Người dân vùng lũ quét ở miền Tây xứ Nghệ mong sớm được an cư

Hiện thực hóa giấc mơ an cư

Nhôn Mai là xã biên giới xa xôi và khó khăn bậc nhất tỉnh Nghệ An, nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào các dân tộc thiểu số như Mông, Thái, Khơ Mú. Sau cơn bão số 3 (bão Wipha) hồi tháng 7/2025, xã Nhôn Mai phải hứng chịu thiệt hại nặng nề do lũ ống, lũ quét và sạt lở đất.

Tổng thiệt hại ước tính gần 781 tỷ đồng; riêng về nhà ở có 296 căn bị ảnh hưởng với giá trị hơn 102 tỷ đồng, trong đó 73 căn bị cuốn trôi hoặc vùi lấp hoàn toàn, 37 hộ phải tháo dỡ, di dời khỏi nơi ở. Trở lại khu nhà bạt ở tạm của những người dân bản Phá Mựt (xã Nhôn Mai) bị lũ cuốn trôi nhà, chúng tôi dễ dàng chứng kiến được nhịp sống, nếp sinh hoạt tích cực của người dân nơi đây.

Sáng sớm là thời điểm khu nhà bạt rộn ràng, tất bật nhất bởi mọi người phải dậy sớm nấu nướng, đưa con đi học, lên nương rẫy. Những khóm rau xanh, rau gia vị được trồng trong các thùng gỗ cũng xuất hiện trong khuôn viên khu vực nhà bạt. Không ít hộ dân đã nuôi chó, gà, vịt.

Tuy nhiên, hiện nay không chỉ riêng dân bản Phá Mựt mà ở các bản khác vẫn có nhiều nhà dân nằm dưới triền núi, nhiều khu vực xuất hiện vết nứt lớn, nền đất yếu, dễ tiếp tục sạt lở, sụt trượt nếu mưa lớn kéo dài; giao thông khó khăn, thiếu nước sinh hoạt, hạ tầng thiết yếu bị hư hỏng nên cuộc sống của người dân không đảm bảo ổn định lâu dài. Việc di dời các hộ dân sinh sống tại vùng nguy cơ cao tới khu tái định cư an toàn, có hạ tầng cơ bản và quỹ đất sản xuất là rất cấp thiết.

Thời gian qua, trong điều kiện quỹ đất định cư còn hạn chế do địa hình bị chia cắt bởi núi đồi, khe suối, chính quyền xã Nhôn Mai đã tích cực vận động các hộ dân có vườn rộng, địa chất ổn định trao tặng hoặc bán lại một phần đất ở cho các gia đình bị thiệt hại để sớm xây dựng lại nhà. Chính quyền địa phương hỗ trợ kinh phí, lực lượng Bộ đội biên phòng, Công an, đoàn thể tham gia giúp ngày công, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình. 

Đầu tháng 11, nhiều hộ dân trên địa bàn bị thiệt hại bởi thiên tai đã được chuyển vào sinh sống trong những ngôi nhà mới. Hiện nay, chính quyền địa phương tiếp tục xây dựng thêm hơn 30 ngôi nhà khác cho các gia đình bị thiệt hại do mưa lũ.

Ông Mạc Văn Nguyên, Bí thư Đảng ủy xã Nhôn Mai cho biết, quyết tâm của địa phương là đến Tết Nguyên đán 2026, tất cả hộ dân bị thiệt hại nhà do mưa lũ đều có chỗ ở ổn định. Lãnh đạo cấp ủy, chính quyền địa phương sẽ phân công đến từng cán bộ, đảng viên phụ trách kiểm tra, đôn đốc việc xây dựng nhà ở cho người dân tại các bản. 

Những khó khăn, vướng mắc sẽ được ưu tiên giải quyết để việc xây dựng nhà ở cho dân bảo đảm tiến độ, chất lượng. Cùng với đó, chính quyền và các lực lượng cũng chú trọng giúp dân phục hồi sản xuất, tạo sinh kế, nguồn thu và bảo đảm lương thực.

