Thanh tra Chính phủ chỉ ra loạt sai phạm tại Dự án Đường ven biển Quảng Trị

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành thông báo Kết luận thanh tra đối với Dự án Đường ven biển kết nối hành lang kinh tế Đông-Tây, tỉnh Quảng Trị (giai đoạn 1), chỉ rõ hàng loạt vi phạm quy định của pháp luật, đặc biệt trong công tác lựa chọn nhà thầu và việc thực hiện Luật Đấu thầu.

Theo đó, Dự án Đường ven biển Quảng Trị có tổng chiều dài gần 55 km, thuộc danh mục các dự án trọng điểm, mang tính liên kết vùng, có ý nghĩa quan trọng trong thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh theo hướng nhanh và bền vững.

Tuy nhiên, theo Kết luận của Thanh tra Chính phủ, quá trình triển khai dự án còn tồn tại nhiều khó khăn, vướng mắc và đã xảy ra nhiều vi phạm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả đầu tư.

Cụ thể, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ nhiều vi phạm trong công tác lập, thẩm định và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu. Trong đó, có việc áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn không đúng quy định của pháp luật; chia nhỏ các gói thầu tư vấn có cùng tính chất, nội dung như đo đạc địa chính, xác định giá đất cụ thể để thực hiện chỉ định thầu rút gọn.

Bên cạnh đó, nhiều gói thầu triển khai chậm từ 3-7 tháng so với kế hoạch được phê duyệt. Quá trình lập, thẩm định và phê duyệt hồ sơ mời thầu của một số gói thầu còn đưa ra các tiêu chí gây khó khăn cho nhà thầu, làm hạn chế sự tham gia, giảm tính cạnh tranh và không bảo đảm nguyên tắc cạnh tranh công bằng, minh bạch theo quy định.

Một số gói thầu vi phạm trong việc phê duyệt dự toán khi chưa tính đúng, tính đủ chi phí dự phòng; phê duyệt dự toán ở mức tạm tính khi thực hiện chỉ định thầu rút gọn nhưng chưa cập nhật, điều chỉnh dự toán trước khi tổ chức đấu thầu.

Trong quá trình thực hiện, dự án tiếp tục phát sinh nhiều sai phạm. Thanh tra Chính phủ xác định, việc ký hợp đồng trọn gói khi dự toán mới chỉ ở mức tạm tính; không điều chỉnh kế hoạch lựa chọn nhà thầu khi dự toán vượt giá gói thầu; điều chỉnh hợp đồng làm tăng giá trị khi chưa được cấp có thẩm quyền chấp thuận là không đúng quy định.

Ngoài ra, việc bảo đảm thực hiện hợp đồng không đúng quy định; ký hợp đồng trực tiếp với nhà thầu phụ cũng bị xác định là vi phạm pháp luật.

Về quản lý, sử dụng vốn, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ việc địa phương sử dụng vốn ngân sách Trung ương để thanh toán chi phí giải phóng mặt bằng nhưng không bố trí đủ phần vốn còn thiếu theo quy định, làm chậm tiến độ dự án, chưa thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch đầu tư công trung hạn. Chủ đầu tư đã tạm ứng cho nhà thầu tới 30% giá trị hợp đồng trong khi mặt bằng chưa đủ điều kiện thi công, chưa có kế hoạch giải phóng mặt bằng phù hợp với tiến độ thực hiện.

Việc tạm ứng vốn không xác định rõ thời điểm thu hồi, chưa đôn đốc hoàn ứng số vốn tạm ứng chưa sử dụng. Công tác nghiệm thu, thanh toán tại dự án còn nhiều sai sót, trong đó có việc hóa đơn lập không đúng thời điểm, biên bản nghiệm thu thiếu thành phần theo quy định.

Thanh tra Chính phủ cũng nêu rõ, Kho bạc Nhà nước tỉnh Quảng Trị (trước khi tổ chức lại) còn thiếu trách nhiệm trong công tác kiểm soát, thanh toán các khoản tạm ứng kéo dài, không được hoàn ứng trong thời gian dài; chưa phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh để kiểm tra, thu hồi các khoản vốn tạm ứng tồn đọng, sử dụng không đúng mục đích.

Công tác giải phóng mặt bằng của dự án chậm, kéo dài từ năm 2022 đến nay vẫn chưa hoàn thành. Việc xây dựng các khu tái định cư chưa được triển khai đồng bộ, đến nay còn 9/10 khu chưa hoàn thành; chưa thực hiện di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án. Các gói thầu xây lắp nhìn chung đều chậm tiến độ từ 6-18 tháng; nguyên nhân chủ yếu được xác định là do năng lực của một số nhà thầu còn hạn chế, không huy động đầy đủ nhân lực, thiết bị thi công theo yêu cầu.

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ xác định Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị phê duyệt chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư dự án trong khi giai đoạn 2 của dự án (đoạn từ đường ven biển vào trung tâm thành phố Đông Hà, dài hơn 12 km) chưa được cập nhật, điều chỉnh, bổ sung vào Quy hoạch ngành Giao thông vận tải của tỉnh là chưa đúng quy định.

Tỉnh cũng chưa có báo cáo thẩm định nội dung điều chỉnh chủ trương đầu tư của Hội đồng thẩm định; chưa phê duyệt điều chỉnh dự án về tổng mức đầu tư và thời gian thực hiện theo quy định.

Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị trình Hội đồng Nhân dân tỉnh phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, tăng tổng mức đầu tư và kéo dài thời gian thực hiện dự án đến năm 2027 khi chưa có đủ cơ sở, tiềm ẩn nguy cơ khó cân đối nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030. Báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án cũng chưa xác định đầy đủ khối lượng công việc để tính đúng, tính đủ chi phí giải phóng mặt bằng, dẫn đến thiếu vốn cho nội dung này.

Thanh tra Chính phủ xác định trách nhiệm đối với các tồn tại, hạn chế, vi phạm thuộc Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị và các sở, ngành liên quan, gồm: Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Giao thông Vận tải (trước khi hợp nhất); Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh; Kho bạc Nhà nước khu vực 7; Ủy ban Nhân dân các huyện Gio Linh, Vĩnh Linh, Triệu Phong và thành phố Đông Hà (tỉnh Quảng Trị cũ), cùng các tổ chức, cá nhân liên quan theo từng thời kỳ.

Thanh tra Chính phủ yêu cầu Ủy ban Nhân dân tỉnh và Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm để xử lý theo quy định đối với các tập thể, cá nhân, đơn vị có liên quan; trường hợp phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan chức năng xem xét, xử lý.

Đồng thời, yêu cầu tỉnh chỉ đạo rà soát, đánh giá lại toàn bộ quá trình thực hiện dự án; lập, thẩm định và phê duyệt điều chỉnh dự án theo đúng quy định, tránh điều chỉnh nhiều lần gây lãng phí.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, hoàn thiện hạ tầng các khu tái định cư; chấn chỉnh công tác lập, thẩm tra, thẩm định dự án, đặc biệt là việc xác định chi phí giải phóng mặt bằng; tăng cường quản lý vốn đầu tư, chấn chỉnh công tác đấu thầu, quản lý hợp đồng; thu hồi các khoản vốn tạm ứng dư, xử lý nghiêm các nhà thầu vi phạm, tránh thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước.