Người Sán Chay chung tay bảo tồn Lễ hội Cầu mùa, hướng tới địa chỉ du lịch hấp dẫn du khách

Chúng tôi đến xã Vô Tranh, tỉnh Thái Nguyên trong dịp Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, UBND xã Vô Tranh tổ chức truyền dạy, hướng dẫn kỹ năng thực hành nghi lễ, trò chơi, nghệ thuật trình diễn dân gian trong Lễ hội Cầu mùa của dân tộc Sán Chay.

Không khí nhộn nhịp, sự tham gia đông đảo của người dân địa phương cho thấy những giá trị văn hóa truyền thống nơi đây vẫn được giữ gìn, trân trọng và tiếp tục lan tỏa.

Lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống của người Sán Chay

Xã Vô Tranh từ lâu được biết đến là một trong những địa bàn còn bảo tồn khá trọn vẹn đời sống văn hóa của người Sán Chay. Những nếp nhà sàn mộc mạc, các dụng cụ lao động sản xuất truyền thống, cọn nước bên suối, cùng những vật dụng sinh hoạt đời thường vẫn hiện hữu trong nhịp sống hàng ngày. Văn hóa ẩm thực với nhiều món bánh đặc trưng, các điệu hát rang, hát ví, phong tục, tín ngưỡng bản địa đã tạo nên một bức tranh văn hóa đặc sắc, đậm dấu ấn dân tộc.

Chính nền tảng văn hóa phong phú ấy khiến Vô Tranh trở thành địa điểm phù hợp để tổ chức lớp tập huấn truyền dạy thực hành Lễ hội Cầu mùa, một trong những lễ hội quan trọng nhất của người Sán Chay.

Các nghệ nhân, già làng có mặt trong buổi tập huấn để truyền dạy, bảo tồn Lễ hội Cầu mùa tới người dân

Theo quan niệm của người Sán Chay, Lễ hội Cầu mùa mang ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời sống no đủ, cộng đồng yên ấm. Trước thềm lễ hội, mỗi gia đình, mỗi nhóm cộng đồng đều chuẩn bị kỹ lưỡng cả phần lễ và phần hội.

Tuy nhiên, công tác bảo tồn cũng không tránh khỏi những thách thức, ông Bùi Phương Thảo, Phó Chủ tịch UBND xã Vô Tranh, cho biết: "Trước đây, việc bảo tồn lễ hội còn gặp nhiều khó khăn nhưng nhờ sự quan tâm của các cấp và sự ủng hộ của bà con, nhiều nội dung đã được phục dựng. Hiện vẫn còn tồn tại một số hạn chế: Thứ nhất, bà con ít kinh phí nên trang phục truyền thống chưa được may đầy đủ. Thứ hai, lớp trẻ đi làm xa nên việc truyền dạy còn khó khăn...".

Tập huấn tái hiện Lễ hội Cầu mùa: Giữ "lửa" văn hóa

Buổi tập huấn tái hiện đầy đủ cả phần lễ và phần hội của Lễ hội Cầu mùa. Điều đáng chú ý, dù đang trong mùa vụ chè, thời điểm bận rộn nhất của người dân xã Vô Tranh nhưng bà con vẫn sắp xếp công việc để tham gia đông đủ. Tất cả đều diện trang phục truyền thống, tạo nên không gian sinh hoạt văn hóa giàu tính bản địa.

Chị Lý Thị Năm (xã Vô Tranh), người am hiểu sâu sắc về Lễ hội Cầu mùa, chia sẻ: "Trước khi Lễ hội diễn ra, người dân chuẩn bị những câu hát ví, điệu nhảy, bánh sừng bò, bánh con gà. Các thầy trong làng thì chuẩn bị bài cúng để khấn thần linh. Mọi nghi thức đều phải đầy đủ, chu đáo để thể hiện lòng thành và mong ước một năm mưa thuận gió hòa".

Không chỉ học nghi lễ, người dân còn được hướng dẫn cách biểu diễn nghệ thuật dân gian, tổ chức trò chơi truyền thống và phục dựng các yếu tố đặc trưng trong lễ hội. Qua đó, lớp tập huấn không chỉ mang tính truyền dạy mà còn là cơ hội để cộng đồng ôn lại ký ức văn hóa, gắn kết các thế hệ.

Chị Lý Thị Năm (xã Vô Tranh) nhấn mạnh vai trò quan trọng của phụ nữ trong việc giữ gìn Lễ hội Cầu mùa: "Cách vận động của phụ nữ khéo léo hơn nam giới. Các chị em ở đây tích cực tham gia phong trào, càng ngày càng hào hứng hơn. Chúng tôi không chỉ muốn giữ nghi thức mà còn mong đưa nét văn hóa này trở thành sản phẩm du lịch, thu hút du khách trong và ngoài nước".

Trong quá trình triển khai, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam đã hỗ trợ kinh phí, đồng thời trang bị thêm kiến thức chuyên môn về bảo tồn văn hóa cho cộng đồng địa phương. Nhờ đó, các học viên không chỉ hiểu sâu hơn về các yếu tố văn hóa truyền thống mà còn có kỹ năng tổ chức, phục dựng và phát huy giá trị lễ hội trong đời sống hiện đại.

Bảo tồn gắn với du lịch: Hướng đi mới cho cộng đồng Sán Chay

Lớp tập huấn lần này là một phần trong chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số. Việc phục dựng nghi lễ, truyền dạy dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian góp phần đưa văn hóa trở lại đời sống, đồng thời hình thành những sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo cho Thái Nguyên.

Các hoạt động này giúp tăng cường mối đoàn kết cộng đồng, đặc biệt là gắn kết giới trẻ, những người giữ vai trò quan trọng trong việc tiếp bước và lan tỏa bản sắc văn hóa. Lớp tập huấn không chỉ là nơi truyền dạy tri thức mà còn là không gian giao lưu, vui chơi lành mạnh từ chính những giá trị văn hóa của người Sán Chay.

Tất cả người dân có mặt trong buổi tập huấn đều mặc trang phục truyền thống, tạo nên không gian sinh hoạt văn hóa giàu tính bản địa của dân tộc Sán Chay

"Phụ nữ địa phương và Hội Liên hiệp Phụ nữ xã đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn nghi lễ, trò chơi dân gian, ẩm thực truyền thống. Sự tham gia của già làng, nghệ nhân và thanh niên giúp lễ hội vừa giữ được truyền thống, vừa tạo sự hấp dẫn đối với du khách hiện đại" - ông Bùi Phương Thảo, Phó Chủ tịch UBND xã Vô Tranh nhấn mạnh.

Việc bảo tồn và gìn giữ Lễ hội Cầu mùa không chỉ là bảo tồn văn hóa, mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho cộng đồng Sán Chay. Trong xu thế du lịch trải nghiệm ngày càng phát triển, các giá trị văn hóa bản địa như Lễ hội Cầu mùa sẽ trở thành tài nguyên đặc sắc, góp phần khẳng định vị thế văn hóa của Vô Tranh trên bản đồ du lịch Thái Nguyên.