Quy định góp vốn bằng công nghệ cần rõ tiêu chí, phương pháp và thẩm quyền

Tại phiên thảo luận ở Hội trường, các đại biểu nhất trí cao việc cần thiết sửa đổi Luật Chuyển giao công nghệ để tạo ra hành lang pháp lý vững chắc, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động chuyển giao công nghệ, phục vụ công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đặc biệt, theo ý kiến nhiều đại biểu, việc bổ sung quy định cho phép góp vốn bằng công nghệ vào dự án đầu tư (Điều 8, Luật Chuyển giao công nghệ sửa đổi, bổ sung) không chỉ tạo hành lang pháp lý minh bạch cho hoạt động đổi mới sáng tạo mà còn mở ra cơ chế huy động và chuyển hóa tri thức thành nguồn lực phát triển. 

Các đại biểu cho rằng, đây là bước hoàn thiện quan trọng để thúc đẩy thị trường khoa học công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và góp phần xây dựng nền kinh tế số hiện đại.

Nghiên cứu kỹ quy định góp vốn bằng công nghệ

Về bảo đảm giá trị công nghệ góp vốn bằng vốn nhà nước (tại Điều 8), đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TPHCM) phân tích: quy định tự định giá công nghệ góp vốn là đột phá nhưng đối với dự án có sử dụng vốn nhà nước (tại khoản 3 Điều 8) thì việc thẩm định giá trị công nghệ là quan trọng để tránh thất thoát ngân sách và bảo toàn vốn. Từ đó, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị Ban soạn thảo xem xét quy định chi tiết, chặt chẽ về phương pháp thẩm định giá công nghệ.

Cũng quan tâm đến góp vốn bằng công nghệ, đại biểu Nguyễn Tri Thức (đoàn TPHCM) nêu: tại khoản 2 Điều 8 dự thảo Luật quy định về tổ chức, cá nhân được quyết định giá trị công nghệ góp vốn, được tự quyết định giá trị công nghệ góp vốn. Theo đại biểu, quy định này chưa phù hợp với nguyên tắc định giá tài sản góp vốn tại Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư. Đồng thời, tiềm ẩn nhiều rủi ro về thổi giá công nghệ, chuyển giá, gây thất thoát tài sản, đặc biệt trong các dự án có yếu tố nước ngoài. Việc không xác định cơ chế thẩm định giá, trách nhiệm của các bên và tiêu chí đánh giá thì dễ dẫn đến tranh chấp và ảnh hưởng đến tính minh bạch của thị trường công nghệ.

Từ những phân tích trên, đại biểu Nguyễn Tri Thức đề nghị cơ quan soạn thảo cần sửa đổi lại quy định tại khoản 2 Điều 8 theo hướng: "Việc định giá công nghệ góp vốn phải do các bên thỏa thuận hoặc là thông qua tổ chức định giá độc lập để bảo đảm cái tính khách quan, minh bạch và phù hợp với pháp luật về sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp và chuyển giao công nghệ. Bên góp vốn phải thực hiện đầy đủ việc bàn giao công nghệ, bảo đảm giá trị và hiệu quả công nghệ, đồng thời là tuân thủ các nghĩa vụ liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ và thuế".

Công nghệ chưa được bảo hộ hoặc đang tranh chấp không được sử dụng để góp vốn

Khoản 3 Điều 8 dự thảo Luật quy định công nghệ sử dụng góp vốn trong dự án có vốn nhà nước phải được thẩm định giá và xác nhận quyền sở hữu hoặc là quyền sử dụng hợp pháp trước khi góp vốn. Đại biểu Nguyễn Tri Thức cho rằng, đây là một quy định mang tính then chốt về quản lý tài sản công nghệ trong các dự án đầu tư có sử dụng vốn nhà nước, thể hiện đúng tinh thần quản lý chặt chẽ tài sản công. Tuy nhiên quy định này chưa xác định rõ tiêu chí, phương pháp và thẩm quyền thẩm định giá công nghệ và dễ gây lúng túng khi triển khai thực hiện và sẽ kéo dài tiến độ các dự án.

Để tăng tính minh bạch và tránh thất thoát tài sản công, đồng thời nâng cao trách nhiệm của chủ thể tham gia thẩm định giá, đại biểu Nguyễn Tri Thức đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định rõ thời điểm thẩm định giá là trước khi phê duyệt dự án hay là trước khi ký hợp đồng góp vốn; căn cứ thẩm định thì theo giá thị trường, theo giá chi phí hình thành hay là giá trị kinh tế dự kiến? Xác định trách nhiệm pháp lý của cơ quan, tổ chức, cá nhân thẩm định nếu xác định sai về giá trị hoặc là xác nhận không đúng quyền sở hữu…

Đặc biệt, đại biểu cho rằng, "trường hợp công nghệ chưa được bảo hộ hoặc đang tranh chấp quyền sở hữu thì phải khẳng định rõ không được sử dụng để góp vốn cho đến khi hoàn tất cái xác lập quyền hợp pháp".

Làm rõ trách nhiệm của tổ chức thẩm định giá gây thất thoát vốn nhà nước

Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn tỉnh Lâm Đồng) cũng đánh giá cao việc dự thảo Luật dành nhiều điều khoản để bảo đảm quản lý chặt chẽ tài sản là công nghệ có nguồn gốc ngân sách nhà nước, yêu cầu thẩm định giá trong một số trường hợp. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, nếu áp dụng cứng nhắc, mọi giao dịch góp vốn bằng công nghệ có vốn nhà nước đều phải tổ chức thẩm định giá, trong khi chưa phân loại theo quy mô, mức độ rủi ro, rất dễ tạo thêm thủ tục, kéo dài thời gian, đặc biệt với các dự án nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Ngược lại, với giao dịch giữa các chủ thể tư nhân, dự thảo cho phép các bên tự thỏa thuận giá trị công nghệ góp vốn nhưng không kèm cơ chế hậu kiểm, dễ phát sinh hành vi nâng khống giá trị công nghệ để chuyển giá, trốn thuế.

Trên cơ sở đó, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị sửa đổi, bổ sung Điều 8 theo hướng: Đối với trường hợp sử dụng vốn nhà nước, vốn nhà nước tại doanh nghiệp, cần quy định rõ ngưỡng giá trị, lĩnh vực bắt buộc thẩm định giá; đồng thời quy định trách nhiệm pháp lý cụ thể của tổ chức thẩm định giá nếu kết quả sai lệch, gây thất thoát vốn nhà nước. Đối với giao dịch thuần túy tư nhân, luật chỉ nên đặt nguyên tắc, còn việc kiểm soát giá trị góp vốn thực hiện thông qua pháp luật về thuế, về doanh nghiệp, về thị trường chứng khoán.