Cấp thiết xây dựng các khu tái định cư

Tại xã biên giới Mỹ Lý – địa phương thiệt hại nặng nề nhất của tỉnh Nghệ An trong cơn bão số 3 dịp cuối tháng 7/2025. Tại đây, hàng trăm hộ dân phải di dời vì nhà cửa bị cuốn trôi, vùi lấp hoặc không còn đảm bảo an toàn.

Theo Bí thư Đảng ủy xã Mỹ Lý Nguyễn Anh Đoài, sau bão lũ, cùng với sự hỗ trợ của cấp trên, các tổ chức, đoàn thể và mạnh thường quân, chính quyền và nhân dân xã đã khẩn trương khắc phục để sớm ổn định cuộc sống. Tuy nhiên, thiệt hại quá lớn nên cần nhiều thời gian để ổn định hoàn toàn.

Về nhà ở, được sự hỗ trợ của Bộ Công an, toàn xã có 86 hộ đăng ký làm nhà lắp ghép. Đến nay 30 căn đã hoàn thành, người dân vào sinh sống, các căn còn lại đang được thi công.

Xã cũng lập phương án bố trí ổn định dân cư xen ghép cho 110 hộ được hỗ trợ theo Nghị quyết số 09/2024/NQ-HĐND ngày 7/6/2024 của Hội đồng nhân dân tỉnh, trong đó hơn 10 hộ đã triển khai xây dựng thực tế.

Ngoài ra, xã Mỹ Lý đã và đang khảo sát, đề xuất xây dựng 4 điểm tái định cư di dời tổng cộng 240 hộ dân ra khỏi vùng thiên tai, gồm: 105 hộ ở bản Xiềng Tắm, 82 hộ ở bản Xằng Trên, 17 hộ ở bản Yên Hòa và 36 hộ ở bản Cha Nga. Tuy nhiên, khó khăn nhất vẫn là quỹ đất vì liên quan đến đất rừng (phải chuyển đổi mục đích sử dụng) và nguồn kinh phí xây dựng các khu tái định cự quá lớn. Do vậy, xã cần sự quan tâm, hỗ trợ của tỉnh và Trung ương để những khu tái định cư cho bà con vùng lũ sớm được triển khai, đưa vào sử dụng, Bí thư Đảng ủy xã Mỹ Lý trăn trở.

Liên quan đến xây dựng các khu tái định cư cho bà con bị ảnh hưởng bởi thiên tai, ông Nguyễn Văn Hòa, Chủ tịch UBND xã Lượng Minh chia sẻ: Nhằm ổn định cuộc sống của người dân, UBND xã Lượng Minh đã trình UBND tỉnh Nghệ An hỗ trợ xây dựng 2 khu tái định cư để di dời các hộ dân bị trôi nhà, chịu ảnh hưởng của sạt lở, ngập lụt và xây dựng Trường Tiểu học bán trú xã với tổng kinh phí hơn 82 tỷ đồng.

Trên cơ sở khảo sát thực tế và phân tích toàn diện các yếu tố liên quan, trên cơ sở 2 vị trí do xã đề xuất, Chủ tịch UBND tỉnh đã thống nhất lựa chọn một địa điểm; đồng thời quyết định lựa chọn một vị trí khác ở phía bên kia sông Nậm Nơn, liền kề khu dân cư hiện hữu, so với địa điểm đề xuất ban đầu.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, toàn tỉnh có 1.998 hộ cần phải di dời. Trong đó, 1.100 hộ thuộc diện tái định cư tập trung và 898 hộ thực hiện tái định cư xen ghép. Đối với tái định cư xen ghép, Sở Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với các địa phương rà soát, thẩm định, tổng hợp trình UBND tỉnh phê duyệt để triển khai chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết số 09, với nguồn kinh phí dự kiến khoảng 220 tỷ đồng từ ngân sách địa phương.

Về tái định cư tập trung, do ngân sách tỉnh còn khó khăn trong khi nhu cầu hỗ trợ lớn, Nghệ An đã có báo cáo gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ thực hiện 21 dự án tái định cư tại 15 xã, nhằm di dời 1.100 hộ dân ra khỏi vùng thiên tai, sạt lở; tổng kinh phí đề nghị hỗ trợ hơn 741,85 tỷ đồng.