Phiên tòa tuyên truyền giúp học sinh hiểu rõ hơn về trách nhiệm của công dân số

Phiên toà tuyên truyền được diễn ra tại Hội trường Đảng uỷ xã Ngãi Giao, TPHCM, với sự tham gia của gần 300 em học sinh trường THCS Châu Đức, Phan Bội Châu và trường THPT Nguyễn Trãi, Nguyễn Du tại địa bàn. Phiên tòa do các luật sư thuộc Chi hội Luật sư, và hội viên thuộc Chi hội Thanh niên tình nguyện, Hội Bảo vệ Quyền trẻ em TPHCM thực hiện.

Theo kịch bản phiên toà tuyên truyền, trong khoảng tháng 3/2025 tại xã Ngãi Giao, TPHCM, do mâu thuẫn trong quan hệ tình cảm bạn bè, Lê Hoàng Hậu (sinh năm 2008) đã sử dụng mạng xã hội để đăng tải thông tin có nội dung bịa đặt, kèm hình ảnh bị cắt ghép của Phạm Anh Hùng (sinh năm 2008) và bà Nguyễn Thị Sang (mẹ của Hùng), với mục đích xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm và công việc kinh doanh của họ.

Những thông tin sai sự thật này nhanh chóng lan truyền, gây dư luận bất lợi, làm ảnh hưởng uy tín, tinh thần của các bị hại và trật tự tại địa phương. Sau khi sự việc bị phát hiện, gia đình Phạm Anh Hùng, do bà Nguyễn Thị Sang là người đại diện hợp pháp, đã tố giác hành vi trái pháp luật đến cơ quan công an. Quá trình điều tra xác định hành vi của Lê Hoàng Hậu đã cấu thành tội "Vu khống" theo điểm c khoản 2 Điều 156 Bộ luật Hình sự.

Các luật sư trong Chi hội Luật sư thuộc Hội Bảo vệ Quyền trẻ em TPHCM đã tham gia diễn án trong phiên toà. Luật sư Nguyễn Hoàng Trung Hiếu, trong vai Thẩm phán - Chủ tọa phiên tòa. Luật sư Nguyễn Thị Dạ My, trong vai Hội thẩm nhân dân 1. Luật sư Nguyễn Xuân Phong, trong vai Hội thẩm nhân dân 2. Luật sư Hồ Bảo, trong vai thư ký phiên tòa. Luật sư Lê Thị Thu Thuỷ, trong vai Đại diện Viện KSND khu vực 14. Luật sư Nguyễn Quốc Thụy Phương, trong vai mẹ bị hại (bà Nguyễn Thị Sang) là người đại diện hợp pháp cho bị hại. Luật sư Nguyễn Thị Thanh Trúc, trong vai Luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại. Luật sư Trần Anh Tuấn, trong vai Luật sư bào chữa cho bị cáo. Luật sư Nguyễn Văn Hiên, trong vai Cảnh sát hỗ trợ tư pháp. Luật sư Đỗ Ngọc Thanh, trong vai người đại diện hợp pháp cho bị cáo.

Chi hội Thanh niên tình nguyện thuộc Hội Bảo vệ Quyền trẻ em vừa tham gia diễn hoạt cảnh, tình huống vụ án, vừa tham gia diễn án. Hội viên Võ Đăng Khoa trong vai bị hại Phạm Anh Hùng. Hội viên Phạm Minh Duy trong vai bị cáo Lê Hoàng Hậu.

Theo "Hội thẩm nhân dân" Lê Xuân Phong, Nguyễn Thị Dạ My tại phiên tòa, hành vi của bị cáo đã xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, cần xử lý nghiêm để răn đe, phòng ngừa chung.

"Giới trẻ cần phải chú ý khi tham gia mạng xã hội. Các em học sinh cần phải có trách nhiệm với từng cú click chuột của cá nhân. Mạng là ảo nhưng vi phạm pháp luật là có thật", "Hội thẩm nhân dân" tại phiên toà tuyên truyền đưa ý kiến giáo dục "bị cáo" và gửi gắm tới gần 300 học sinh đang theo dõi tại hội trường.

"Đại diện Viện KSND" Lê Thị Thu Thủy đưa ý kiến: "Những năm gần đây, nhiều vụ việc lợi dụng mạng xã hội để "bóc phốt", dựng clip hay phát tán tờ rơi sai sự thật; xâm phạm quyền riêng tư và quyền được bình đẳng giới,… đã gây hậu quả nghiêm trọng: người bị hại tổn thương nặng nề, còn người vi phạm phải chịu trách nhiệm hình sự. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh: tự do ngôn luận không đồng nghĩa với quyền bịa đặt, vu khống hay xúc phạm danh dự người khác. Vụ án của bị cáo Lê Hoàng Hậu là minh chứng điển hình. Hành vi của bị cáo đã xâm phạm trực tiếp quyền nhân thân, gây tổn hại đến uy tín, tinh thần, công việc của các bị hại, đồng thời tạo dư luận xấu tại địa phương. Đây là hành vi nguy hiểm, đủ yếu tố cấu thành tội "Vu khống" theo khoản 2 Điều 156 Bộ luật Hình sự. Xét nhân thân, bị cáo còn trẻ, chưa có tiền án, tiền sự, sau khi sự việc xảy ra đã gỡ bỏ nội dung, xin lỗi bị hại, thể hiện sự ăn năn hối cải. Đây là tình tiết giảm nhẹ cần được ghi nhận. Tuy nhiên, với động cơ ích kỷ và mức độ nghiêm trọng, hành vi của bị cáo cần bị xử lý nghiêm để răn đe, phòng ngừa chung, đồng thời giáo dục riêng cho chính bị cáo. Vì những lẽ trên, Viện kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử tuyên bố bị cáo Lê Hoàng Hậu phạm tội "Vu khống" theo khoản 2 Điều 156 BLHS; xử phạt bị cáo mức án tù trong khoảng 1 năm đến 2 năm, vừa đảm bảo tính nghiêm minh, vừa thể hiện sự khoan hồng của pháp luật đối với người chưa thành niên phạm tội".

