Thí điểm thị trường tài sản mã hóa: Cơ hội tiến nhanh trong nền kinh tế số

Bước tiến mới phát triển kinh tế số

Sau thời gian phát triển tự phát trong khoảng trống pháp lý, Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm quản lý và giao dịch tài sản số là bước tiến quan trọng để hình thành thị trường minh bạch và an toàn. Nghị quyết này được xem là bước đi mang tính đột phá trong chiến lược phát triển kinh tế số của Việt Nam. Đây là cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, giúp hình thành nền tảng pháp lý cho loại tài sản mới và mở ra một kênh huy động vốn linh hoạt, minh bạch cho doanh nghiệp. Khi tài sản vật lý được "token hóa", nền kinh tế không chỉ được tiếp thêm dòng vốn mới mà còn có cơ hội định hình vị thế trên bản đồ tài chính số toàn cầu.

Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP được ban hành trong thời điểm Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng số hóa và hội nhập sâu với nền tài chính quốc tế. Từ nhiều năm qua, thị trường tài sản số đã phát triển nhanh ở nhiều quốc gia nhưng ở Việt Nam vẫn còn khoảng trống pháp lý. Sự ra đời của nghị quyết này đánh dấu lần đầu tiên Chính phủ chủ động cho phép thí điểm một mô hình quản lý tài sản mã hóa có định hướng, thay vì chỉ theo dõi và phản ứng.

Cơ chế thí điểm giúp Nhà nước vừa kiểm soát rủi ro, vừa học hỏi để xây dựng khung pháp luật hoàn chỉnh cho giai đoạn sau năm 2028. Trong bối cảnh các nước như Singapore, Hàn Quốc và Nhật Bản đã triển khai sandbox về tài sản số, việc Việt Nam bước vào lĩnh vực này là cần thiết để không bị bỏ lại trong cuộc cách mạng tài chính toàn cầu.

Lợi ích rõ ràng nhất của thị trường tài sản mã hóa nằm ở khả năng huy động vốn mới cho doanh nghiệp. Khi các tài sản vật lý như bất động sản, dự án năng lượng hay quyền sở hữu trí tuệ được chuyển thành token và chia nhỏ, doanh nghiệp có thể tiếp cận nhà đầu tư rộng hơn, bao gồm cả cá nhân nhỏ lẻ và nhà đầu tư quốc tế. Điều này giúp cải thiện thanh khoản, giảm sự phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng, đồng thời khuyến khích đổi mới tài chính trong khu vực tư nhân. Với công nghệ blockchain, mọi giao dịch đều được ghi nhận minh bạch, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, giúp giảm thiểu rủi ro gian lận và tăng niềm tin của thị trường.

Ông L.M.Q, chuyên gia Fintech độc lập cho rằng, nếu được triển khai thận trọng, thị trường tài sản mã hóa có thể tạo kênh huy động vốn hiệu quả hơn cho doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp vừa và nhỏ, đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong hệ thống tài chính.

"Điểm mấu chốt là xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng về phát hành, lưu ký, giao dịch và giám sát tài sản mã hóa, nhằm ngăn chặn gian lận, bảo vệ nhà đầu tư và đảm bảo an toàn hệ thống tài chính quốc gia. Đối với nhà đầu tư, thị trường tài sản mã hóa mở ra cơ hội tiếp cận những loại tài sản mà trước đây họ không có điều kiện tham gia. Chẳng hạn, thay vì phải bỏ ra hàng tỷ đồng để đầu tư vào một dự án bất động sản, họ có thể mua một phần nhỏ token tương ứng với quyền lợi trong dự án đó. Nhờ vậy, tài sản được lưu chuyển dễ dàng hơn, dòng vốn trong xã hội được khai thông, và việc đầu tư trở nên dân chủ hơn. Khi các nền tảng phát hành và giao dịch được cấp phép, kèm cơ chế công bố thông tin chặt chẽ và giám sát nghiêm ngặt, thị trường sẽ vận hành minh bạch và tuân thủ chuẩn mực quốc tế", ông L.M.Q cho biết thêm.

