Phát triển kinh tế chăm sóc để thúc đẩy bình đẳng giới tại Việt Nam

Ngày 14/3, Hội đồng Doanh nhân nữ Việt Nam thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Liên hợp quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho Phụ nữ (UN Women) đã tổ chức Hội thảo "Đầu tư vào Kinh tế Chăm sóc: Giải pháp thúc đẩy bình đẳng giới và tăng trưởng bền vững". Sự kiện có sự tham gia của bà Pauline Tamesis - Điều phối viên thường trú của Liên Hợp quốc tại Việt Nam - cùng gần 130 đại biểu.

Kinh tế chăm sóc chỉ lĩnh vực kinh tế liên quan đến việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc cho con người bao gồm trẻ em, phụ nữ, người già, người bệnh, người khuyết tật... Kinh tế chăm sóc đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động của xã hội.

Gánh nặng chăm sóc không lương

Tại hội thảo, các chuyên gia nhận định, ở khắp nơi trên thế giới, phụ nữ phải gánh vác khối lượng công việc chăm sóc không trả lương nhiều hơn so với nam giới. Ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trung bình phụ nữ làm công việc chăm sóc không lương nhiều gấp 2,5 lần so với nam giới. Phụ nữ Việt Nam dành thời gian làm việc nhà gần gấp đôi so với nam giới.

Đặc biệt, trách nhiệm chăm sóc gia đình là một trong những lý do chính khiến phụ nữ hạn chế tham gia thị trường lao động, phải nhận những công việc bấp bênh, không ổn định hay thậm chí là thất nghiệp.

Trong khi đó, các công việc chăm sóc có trả lương như dịch vụ chăm sóc trẻ nhỏ, người già, người ốm… thường do phụ nữ đảm nhận, đa số là phụ nữ di cư, không có điều kiện làm việc tốt, cùng với mức lương thấp và hạn chế trong chế độ bảo hộ lao động và bảo trợ xã hội. Nếu xem xét sự tham gia đóng góp của phụ nữ cho tất cả các hình thức chăm sóc, thì phụ nữ đã đóng góp tới 11 nghìn tỷ đô la Mỹ vào nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, phụ nữ và trẻ em gái vẫn phải chịu thiệt thòi do công việc chăm sóc không được đánh giá cao và sự thiếu đầu tư vào các dịch vụ chăm sóc, khiến chúng ta bị thụt lùi trong tiến trình đạt được mục tiêu về bình đẳng giới.

Những giới hạn của ngành kinh tế chăm sóc tại Việt Nam 

Các chuyên gia nhận định tầm quan trọng của kinh tế chăm sóc và hướng tới xây dựng kinh tế chăm sóc có trách nhiệm giới tại Việt Nam. Bà Mai Thị Diệu Huyền, Phó Chủ tịch Phụ trách Hội đồng Doanh nhân nữ Việt Nam, VCCI, nhấn mạnh: "Thúc đẩy bình đẳng giới trong thế giới việc làm chính là việc giải phóng tiềm năng kinh tế của phụ nữ, phát huy các đóng góp của họ cho sự tăng trưởng toàn diện của nền kinh tế. Thông qua sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, chúng ta có thể xây dựng một hệ sinh thái chăm sóc toàn diện, mang lại lợi ích cho phụ nữ, cho doanh nghiệp và cộng đồng."

Bà Caroline T. Nyamayemombe, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam, chia sẻ: "Đầu tư vào hệ thống chăm sóc không chỉ cần thiết mà còn mang tính chuyển đổi. Đầu tư như vậy sẽ mang lại lợi ích cho phụ nữ, nam giới, người được nhận chăm sóc, cộng đồng và đất nước. Nhà nước, các tổ chức xã hội, các doanh nghiệp và cộng đồng cùng chung tay xây dựng kinh tế chăm sóc có trách nhiệm giới mang lại lợi ích cho tất cả mọi người".

Bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Tổng Giám đốc Công ty CP Quốc tế Nhân Ái, là người có nhiều năm kinh nghiệm trong hệ thống dưỡng lão tại Việt Nam khi áp dụng các mô hình tiên tiến ở nước ngoài vào lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi. Bà khẳng định, phụ nữ với thế mạnh quan sát tỉ mỉ, cẩn thận rất phù hợp với lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi. Do đó, khi tham gia dịch vụ này, phụ nữ nhất là trong độ tuổi vàng từ 35 - 45 đều có thể phát huy thế mạnh, đồng thời góp sức thực hiện bình đẳng giới.

Kinh tế chăm sóc nhìn dưới góc độ một ngành kinh tế tuy có tiềm năng nhưng theo bà Thanh, có rất nhiều giới hạn cho phát triển. Đơn cử, nguồn nhân lực đang tham gia kinh tế chăm sóc chưa được đào tạo từ mã ngành chính quy, chủ yếu là từ ngành điều dưỡng và do doanh nghiệp tự mở các khoá đào tạo ngắn hạn cho nhân viên.

"Đất nước ngày một phát triển, dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ ngày càng có nhu cầu lớn, chúng tôi mong muốn được hỗ trợ nhiều hơn bằng các chính sách để có thể nhân rộng mô hình kinh tế này", bà Thanh đề xuất.