Những người hòa giải "gác cửa bình yên" ở mỗi thôn, bản

Phát huy hòa giải thôn bản

Xác định "giảm nghèo thông tin" là nền tảng để người dân hiểu luật, sống thuận hòa, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Trị đã chủ động đưa công tác hòa giải về tận làng bản, thôn, xóm. Ở đó, pháp luật không còn khô cứng trên văn bản mà được truyền đi bằng tình người, bằng tiếng nói gần gũi của chính những người trong cộng đồng.

Hòa giải - một nét đẹp truyền thống của dân tộc - vừa là hoạt động pháp lý vừa là công việc mang tính nhân văn sâu sắc. Từ năm 2023 đến nay, MTTQ các cấp tỉnh Quảng Trị đã đẩy mạnh tuyên truyền Luật Hòa giải ở cơ sở đến hơn 80.000 lượt hội viên, đoàn viên và nhân dân, bằng nhiều hình thức sáng tạo: tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, tập huấn; lồng ghép tuyên truyền trong sinh hoạt chi bộ, chi hội, họp thôn, bản, tổ dân phố; phổ biến pháp luật qua hệ thống truyền thanh, pa-nô, tờ gấp, sổ tay và mạng xã hội.

Bên cạnh đó, MTTQ tỉnh còn phối hợp với UBND tỉnh , Sở Tư pháp và Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh xây dựng và phát sóng 15 chương trình "Pháp luật và Đời sống", lan tỏa các câu chuyện hòa giải điển hình đến từng khu dân cư, nơi pháp luật được "đời hóa" và lòng dân được "mềm hóa" bằng tình người. Hơn 17.000 tài liệu, 10.000 tờ rơi và 1.000 quyển sách luật đã được cấp phát miễn phí đến từng tổ hòa giải, giúp đội ngũ cán bộ cơ sở có thêm công cụ pháp lý để phục vụ dân.

Toàn tỉnh Quảng Trị hiện có 2.109 tổ hòa giải với 13.506 hòa giải viên, phần lớn là cán bộ Mặt trận, chi hội trưởng, đoàn thể, người có uy tín trong cộng đồng. Trong 3 năm qua, các tổ đã tiếp nhận và hòa giải 515 vụ việc, trong đó 466 vụ thành công, đạt tỷ lệ 90,49%. Phần lớn các vụ việc xoay quanh mâu thuẫn gia đình, tranh chấp dân sự, đất đai hay những bất hòa nhỏ nhưng nếu không được tháo gỡ kịp thời có thể thành khiếu kiện kéo dài.

Họ là những người "thầm lặng" giữ yên tiếng cười trong thôn, xóm. Ông Hồ Văn Cách, thành viên Ban công tác Mặt trận thôn Pa Hy, xã Đakông, kể: "Mỗi vụ hòa giải thành công là một niềm vui. Bởi hòa giải không chỉ giải quyết mâu thuẫn mà còn giữ được tình làng nghĩa xóm, giúp người dân thêm hiểu nhau hơn".

Còn bà Trần Thị Long, Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam xã Bến Hải, thì xem hòa giải là "lấy cái tình để nói cái lý": "Khi dân tin, dân hiểu, thì mọi khúc mắc đều có thể tháo gỡ. MTTQ xã xem công tác hòa giải là nhiệm vụ trọng tâm để giữ gìn đoàn kết, ổn định an ninh trật tự và xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư".

Từ những câu chuyện giản dị ấy, có thể thấy rõ sức mạnh của "hòa giải trong lòng dân", nơi mỗi lời nói thấm tình người, mỗi cuộc hòa giải là một lần gieo mầm niềm tin vào sự lắng nghe và thấu hiểu.

Pháp luật gần dân, dân gần nhau hơn

Điều làm nên sức lan tỏa của công tác hòa giải ở Quảng Trị không nằm ở những con số mà ở sự đổi thay trong cách nghĩ, cách sống của người dân.

Bà Hồ Thị Hôm, hòa giải viên xã Cồn Tiên, chia sẻ: "Trước đây, tôi nghĩ hòa giải là việc của người lớn tuổi. Sau khi tham gia tập huấn do Mặt trận tổ chức, tôi hiểu đây là công việc giúp gắn kết mọi người. Khi thấy bà con vui vẻ, hòa thuận trở lại, tôi thấy tự hào".

Chính nhờ các lớp tập huấn nghiệp vụ, các hòa giải viên cơ sở dù tuổi tác, trình độ khác nhau nhưng đều đã học được kỹ năng lắng nghe, phân tích và thuyết phục. Nhiều người từng rụt rè, nay trở thành "cầu nối mềm mại" giúp khép lại bất đồng, mở ra sự cảm thông giữa người với người.

Công tác hòa giải còn góp phần quan trọng trong tuyên truyền pháp luật. Qua mỗi vụ việc, người dân hiểu hơn quyền và nghĩa vụ của mình, biết cách tự bảo vệ lợi ích hợp pháp mà không phải nhờ đến tòa án hay chính quyền. Đây cũng là một hình thức giảm nghèo thông tin, giúp người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, tiếp cận pháp luật một cách sinh động, gần gũi và dễ hiểu.

Thách thức và niềm tin tiếp nối

Dẫu đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác hòa giải ở cơ sở vẫn còn không ít khó khăn: nhiều hòa giải viên còn hạn chế về kỹ năng, tài liệu nghiệp vụ chưa đồng bộ, kinh phí hỗ trợ thấp. Một số địa phương vẫn xem hòa giải là hình thức, chưa phát huy hết vai trò của Mặt trận. Đặc biệt, các vụ tranh chấp đất đai, hôn nhân hay dân sự phức tạp đòi hỏi hòa giải viên phải có bản lĩnh và sự kiên nhẫn lớn.

Nhưng vượt lên tất cả, vẫn là tấm lòng, là trách nhiệm của những con người đang ngày đêm gìn giữ sự bình yên cho từng thôn, bản. Họ chính là "nhịp cầu" kết nối giữa pháp luật và đời sống, giữa lý và tình, để mỗi người dân không chỉ "biết luật" mà còn "hiểu luật", sống thuận hòa, tôn trọng nhau hơn.

Trong thời gian tới, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Trị đặt mục tiêu tiếp tục củng cố đội ngũ hòa giải viên, đẩy mạnh tuyên truyền Luật Hòa giải, phối hợp với các ngành xây dựng thêm chuyên mục "Pháp luật và Đời sống" và mở rộng các mô hình hòa giải gắn với văn hóa cộng đồng.

Hòa giải ở cơ sở - công việc tưởng nhỏ mà ý nghĩa lớn - đang góp phần giữ vững ổn định xã hội, thắt chặt đoàn kết nhân dân và hơn hết là nuôi dưỡng niềm tin vào công lý bằng tình người.