Nấm đen, bệnh nhiễm trùng mới nổi: Tăng ca mắc ở Việt Nam, chuyên gia chỉ cách phòng ngừa

Bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Nấm đen là bệnh truyền nhiễm đã được y văn thế giới nhắc đến, đặc biệt là tại Ấn Độ trong giai đoạn vừa qua với số lượng bệnh nhân tăng đột biến. Nấm đen cũng là một trong những nguyên nhân gây tử vong cao sau khi nhiễm Covid -19.

PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai - cho hay, nấm đen là một bệnh nhiễm trùng mới nổi nghiêm trọng do bào tử nấm có tên gọi là Mucormycetes gây ra. Nhóm nấm Mucor tạo ra hàng triệu bào tử lơ lửng trong không khí và thường phát triển vào mùa hè và mùa thu.

Những bào tử này khi tiếp xúc với bề mặt ẩm ướt, có các chất hữu cơ thối rữa như lá cây, gỗ mục nát, phân động vật hoặc đất, chúng bắt đầu nảy mầm và tạo ra sợi nấm.

Nấm xâm nhập vào cơ thể chúng ta qua 2 con đường: Hít phải bào tử nấm từ không khí gây nhiễm trùng phổi, não hoặc xoang; Xâm nhập qua da bởi vết cắt, vết xước, vết cào, vết bỏng và một số tổn thương da khác.

Nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh nấm đen có thể kể tới như: Người từng mắc Covid-19; Người mắc bệnh đái tháo đường type 2; Người mắc bệnh ung thư, cấy ghép tạng, cấy ghép tế bào, sử dụng Corticosteroid kéo dài; Người có tình trạng suy giảm miễn dịch; Người nhiễm HIV; Người bị chấn thương da do phẫu thuật, bỏng, trẻ sinh non, nhẹ cân và suy dinh dưỡng,…

Theo PGS Cường, nhiễm nấm đen có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan và bộ phận cơ thể. Các triệu chứng phụ thuộc vào tình trạng nhiễm trùng nơi nấm phát triển. Bệnh có thể dẫn đến mũi bị hoại tử, thâm đen hoặc đổi màu, đau mặt, đau vùng xoang lan lên mắt, đau đầu, đau ngực, khó thở và ho ra máu,...

Nấm đen sẽ gây ra 5 dạng bệnh cảnh với các triệu chứng sau:

- Nhiễm trùng xoang và não: Bệnh có các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau xoang hoặc nghẹt mũi; sưng mặt một bên; tổn thương màu đen ở phía trên bên trong miệng hoặc trên sống mũi.

- Viêm phổi với các dấu hiệu: Khó thở hoặc thở gấp, tức ngực, sốt cao trên 38 độ C, ho ra máu.

- Nhiễm trùng da và niêm mạc: Đau vùng mặt sau đó xuất hiện một nốt phỏng trên da, dần dẫn tới loét da hoặc nhiễm trùng da, rồi xâm lấn vào mũi xoang, quanh gò má, giữa mắt và môi, lâu dần tổn thương da bị nhiễm bệnh chuyển sang màu đen, sưng tấy, hoại tử.

- Nhiễm trùng đường tiêu hoá: Thường xảy ra ở trẻ em, đặc biệt trẻ sinh non và nhẹ cân dưới 1 tháng tuổi với các dấu hiệu như buồn nôn và nôn, đau bụng hoặc đau dạ dày, xuất huyết dạ dày.

- Nhiễm nấm đen mucormycosis lan tỏa: Triệu chứng thường là hôn mê hoặc rối loạn ý thức. Các dấu hiệu có thể gặp như sưng mí mắt dưới hoặc trên hoặc cả hai, chảy mủ ra khỏi mắt; tê liệt các cơ mí mắt, khi bệnh diễn tiến nặng hoặc kéo dài, bệnh nhân sẽ có biểu hiện mất sức toàn thân.

Điều trị khó khăn do thiếu thuốc

Hiện, việc điều trị nấm đen đang sử dụng loại thuốc chống nấm truyền tĩnh mạch là Amphotericin B, sử dụng thuốc từ 2 - 4 tuần. Tuy nhiên, thuốc này có nhiều độc tính và rất đắt tiền, BHYT chỉ chi trả 50%.

"Trong khi điều trị, chúng tôi cũng gặp thêm khó khăn khác là khi hết giai đoạn tấn công, bệnh nhân khó có thể tìm được thuốc Posaconazol hoặc Isavuconazol cho giai đoạn duy trì.

Đây là các loại thuốc khó tìm tại thị trường Việt Nam và rất đắt tiền nên bệnh nhân thường bỏ thuốc, không tuân thủ điều trị, do đó bệnh dễ tái phát, nấm có thể ăn sâu thêm và gây tổn thương nặng nề hơn. Đó là nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ tử vong cao cho nhóm bệnh này", PGS.TS Đỗ Duy Cường nói.

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, hiện tại, không có thuốc hay vacine chủng ngừa để ngăn chặn bệnh nấm đen. Để phòng bệnh, đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh nền đái tháo đường, ung thư, suy giảm miễn dịch, hậu Covid-19,... người dân cần chú ý những điều sau:

- Tránh đến khu vực có nhiều khói bụi, công trường. Đeo khẩu trang hiệu suất lọc trên 95% có than hoạt tính khi phải đến khu vực có nhiều khói bụi.

- Tránh các hoạt động tiếp xúc trực tiếp với bụi hoặc đất. Mang găng tay, ủng nếu thực hiện bất kỳ hoạt động nào liên quan cần phải tiếp xúc với đất.

- Vệ sinh vùng da bị thương bằng nước ấm và dung dịch sát khuẩn để tránh nhiễm trùng da.

- Nếu bạn đã cấy ghép tế bào gốc hoặc cấy ghép nội tạng, hãy nói chuyện với bác sĩ để được dùng thuốc kháng nấm giúp ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng do nấm.

- Tại các bệnh viện, các cơ sở y tế: Cần lưu ý khử trùng các thiết bị được sử dụng bởi nhiều bệnh nhân (ống khí quản, máy thở, mặt nạ phun khí dung…); Hệ thống thông gió; Xử lý vết thương đúng cách…

- Điều trị và kiểm soát tốt bệnh nền. Khi có triệu chứng nghi ngờ nhiễm nấm đen cần đến các cơ sở chuyên khoa thăm khám khám để phát hiện, điều trị bằng thuốc chống nấm sớm, đúng phác đồ, từ đó giúp hạn chế tỷ lệ tử vong.