng cà phê được cấp phân bón hữu cơ, vật tư kỹ thuật và ký kết bao tiêu đã tạo động lực lớn cho các hộ chăm sóc cà phê bài bản hơn. "Hiệu quả thấy rất rõ, cây xanh tốt, trái phát triển đồng đều và doanh nghiệp cam kết thu mua cao hơn giá thị trường", bà nói.
Phó Chủ tịch UBND xã Ea Na Đinh Văn Quán cho biết: Xã có 33 thôn, buôn, trong đó 17 buôn là đồng bào Ê Đê tại chỗ. Chính quyền địa phương đặt mục tiêu đến cuối năm 2025, tỷ lệ nghèo đa chiều giảm xuống còn 2%, riêng hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm hơn 3,5%.
Phó Chủ tịch UBND xã Ea Na cho rằng chính sách hỗ trợ từ Chương trình không chỉ giúp bà con giảm gánh nặng đầu tư mà còn mở ra cách làm mới dựa trên kỹ thuật, sản xuất sạch, an toàn. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành vùng sản xuất cà phê chất lượng cao và phát triển bền vững.
Lực đẩy giúp nông dân thay đổi tư duy canh tác
Đặc biệt, Chương trình đang trở thành lực đẩy giúp nông dân thay đổi tư duy canh tác. Người dân, trong đó có phần lớn là phụ nữ tham gia sản xuất, không chỉ cải thiện thu nhập, thoát nghèo mà còn cùng doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu cà phê sạch, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm của địa phương.
Một chương trình tọa đàm, kết nối tiêu thụ sản phẩm cà phê các tỉnh Tây Nguyên
Mặc dù vậy, để cà phê Tây Nguyên bước ra thị trường một cách bền vững, thì tăng cường kết nối chuỗi là giải pháp trọng tâm để nâng tầm giá trị cho hạt cà phê, đảm bảo chất lượng và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Trong đó, Đắk Lắk tiếp tục khẳng định vai trò là "thủ phủ cà phê" của cả nước, dẫn đầu về năng suất, sản lượng và đóng góp kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD.
Hiện nay, Đắk Lắk đã ban hành đề án phát triển ngành hàng cà phê đến năm 2030, thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với cây trồng chiến lược này. Tuy nhiên, ngành cà phê đang đối mặt nhiều thách thức lớn như: biến đổi khí hậu và dịch bệnh phức tạp; tình trạng sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, thiếu liên kết; thị trường còn bấp bênh trong khi giá vật tư nông nghiệp đầu vào ở mức cao...
Định hướng của tỉnh Đắk Lắk là tập trung nâng cao chất lượng thay vì chạy theo sản lượng. Trong đó, đẩy mạnh áp dụng các chứng nhận quốc tế như GlobalGAP, 4C, Rainforest... Đồng thời, tổ chức lại sản xuất theo hướng hợp tác, liên kết chuỗi, khuyến khích nông dân tham gia hợp tác xã và ghi chép nhật ký nông hộ; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số vào sản xuất...
Triển khai một số mô hình mẫu liên kết chuỗi cà phê tại Đắk Lắk, ông Nguyễn Minh Hưng, Quản lý ngành hàng cà phê (Công ty TNHH Bayer Việt Nam) chia sẻ: "Doanh nghiệp đang thay đổi cách tiếp cận thông qua xây dựng các mô hình mẫu để nông dân "mắt thấy tai nghe" và cam kết về chất lượng thông qua việc kiểm tra dư lượng 3 năm liên tiếp đều đạt chuẩn xuất khẩu. Bayer không chỉ cung cấp sản phẩm mà còn xây dựng một hệ sinh thái, với 13 mô hình vườn mẫu tại Đắk Lắk trong năm 2025 là cam kết cho một quy trình đã được chứng minh hiệu quả canh tác bền vững.