Vẫn còn nhiều thách thức

Tuy nhiên, cơ hội luôn đi cùng thách thức. Việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống quản trị rủi ro, kiểm soát nội bộ và tuân thủ pháp luật nghiêm túc. Mọi tài sản được token hóa phải có hồ sơ pháp lý rõ ràng, được định giá minh bạch và có cơ chế liên kết pháp lý giữa token với quyền sở hữu tài sản cơ sở. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật, bảo mật hợp đồng thông minh và lựa chọn đối tác công nghệ uy tín. Việc phát hành token không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn liên quan đến bảo vệ nhà đầu tư và an toàn hệ thống tài chính.

Chính phủ xác định rõ nguyên tắc của giai đoạn thí điểm là thận trọng, có kiểm soát và bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia. Các tổ chức được phép hoạt động phải được Bộ Tài chính cấp giấy phép, tuân thủ quy định về phát hành, giao dịch và lưu ký. Đặc biệt, các giao dịch tài sản mã hóa chỉ được thực hiện bằng đồng Việt Nam, nhằm đảm bảo chủ quyền tiền tệ và an ninh tài chính quốc gia. Chính sách thuế cũng được áp dụng tương tự như chứng khoán cho đến khi có khung thuế riêng, tránh gây xáo trộn trong giai đoạn đầu. Những quy định này cho thấy Chính phủ không khuyến khích đầu cơ tài sản số mà hướng tới phát triển thị trường tài chính số bền vững, phục vụ sản xuất và đầu tư thực chất.

Ông T.V.M, lãnh đạo một Công ty cổ phần về đầu tư công nghệ thông minh tại TP. Hà Nội cho rằng cần coi đây là quá trình học hỏi chính sách chứ không chỉ là thử nghiệm kỹ thuật. Cần thiết lập các mốc đánh giá định kỳ, ví dụ sau 12-24 tháng thực hiện nhằm tổng kết kinh nghiệm, điều chỉnh quy định và chia sẻ kết quả công khai. Việc xây dựng cơ chế bảo vệ nhà đầu tư cá nhân cũng hết sức quan trọng, bao gồm phân loại nhà đầu tư, giới hạn mức đầu tư và yêu cầu công bố rủi ro minh bạch. Bên cạnh đó có thể mở rộng cơ chế sandbox cho doanh nghiệp khởi nghiệp fintech, giúp họ thử nghiệm mô hình kinh doanh dưới sự hướng dẫn và giám sát của cơ quan quản lý.

Nếu thực hiện đúng hướng, thị trường tài sản mã hóa không chỉ tạo ra kênh huy động vốn mới mà còn thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính. Doanh nghiệp công nghệ sẽ có cơ hội phát triển sản phẩm mới, các tổ chức tài chính có thể đa dạng hóa dịch vụ, còn nhà đầu tư được hưởng lợi từ một sân chơi minh bạch và hiệu quả. Về lâu dài, kinh nghiệm từ thí điểm sẽ là nền tảng để Việt Nam xây dựng luật về tài sản mã hóa, kết nối với các thị trường khu vực và từng bước hội nhập vào hệ thống tài chính toàn cầu.

Để thị trường vận hành an toàn, mọi chủ thể tham gia phải tuân thủ nghiêm các quy định và đặt yếu tố minh bạch lên hàng đầu. Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện hạ tầng pháp lý, nâng cao năng lực giám sát và đào tạo nhân lực trong lĩnh vực tài chính số. Doanh nghiệp cần nhìn nhận token hóa như một công cụ tài chính mới chứ không phải kênh đầu cơ. Nhà đầu tư cũng phải nâng cao hiểu biết, đánh giá rủi ro và lựa chọn dự án uy tín. Khi các yếu tố này cùng được thực hiện đồng bộ, Việt Nam có thể hình thành một thị trường tài sản mã hóa an toàn, bền vững và mang bản sắc riêng. Nếu giai đoạn thí điểm thành công, Việt Nam sẽ không chỉ rút ngắn khoảng cách với các trung tâm tài chính quốc tế mà còn có cơ hội định hình mô hình quản trị tài sản số mang đặc trưng riêng, kết hợp hài hòa giữa đổi mới và kiểm soát rủi ro. Đây chính là bước khởi đầu quan trọng cho hành trình đưa tài chính Việt Nam tiến vào kỷ nguyên số.