Sau lũ, miền Tây Nghệ An khát nước sạch

Lũ rút, nỗi lo đầy lên

Mưa lũ dữ dội tràn qua miền Tây Nghệ An những ngày cuối tháng 7 không chỉ để lại những bản làng tan hoang, ruộng đồng ngập bùn, nhà cửa đổ sập… mà còn gây ra một hệ lụy lớn: hàng ngàn hộ dân rơi vào cảnh thiếu nước sạch nghiêm trọng. Nghịch lý đang hiện hữu – giữa đất trời thừa nước, người dân lại phải "khát".

Tại các xã Tương Dương, Mỹ Lý, Nhôn Mai, Tam Quang, Mường Típ…, mưa lũ đã phá nát hạ tầng cơ bản. Nhà cửa ngập bùn đất, đường sá sạt lở, hệ thống cấp nước sinh hoạt bị hư hỏng hoặc vùi lấp. Khi nước rút, người dân không thể dọn dẹp, tắm giặt hay nấu ăn bằng nguồn nước đảm bảo, dẫn đến nguy cơ mất vệ sinh, bùng phát dịch bệnh trên diện rộng.

Ở bản Mác (xã Tương Dương), ông Lương Văn Kiêm trở về sau lũ, căn nhà nhỏ ngập trong bùn non. Nhưng điều khiến ông lo lắng hơn cả là việc cả bản không còn giọt nước sạch nào để dùng.

"Ống dẫn nước bị cuốn trôi. Bể chứa thì vỡ. Từ hôm lũ rút đến giờ, cả nhà không tắm giặt, chỉ xin được vài can nước uống tạm. Lau nhà cũng phải dùng nước suối đục ngầu, nặng mùi. Cứ thế mà sống qua ngày…", ông Kiêm nói, giọng mệt mỏi.

Cùng cảnh ngộ, hơn 100 hộ dân ở các bản Lau, bản Nhẵn (Tương Dương) đang phải sống trong cảnh thiếu nước nghiêm trọng. Bà Lương Thị Hiên - Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng huyện -cho biết: "Tất cả công trình nước tự chảy đều bị hư hỏng nặng. Lực lượng kỹ thuật đang nỗ lực sửa chữa, nhưng nước yếu và không có hóa chất xử lý nên không thể đưa vào sử dụng".Tình trạng này không chỉ xảy ra ở Tương Dương. Tại các xã vùng sâu vùng xa của Con Cuông, Kỳ Sơn, Quế Phong, nhiều khu dân cư ven khe, suối cũng rơi vào cảnh tương tự. Lũ quét làm hư hại hoàn toàn các giếng khoan, bể chứa. Một số khu vực chưa có hệ thống cấp nước máy càng lâm vào thế bế tắc. Người dân phải đi xin từng xô nước từ các nguồn tạm bợ - tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an toàn sức khỏe.

Giải pháp tạm thời và lâu dài

Tại các điểm lũ đi qua, đâu đâu cũng thấy rác thải, đồ đạc hư hỏng chất đống, bùn đất bám đầy nền nhà và tường. Nhưng vì thiếu nước, việc dọn dẹp cũng chỉ làm được cầm chừng. Những vũng nước tù đọng bốc mùi, tạo môi trường lý tưởng cho ruồi muỗi, mầm bệnh sinh sôi. Chợ Hòa Bình (xã Tương Dương) - nơi tập trung đông người - gần như phải tạm đóng cửa vì không thể đảm bảo vệ sinh.

Một cán bộ y tế xã Nhôn Mai cho biết: "Không có nước, chúng tôi không thể khử khuẩn, không thể duy trì hoạt động sơ cứu cơ bản. Việc kiểm soát dịch bệnh, đặc biệt là tiêu chảy, đau mắt đỏ, bệnh ngoài da đang gặp rất nhiều khó khăn".

Theo báo cáo từ Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Nghệ An, tính đến ngày 28/7, có hàng ngàn hộ dân ở các huyện miền núi đang rơi vào tình trạng thiếu nước sinh hoạt. Nhiều trạm y tế, trường học không thể hoạt động. Cuộc sống đảo lộn, nguy cơ bệnh tật bủa vây sau lũ đang hiện hữu từng ngày.

Trong khi đó, việc cứu trợ cũng gặp trở ngại lớn. Các tuyến đường vào vùng sâu vùng xa bị sạt lở, chia cắt khiến các xe chở nước, bồn chứa không thể tiếp cận đầy đủ. Một số điểm chỉ có thể phân phối nước tạm thời theo định mức: 5-10 lít/người/ngày để sử dụng cho cả ăn uống lẫn sinh hoạt. Với thời tiết nóng bức và môi trường ô nhiễm sau lũ, chừng đó là quá ít.

"Chúng tôi biết nước sạch quý thế nào. Chỉ mong mỗi ngày có thêm vài can nước để tắm cho con, rửa bát, nấu ăn. Nhìn con thơ chơi trong bùn mà xót lòng…", chị Vi Thị Lan (bản Yên Hòa, xã Mỹ Lý) chia sẻ, đôi mắt đỏ hoe vì lo lắng.

Trong bối cảnh cấp bách, nhiều tổ chức thiện nguyện, Hội phụ nữ, hội chữ thập đỏ, đoàn thanh niên đã lập tức triển khai các chương trình hỗ trợ nước sạch. Những chuyến xe chở hàng nghìn thùng nước tinh khiết đến các điểm dân cư là "phao cứu sinh" tạm thời. Song như chính người dân nói, "đó chỉ là giải pháp cầm hơi".

Hiện chính quyền các cấp ở Nghệ An đang gấp rút đánh giá thiệt hại, huy động lực lượng khắc phục công trình cấp nước, vận chuyển hóa chất xử lý tạm thời đến các địa bàn trọng điểm. Tuy nhiên, với địa hình hiểm trở, thời tiết phức tạp, việc phục hồi toàn diện hệ thống cấp nước sẽ còn kéo dài.

Trong khi đó, nỗi lo về dịch bệnh, vệ sinh môi trường và an toàn nguồn nước vẫn lơ lửng như một làn mây xám sau bão. Đặc biệt là khi mùa mưa bão vẫn còn kéo dài đến hết tháng 10.