"Luật sư" Nguyễn Thị Thanh Trúc, luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại, cho rằng, hành vi của bị cáo là cố ý, có chuẩn bị: cắt ghép hình ảnh, bịa đặt nộ idung; kỳ thị và phân biệt giới tính; in tờ rơi và đăng tải công khai. Đây không phải hành vi bộc phát, mà thể hiện sự coi thường pháp luật, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của bị hại. Hậu quả để lại là rõ ràng: bị hại bị tổn thương tinh thần, uy tín gia đình bị ảnh hưởng, quan hệ xã hội xấu đi. Trong bối cảnh hiện nay, tình trạng tung tin sai sự thật trên mạngngày càng phổ biến, nếu không xử lý nghiêm sẽ tạo tiền lệ xấu. Vì vậy, luật sư Trúc đề nghị HĐXX áp dụng mức án nghiêm khắc, đúng khung Viện KSND đã truy tố, để bảo vệ quyền nhân thân và góp phần răn đe, phòng ngừa chung.

Theo "Thẩm phán - Chủ toạ phiên toà" Nguyễn Hoàng Trung Hiếu, luật sư bào chữa cho bị cáo đề nghị xem xét cho bị cáo hưởng án treo hoặc giáo dục tại địa phương để tiếp tục việc học. Tuy nhiên, xét thấy, bản án hôm nay, không chỉ nhằm xử lý hành vi vu khống trên mạng xã hội mà còn là lời nhắc nhở về việc trong xã hội văn minh, mọi người đều có quyền được tôn trọng, không được kỳ thị hoặc phân biệt giới tính. Học sinh và thanh thiếu niên nói chung, cần đặc biệt chú ý đến lời nói, status hoặc thông tin khi đăng tải trên mạng, bởi nhiều thông tin và hình ảnh, tưởng chừng vô hại, vẫn có thể làm tổn thương sâu sắc bạn bè, gây ra hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Vì vậy, cần cách ly bị cáo ra khỏi xã hội một thời gian, đủ để sửa chữa, cảnh tỉnh, giáo dục và phòng ngừa chung trong xã hội. Toà quyết định xử phạt bị cáo Lê Hoàng Hậu 9 tháng tù về tội "Vu khống". Thời gian chấp hành hình phạt tù được tính từ ngày bị cáo chấp hành án.

Là người xây dựng kịch bản Phiên toà tuyên truyền này, luật sư Nguyễn Hoàng Trung Hiếu, Phó Chi hội Luật sư thuộc Hội Bảo vệ Quyền trẻ em TPHCM, cho biết, các tình tiết trong Phiên toà sẽ giúp ích cho các em học sinh tại xã Ngãi Giao có thêm nhận thức về pháp luật và sẽ có sự điều chỉnh phù hợp trong hành vi khi tham gia mạng xã hội.

Bà Bùi Thị Sen, Uỷ viên Ban Thường vụ, Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam xã Ngãi Giao, cho biết: "Phiên toà tuyên truyền hôm nay không chỉ giúp nâng cao nhận thức mà còn giúp các hội viên phụ nữ, các em học sinh hiểu rõ hơn về trách nhiệm của công dân số, cách ứng xử chuẩn mực tôn trọng pháp luật, góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh cho các em học sinh. Chúng tôi rất cảm ơn Hội LHPN TPHCM, Chi hội Luật sư, Chi hội Thanh niên tình nguyện thuộc Hội Bảo vệ Quyền trẻ em TPHCM, Tổ chức cứu trợ trẻ em của Việt Nam (SCI) đã phối hợp tổ chức chương trình rất có ý nghĩa này tại địa phương".

Trả lời phỏng vấn của phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam, bà Nguyễn Thị Thiên Mai, Chủ tịch Hội LHPN xã Ngãi Giao, đưa ý kiến: "Phiên toà giả định tuyên truyền về giới và vấn đề ứng xử trên không gian mạng hôm nay là 1 trong những chương trình thiết thực vì đã mang tới nội dung nổi bật, vấn đề nóng đang được xã hội quan tâm, đặc biệt là đối với lứa tuổi thanh thiếu niên mới lớn. Phiên toà đã giúp tuyên truyền thiết thực đến các em học sinh góp phần giáo dục về giới, về cách ứng xử của các em trên không gian mạng, giúp các em lưu ý sử dụng mạng xã hội tránh những hành vi như: tổn thương nhân phẩm, tinh thần của người khác, không kỳ thị giới tính giúp các em ý thức hơn trong ứng xử văn minh và có văn hoá trên không gian mạng".

Ngay sau khi diễn án xong Phiên toà tuyên truyền, Chi hội luật sư thuộc Hội Bảo vệ Quyền trẻ em đã trao 25 phần quà và 25 suất học bổng cho các em học sinh trên địa bàn xã Ngãi Giao.