Phụ nữ tiền mãn kinh cần biết rõ về "sương mù não"

Thời kỳ mãn kinh đánh dấu sự kết thúc của quá trình sinh sản ở phụ nữ, xảy ra ở độ tuổi trung bình là 49. Mãn kinh thường là tự nhiên, nhưng cũng có thể do phẫu thuật cắt bỏ hai buồng trứng (ví dụ để giảm nguy cơ ung thư buồng trứng). Khoảng thời gian cơ thể bắt đầu quá trình chuyển đổi tự nhiên đến kỳ mãn kinh được gọi là "tiền mãn kinh" thường kéo dài từ 4 đến 10 năm. Dấu hiệu mãn kinh có thể bao gồm các triệu chứng vận mạch (bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm), khô âm đạo, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm, lo lắng và "sương mù não" có thể khiến giai đoạn tiền mãn kinh kéo dài đến 10 năm.

"Sương mù não" ảnh hưởng hiệu suất làm việc

Theo kết quả từ Nghiên cứu Sức khỏe Phụ nữ Tuổi Trung niên ở Seattle (Mỹ), hơn 60% phụ nữ cho biết gặp khó khăn về nhận thức trong quá trình chuyển đổi mãn kinh. Họ mô tả những khó khăn trong việc nhớ tên mọi người hoặc tìm từ ngữ thích hợp khi nói chuyện, trong khi một số cho biết khó tập trung và đưa ra quyết định. Những "khó khăn nhận thức chủ quan" này dường như có liên quan đến hiệu suất trong việc ghi nhớ, nhớ lại và xử lý, bao gồm khả năng ghi nhớ bằng lời (học và ghi nhớ thông tin đã nghe), độ trôi chảy khi nói (sử dụng các từ ngữ trong trí nhớ) và khả năng tập trung.

Mặc dù mức độ suy giảm nhận thức không quá lớn và vẫn nằm trong giới hạn bình thường của hoạt động, nhưng các triệu chứng có thể khiến nhiều người thấy khó chịu. Với nhiều phụ nữ, thời kỳ mãn kinh trùng với giai đoạn làm việc hiệu quả nhất, khi gánh nặng chăm sóc con nhỏ đã giảm, bản thân đã tích lũy không ít kinh nghiệm và có nhiều năm thâm niên ở nơi làm việc.

Tác động của các triệu chứng mãn kinh ở nơi làm việc đang ngày càng nhận được nhiều quan tâm. Nghiên cứu cho thấy các triệu chứng mãn kinh như kém tập trung và trí nhớ kém có thể ảnh hưởng xấu đến năng suất làm việc và sự hài lòng trong công việc ở phụ nữ. Giữ chân lao động nữ ở tuổi mãn kinh là quan trọng đối với cả bản thân họ và vấn đề đa dạng lực lượng lao động trong nguồn nhân lực hiện đại

Nguyên nhân của chứng "sương mù não"

"Sương mù não" không phải là một thuật ngữ y tế hay tâm lý mà là một từ ngữ mô tả nhận thức không rõ ràng của nhiều phụ nữ ở thời kỳ mãn kinh. Các thay đổi nhận thức trong thời kỳ này không chỉ là do suy giảm nhận thức liên quan đến vấn đề tuổi tác. Việc hormone buồng trứng thay đổi thất thường và cuối cùng là sụt giảm trong thời kỳ mãn kinh có thể là nguyên nhân gây nên "sương mù não". Theo đó, các hormone được sản xuất bởi buồng trứng gồm estradiol (một loại estrogen) và progesterone là những chất được cho có tác dụng bảo vệ não cũng như tăng cường khả năng tư duy và trí nhớ. Estradiol lên xuống thất thường và giảm mạnh trong giai đoạn này có thể góp phần gây ra những khó khăn về nhận thức.

Các triệu chứng về nhận thức có thể xảy ra ngay cả khi không có những dấu hiệu mãn kinh thường thấy. Điều này có nghĩa là các triệu chứng mãn kinh này không gây nên các vấn đề nhận thức. Tuy nhiên, trầm cảm và lo âu liên quan đến thời kỳ mãn kinh, rối loạn giấc ngủ và các triệu chứng vận mạch có thể làm cho vấn đề nhận thức tồi tệ hơn.

"Sương mù não" và mối liên quan với Alzheimer

Alzheimer là một dạng sa sút trí tuệ phổ biến nhất và phụ nữ là một trong những đối tượng có nguy cơ. Hormone estradiol giảm liên quan đến thời kỳ mãn kinh được cho là đóng vai trò nhất định. Mãn kinh sớm, chẳng hạn như mãn kinh do phẫu thuật trước 45 tuổi, có liên quan đến việc tăng nguy cơ sa sút trí tuệ về sau cũng như tốc độ suy giảm nhận thức nhanh hơn.

Vì các triệu chứng trong thời kỳ mãn kinh và giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer là tương tự nhau, phụ nữ tiền mãn kinh có thể lo lắng việc mắc chứng sa sút trí tuệ. Tuy nhiên, chứng sa sút trí tuệ bắt đầu trước 65 tuổi, được gọi là sa sút trí tuệ trẻ khởi phát thường không phổ biến (trừ khi gia đình có tiền sử mắc sa sút trí tuệ trẻ khởi phát). Hay quên và những khó khăn về nhận thức khác trong giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh là điều phổ biến và là một phần bình thường của thời kỳ mãn kinh.

Cần nghiên cứu thêm để xác định xem liệu các yếu tố lối sống có thể giúp tạo nên chứng "sương mù não" ở thời kỳ mãn kinh hay không. Tuy nhiên, ở tuổi trung niên, việc tập thể dục có thể cải thiện nhận thức; trong khi chánh niệm và thiền định cũng có những lợi ích nhất định. Ngoài ra, tránh dùng thuốc không đúng cách, lạm dụng thuốc theo toa, hút thuốc và uống quá nhiều bia rượu cũng có thể là bảo vệ sức khỏe tốt hơn. Chế độ ăn uống với thực phẩm chưa qua chế biến có nguồn gốc thực vật (chẳng hạn như chế độ ăn Địa Trung Hải), việc duy trì các mối quan hệ xã hội gần gũi hay có trình độ học vấn cao cũng liên quan hầu hết đến khả năng nhận thức tốt hơn trong cuộc sống về sau.