Phụ nữ Khả Cửu tích cực bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống

Bảo tồn văn hóa để phát triển du lịch

Chúng tôi đến Khả Cửu vào một sáng đầu đông, đúng dịp diễn ra Lớp tập huấn truyền dạy kỹ năng thực hành nghi lễ, nghi thức, trình diễn dân gian trong Tết Cơm mới của người Mường. Lớp tập huấn do Cục Văn hóa các Dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND xã Khả Cửu tổ chức.

Tham dự lớp tập huấn có rất nhiều phụ nữ, đặc biệt là các bạn trẻ. Chị Trần Thị Sinh, Chi hội Phụ nữ Ngán – xã Khả Cửu, lần đầu tham dự lớp tập huấn nên rất phấn khởi. Chị cho biết, trong những năm gần đây, các chị em phụ nữ trong Chi hội đã tích cực tham gia vào các hoạt động văn hóa văn nghệ ở địa phương, nhất là vào dịp diễn ra các lễ hội truyền thống.

"Các chị em cũng bắt đầu nghĩ khác, làm khác là quảng bá văn hóa gắn với du lịch. Tham gia các lớp tập huấn này, chị em chúng tôi hiểu biết thêm về lễ hội, phong tục của người Mường để có thể giới thiệu đến du khách gần xa", chị Sinh cho biết.

Các nghệ nhân, hạt nhân văn nghệ trình diễn đâm đuống

Sự tham gia chủ động của người dân, đặc biệt là phụ nữ, cùng sự hỗ trợ từ các cơ quan chuyên môn đã tạo chuyển biến rõ nét: văn hóa được gìn giữ bền vững hơn, đồng thời trở thành nguồn lực thúc đẩy du lịch, góp phần phát triển kinh tế và nâng cao đời sống tại địa phương.

Cùng với tiếng nói, trang phục, ẩm thực, công cụ lao động... thì nghệ thuật trình diễn dân gian và các giá trị văn hóa độc đáo khác đã tạo nên bản sắc văn hóa riêng có ở xã Khả Cửu, tỉnh Phú Thọ. Những di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của đồng bào Mường nơi đây đã và đang được bảo tồn, phát huy giá trị trong đời sống và trao truyền cho các thế hệ mai sau.

Người Mường ở Khả Cửu vẫn giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống

Trong những năm gần đây, Cục Văn hóa các Dân tộc Việt Nam đã có các lớp tập huấn cho truyền dạy về công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống cho người dân ở Khả Cửu qua trình diễn, tái hiện lễ hội cơm mới. Nhờ đó nhiều giá trị văn hóa truyền thống của người Mường ở địa phương đã từng bước được khôi phục, gìn giữ và lan tỏa. Từ khi triển khai đến nay, địa phương đã bắt đầu đón khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm du lịch.

Biến giá trị truyền thống thành sinh kế mới

Phụ nữ ở Khả Cửu lâu nay vẫn là người giữ nếp Mường, giữ tiếng nói, trang phục, truyền thống. Bằng sự khéo léo, sáng tạo trong hình thức tuyên truyền, vận động hội viên, nhân dân tham gia giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường, các câu lạc bộ văn hóa dân tộc Mường trên địa bàn được thành lập, lưu giữ những nét đẹp truyền thống của địa phương, thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng phát triển, nâng cao đời sống văn hóa.

Chị em phụ nữ ở Khả Cửu hăng hái tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ

Những hoạt động ấy cho thấy phụ nữ đã không chỉ gìn giữ văn hóa cho riêng cộng đồng, mà còn biết cách đưa giá trị truyền thống thành sinh kế. Chính sự mạnh dạn, dám làm của phụ nữ đã tạo nên một hướng đi mới cho Khả Cửu: vừa bảo tồn bản sắc văn hóa Mường, vừa mở ra cơ hội phát triển du lịch cộng đồng trong tương lai.

Bà Hà Thị Nguyệt - Chủ tịch Hội LHPN xã Khả Cửu, cho biết khi được trao cơ hội, được trang bị kiến thức, thì chị em tự tin hơn nhiều. Không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa, phụ nữ ở Khả Cửu còn phát huy tư duy tự chủ, sáng tạo hơn trong cuộc sống. "Chị em bàn bạc, tham gia làm du lịch, có thêm thu nhập, tiếng nói trong gia đình cũng có trọng lượng hơn. Đó chính là bình đẳng giới từ những việc làm rất đời thường. Hội LHPN xã sẽ tiếp tục vận động, hỗ trợ chị em học hỏi những kỹ năng, triển khai các hoạt động gìn giữ và bảo tồn Tết Cơm mới… Để phụ nữ Khả Cửu không chỉ là người giữ gìn văn hoá, mà còn là người làm cho văn hóa có sức sống, lan tỏa và phát huy, nâng cao vị thế của chính mình", bà Nguyệt cho biết thêm.

Đồng bào dân tộc Mường ở Khả Cửu chuẩn bị các lễ vật để tổ chức Tết Cơm mới

Ông Trịnh Ngọc Chung, Cục trưởng Cục Văn hóa các Dân tộc Việt Nam đánh giá cao hiệu quả mô hình bảo tồn Lễ hội Cơm mới (Tết Cơm mới) tại xã Khả Cửu. Việc bảo tồn văn hóa thông qua các mô hình cộng đồng đã giúp người dân nâng cao nhận thức, về gìn giữ văn hóa. Từ đó, họ chủ động hơn trong việc giữ gìn, phục dựng và truyền dạy cho con cháu, không chờ đợi, không thụ động.

Điều quan trọng hơn là người dân đã đánh giá văn hóa, Tết Cơm mới không chỉ là truyền thống, phong tục tốt đẹp mà còn là cơ hội phát triển kinh tế du lịch. Văn hóa, lễ hội nếu được khai thác đúng - có thể trở thành sinh kế bền vững. Và chính nhận thức mới này sẽ khiến người dân tích cực, chủ động tham gia vào các mô hình cộng đồng. Khi văn hóa nuôi sống được người làm văn hóa, thì vòng tròn bảo tồn - phát huy - phát triển kinh tế được kích hoạt. Đây chính là hướng bảo tồn, phát triển bền vững những giá trị văn hóa độc đáo của các cộng đồng dân tộc thiểu số, trong đó có dân tộc Mường ở Khả Cửu.