Nữ doanh nhân Trung Quốc tiên phong xóa bỏ rào cản giới

Một trong những khẩu hiệu nổi tiếng từ cuối những năm 1950 tại Trung Quốc là: "Phụ nữ nắm giữ nửa bầu trời", nhằm thúc đẩy sự phát triển của phụ nữ ở quốc gia này. Trong hai thập kỷ tiếp theo, những tấm áp phích mô tả những người phụ nữ Trung Quốc cần cù, làm việc ở xí nghiệp, nhà máy xuất hiện khắp nơi ở các thị trấn và thành phố của Trung Quốc, đại diện cho phong trào giải phóng phụ nữ.

Đến nửa thế kỷ trước, Trung Quốc bước vào giai đoạn phát triển thần tốc. Một số rào cản vẫn còn tồn tại trong quá trình tuyển dụng, cơ hội thăng tiến hạn chế và thiếu sự hỗ trợ để giúp họ cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Trong thời gian gần đây, một số công ty bắt đầu hành động để tạo ra sự bình đẳng cho phụ nữ. Thế hệ nữ doanh nhân và lãnh đạo cấp cao do phụ nữ đảm nhận bắt đầu tạo dựng những dấu ấn trong các ngành công nghiệp mới nổi.

Tỷ lệ việc làm phụ nữ ở mức cao

"Trung Quốc đã có những bước tiến đáng kể hướng tới bình đẳng giới tại nơi làm việc, với tỷ lệ việc làm của phụ nữ luôn cao hơn mức trung bình toàn cầu", công ty tư vấn McKinsey & Company cho biết trong báo cáo năm 2023.

Theo nhóm ngân hàng thế giới, năm 2023, 60,5% phụ nữ ở Trung Quốc có việc làm, cao hơn mức 51,16% trên toàn thế giới. Con số này vượt qua nhiều nước phát triển, chẳng hạn như Anh, ở mức 58,26% và Mỹ, ở mức 56,51%.

Lao động nữ Trung Quốc cũng là lực lượng lao động lớn nhất thế giới, đạt khoảng 351 triệu người vào năm 2023, gấp hơn hai lần so với Ấn Độ, quốc gia đứng thứ hai trong danh sách. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều thách thức như phân biệt đối xử công khai hoặc ngầm hiểu trong quá trình tìm kiếm việc làm, đặc biệt liên quan đến tình trạng hôn nhân hay thời gian thai sản.

Luật pháp Trung Quốc nghiêm cấm mọi hành vi phân biệt đối xử dựa trên giới tính. Luật pháp nước này cũng cấm các doanh nghiệp hỏi về hoàn cảnh gia đình của ứng viên nữ tìm việc hoặc yêu cầu họ thử thai. Tuy nhiên, cuộc khảo sát năm 2023 của trang web tuyển dụng Zhilian của Trung Quốc cho thấy 61,1% số nữ được hỏi đã phải đối mặt với những câu hỏi như vậy trong các cuộc phỏng vấn xin việc.

Cũng giống như nhiều nơi khác trên thế giới, phụ nữ lao động Trung Quốc gặp nhiều trở ngại khi họ muốn thăng tiến từ vị trí cấp thấp lên các vị trí cấp cao. Theo McKinsey, tỷ lệ phụ nữ ở các công việc cấp thấp tại Trung Quốc tương đương với nam giới, nhưng tỷ lệ này giảm xuống còn 22% ở cấp quản lý trung cấp.

Bức tranh sáng màu ở mảng công nghệ

Bức tranh lao động cho thấy mảng sáng màu trong các ngành công nghiệp mới nổi của Trung Quốc, đặc biệt là các công ty công nghệ.

Một nghiên cứu năm 2020 của ngân hàng thung lũng Silicon SPD cho thấy, 41% các công ty công nghệ Trung Quốc có người sáng lập là nữ, cao hơn 13 điểm phần trăm so với các công ty cùng ngành ở Anh và cao hơn 14 điểm phần trăm so với các công ty ở Mỹ. Tỷ lệ nữ giám đốc hội đồng quản trị và giám đốc điều hành cấp cao trong các công ty Trung Quốc này cũng cao hơn đáng kể so với các ngành khác, lần lượt là 46% và 39%.

Các ngành công nghiệp mới nổi có sự tiến bộ hơn về mặt xã hội. Nhiều công ty năng lượng tái tạo của Trung Quốc xem xét vấn đề bình đẳng giới khi thành lập và hướng tới việc tạo ra một cơ cấu làm việc cân bằng hơn, theo Hu Wenjuan, giám đốc của China Sustainability Tribune, tác giả một báo cáo gần đây về các vấn đề giới trong lĩnh vực khí hậu và năng lượng.

Mặc dù tỷ lệ nhân viên nữ trong công ty rất quan trọng, nhưng việc dựa vào hạn ngạch giới có thể không phải là cách tốt nhất để tạo ra sự bình đẳng thực sự, Li Yaxiong, chuyên gia nghiên cứu kinh tế và giới tại Đại học Giao thông Tây An -Liverpool nhận định. Thay vào đó, các công ty nên phân tích từng bước trong hoạt động của mình - từ tuyển dụng đến thanh toán - để xác định những vấn đề mà nhân viên nữ gặp phải và tìm ra giải pháp phù hợp, Li lưu ý.

Ctrip, nền tảng đặt vé du lịch trực tuyến của Trung Quốc với hơn 36.000 nhân viên, là đơn vị tiên phong trong việc áp dụng các chính sách làm việc thân thiện với phụ nữ. Công ty cung cấp nhiều phúc lợi, bao gồm trợ cấp taxi cho nhân viên mang thai, trợ cấp và nghỉ phép hàng năm cho các quản lý cấp cao chọn đông lạnh trứng, và các lựa chọn làm việc tại nhà hoặc đưa con đến văn phòng.

Trong khi đó, "gã khổng lồ" Alibaba đã tập hợp một nhóm nhân viên nữ làm việc ở các vị trí kỹ thuật cấp cao để chia sẻ kinh nghiệm của họ với đồng nghiệp thông qua các buổi hội thảo. Tencent cũng có một chương trình tương tự để khuyến khích nhiều phụ nữ hơn nữa sáng tạo ra các công nghệ mới.

Năm 2024, 3 sàn giao dịch chứng khoán chính của Trung Quốc đã yêu cầu một số công ty niêm yết phải công bố thông tin ESG (các tiêu chuẩn phát triển bền vững) từ năm 2026, một bước tiến quan trọng nhằm đưa các công ty Trung Quốc ngang hàng với các công ty quốc tế.

"Sự chú ý ngày càng tăng đối với ESG đã khuyến khích các công ty Trung Quốc, như Alibaba Group, giải quyết vấn đề bình đẳng giới thông qua các khuôn khổ vững chắc và các hành động có thể đo lường được", ông Li nhận định.