Người "hạ nhiệt" điểm nóng Hang Kia

Từ cuộc chiến xóa bỏ cây thuốc phiện…

Hôm chúng tôi đến thăm, ông Sùng A Dếnh đang tất bật với đàn bò, đàn lợn sau vườn. Chỉ khi mặt trời đã khuất sau đỉnh núi, người đàn ông 70 tuổi này mới dừng tay ngơi nghỉ. Ông Dếnh cho biết, ngày trước, đất Hang Kia này không được yên bình như thế này. 

Thế hệ ông Dếnh sinh ra trong nghèo khó. Bao đời người Mông gắn bó với nương rẫy. Mỗi năm người dân chỉ trồng được một vụ. Ngày đó cái đói, cái nghèo còn hiện hữu trong nhiều nếp nhà. 

Thập niên 60-70 của thế kỷ trước, cây thuốc phiện bắt đầu được đưa về mảnh đất này. Đất Hang Kia đá núi chiếm phần lớn, nhưng cây thuốc phiện gieo xuống lại phát triển rất nhanh. Chẳng mấy chốc, từ bản Hang Kia tới bản Thung Mài, Thung Mặn… những đồi hoa thuốc phiện nở trắng. 

Do chưa hiểu rõ tác hại của cây thuốc phiện nên người già, người trẻ trong bản cứ đua nhau hút. "Nhà có công to, việc lớn là bàn đèn được ngả ra. Tình trạng nghiện hút khiến bản làng trở nên tàn tạ", ông Dếnh nhớ lại.

Ông Dếnh từng làm trưởng bản, tiếp đó làm Bí thư Đảng ủy xã Hang Kia. Ông cũng nhìn nhận ra tác hại của cây thuốc phiện nhưng hễ cán bộ mở lời vận động bà con phá bỏ cây thuốc phiện là bị phản đối gay gắt. 

Năm 1993, Nhà nước có chủ trương xóa bỏ cây thuốc phiện, ông Dếnh mừng như bắt được vàng. Cả hệ thống chính trị địa phương cùng vào cuộc vận động nhân dân phá bỏ cây thuốc phiện trong khi bản thân ông Dếnh thường xuyên đến họp với các bản, các dòng họ Vàng, họ Tráng, họ Sùng để bàn cách xóa bỏ cây thuốc phiện. 

Tuy nhiên, hầu hết người dân phản đối, họ lo bỏ cây thuốc phiện thì biết lấy gì để sống. Để bà con tin tưởng, ông Dếnh đã vận động người trong họ và trong bản nơi ông sinh sống chặt bỏ trước. Cây thuốc phiện được chặt đến đâu sẽ được thay thế bằng cây ngô, cây mận và cây dong riềng.

Ngay trong vụ đầu phá bỏ cây thuốc phiện, nhiều hộ gia đình vẫn sống ổn. Từ đó, bà con tin tưởng lời Bí thư xã nói là đúng. Bỏ cây thuốc phiện sẽ có cây trồng khác thay thế. Nói phá thì đơn giản, thực tế trong quá trình thực hiện ông Dếnh đã phải đối mặt với không ít khó khăn.

Nhiều người chống đối ra mặt, đặc biệt là những người nghiện thuốc phiện lâu năm. Họ cho rằng, xã cố tình "cắt" đi nguồn thuốc của họ. 

"Sống cùng người dân nên tôi hiểu bà con. Họ chưa hiểu rõ thì mình phải tuyên truyền, giải thích cho họ hiểu. Mưa dầm thấm lâu, bà con cũng hiểu được sự cần thiết của việc xóa bỏ cây thuốc phiện", ông Dếnh nhớ lại.

… đến đẩy lùi "cái chết trắng"

Từ vài hộ thực hiện ban đầu, dần dần việc xóa bỏ cây thuốc phiện đã lan ra toàn xã. Mùa nối mùa, bóng cây thuốc phiện cứ giảm dần theo năm tháng. Diện tích lúa nương, ngô, mận… dần thay thế cây thuốc phiện.

Khi cuộc vận động xóa bỏ cây thuốc phiện hoàn thành, vấn đề đặt ra là làm thế nào ổn định cuộc sống của những người nghiện. Ông Dếnh là người đầu tiên đưa vấn đề này ra bàn bạc và tìm giải pháp. Trước mắt, ông vận động người già trong bản làm gương. Những người này cai được sẽ là tấm gương cho người khác noi theo. 

"Tôi đã đến từng nhà để thuyết phục. Ai có thể tự cai ở nhà thì không cần phải xuống trung tâm huyện. Khi nguồn thuốc đã bị cắt bỏ, bản thân người nghiện khó kiếm thuốc hơn. Xã cũng vận động chính người nhà giám sát việc cai nghiện của người thân. Nếu người nào tái nghiện sẽ có những biện pháp cứng rắn hơn", ông Dếnh chia sẻ.

Ông Dếnh không quản ngày đêm cùng ăn, cùng ở, cùng làm với bà con, nhằm tạo sự tin tưởng của nhân dân. Sự kiên trì của ông Dếnh đã mang lại kết quả khi số người nghiện thuốc phiện trong các bản cũng giảm dần. 

Khi ông Dếnh và cả xã đang vui mừng vì đẩy lùi được cây thuốc phiện thì "cơn lốc" ma túy lại tràn về bản làng. Khi đó, nhiều đối tượng bên kia biên giới đã móc ngoặc với các đối tượng ở Hang Kia để vận chuyển ma túy vào nước ta. 

Lợi nhuận đã làm mờ mắt nhiều người ở Hang Kia, biến họ trở thành đối tượng tiếp tay cho những kẻ buôn ma túy. Hang Kia trở thành một "điểm nóng" về ma túy của đất Tây Bắc. Điều này khiến ông Dếnh rất đau xót.

Cùng với sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chức năng, với vai trò là người có uy tín ở địa phương, ông Dếnh đã tích cực tuyên truyền, vận động người dân không dùng ma túy, nói không với việc buôn bán "cái chết trắng". 

Ông Dếnh đã vận động được 23 lượt người nghiện đi cai, giúp 3 trường hợp tái hòa nhập cộng đồng. Ngoài ra, ông Dếnh cùng một số người có uy tín, trưởng dòng họ và người thân vận động được 2 đối tượng bị truy nã vì buôn ma túy ra đầu thú, góp phần đẩy lùi tệ nạn ma túy ở vùng đất này.

Suốt những năm tháng công tác và giờ đã nghỉ hưu, ông Dếnh luôn là người đi đầu trong việc tham gia thực hiện các mô hình tự quản về an ninh, trật tự ở địa phương, thực hiện các mô hình phát triển kinh tế gia đình và vận động bà con tích cực tham gia chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi... 

Ông Dếnh cũng tích cực vận động đồng bào Mông trên địa bàn xã chấp hành các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; bài trừ hủ tục, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang; giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và tích cực tham gia xây dựng phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc" vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Năm 2023, ông Dếnh được tặng Bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong công tác xây dựng mô hình, điển hình tiên tiến trong phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc vùng đồng bào dân tộc thiểu số khu vực Tây Bắc và phụ cận giai đoạn 2018 - 2023; Bằng khen người có uy tín có thành tích xuất sắc trong công tác dân tộc và chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước.