Thị trường chứng khoán phụ thuộc thế nào vào cổ phiếu "họ VIN"?

Từ cổ phiếu dẫn dắt đến "trục xoay" của thị trường

Trong lịch sử vận động của thị trường chứng khoán Việt Nam, VN-Index chưa bao giờ thiếu những cổ phiếu trụ cột. Ở mỗi chu kỳ, vai trò dẫn dắt thường luân phiên giữa các nhóm ngành lớn như ngân hàng, dầu khí, bất động sản hay tiêu dùng. Tuy nhiên, điểm khác biệt của giai đoạn hiện nay nằm ở mức độ tập trung chưa từng có, khi vai trò chi phối không phân bổ cho nhiều trụ mà co hẹp quanh một hệ sinh thái duy nhất: Vingroup.

Ba cổ phiếu chủ lực VIC, VHM và VRE không chỉ nằm trong nhóm vốn hóa lớn nhất thị trường mà còn nắm giữ tỷ trọng vượt trội trong rổ VN-Index. Với cách tính chỉ số dựa trên vốn hóa điều chỉnh theo free-float (khối lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng so với tổng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường), mỗi biến động giá của nhóm cổ phiếu này đều được "khuếch đại" thành biến động điểm số. Chỉ cần VIC tăng hoặc giảm vài phần trăm trong một phiên, VN-Index có thể tăng vọt hàng chục điểm dù phần lớn cổ phiếu còn lại đi ngang hoặc giảm,  ngược lại, chỉ số lao dốc mạnh ngay cả khi dòng tiền ở các nhóm ngành khác vẫn hoạt động tích cực.

Thực tế giao dịch trong thời gian gần đây cho thấy một nghịch lý ngày càng rõ nét: chỉ số liên tục đi lên nhưng độ rộng thị trường không cải thiện tương xứng, số lượng mã giảm giá vẫn chiếm ưu thế trong nhiều phiên tăng điểm mạnh. Hiện tượng được đánh giá là thị trường "xanh vỏ đỏ lòng". Ngược lại, khi nhóm cổ phiếu họ VIN điều chỉnh, VN-Index lập tức "gãy trụ", mất điểm nhanh và sâu, dù không xuất hiện hiện tượng rút vốn ồ ạt khỏi thị trường.

Diễn biến này phản ánh một thực tế quan trọng: VN-Index đang vận động không hoàn toàn theo sức khỏe chung của thị trường, mà xoay quanh biến động của nhóm cổ phiếu Vingroup. Ở thời điểm hiện tại, cổ phiếu họ VIN đã vượt khỏi vai trò "dẫn dắt" thông thường, tức là tăng trước để tạo hiệu ứng lan tỏa, để trở thành "trục xoay" của thị trường. Mọi kỳ vọng về điểm số, xu hướng ngắn hạn, thậm chí trạng thái hưng phấn hay lo ngại của nhà đầu tư, đều gắn chặt với diễn biến của nhóm cổ phiếu này.

Nói cách khác, VN-Index không chỉ phản ánh thị trường chứng khoán Việt Nam, mà còn phản ánh mức độ kỳ vọng và niềm tin của dòng tiền vào hệ sinh thái Vingroup. Khi "trục xoay" vận hành trơn tru, thị trường giữ được thăng bằng; nhưng chỉ cần trục này chao đảo, toàn bộ cỗ máy lập tức rung lắc.

Khi điểm số đi trước sức khỏe thị trường

Trong nửa cuối năm 2025, đà tăng của cổ phiếu VIC cùng các mã trong hệ sinh thái Vingroup không chỉ mang tính nổi bật mà còn mang tính quyết định đối với quỹ đạo vận động của VN-Index. Nhiều phiên giao dịch cho thấy nhóm cổ phiếu này đóng góp hàng chục điểm số, trở thành lực kéo chủ yếu giúp chỉ số vượt qua hàng loạt ngưỡng tâm lý quan trọng.

Đỉnh điểm là các phiên giao dịch ngày 22–23/12, khi riêng nhóm cổ phiếu họ VIN đã đóng góp khoảng 20–25 điểm cho VN-Index, đưa chỉ số lần đầu tiên vươn lên vùng gần 1.800 điểm – mức cao nhất trong lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là kỷ lục này không được thiết lập trên nền tảng đồng thuận của toàn thị trường.

Trong cùng thời điểm, nhiều nhóm cổ phiếu khác chỉ dao động nhẹ hoặc điều chỉnh, độ rộng thị trường không thực sự tích cực, trong khi thanh khoản chung chỉ duy trì ở mức trung bình, chưa cho thấy sự nhập cuộc mạnh mẽ của dòng tiền đại chúng. Nói cách khác, VN-Index đã lập đỉnh trong trạng thái "một chân trụ", khi phần lớn điểm số được tạo ra bởi một nhóm cổ phiếu vốn hóa đặc biệt lớn, thay vì sự lan tỏa đồng đều của dòng tiền.

Cơ chế "kéo chỉ số" của nhóm cổ phiếu họ VIN thể hiện rất rõ trong giai đoạn này. Với tỷ trọng lớn trong rổ VN-Index, mỗi nhịp tăng của VIC, VHM hay VRE đều có hiệu ứng khuếch đại, khiến chỉ số chung tăng nhanh hơn nhiều so với cảm nhận thực tế của phần đông nhà đầu tư. Điều này tạo ra một nghịch lý quen thuộc: VN-Index liên tục lập đỉnh mới, nhưng không ít danh mục đầu tư cá nhân lại không cải thiện tương xứng, thậm chí suy giảm.

Khoảng cách giữa điểm số và trải nghiệm thực tế của nhà đầu tư ngày càng nới rộng, phản ánh rõ tính tập trung cao độ của đà tăng. Đây cũng là lý do khiến nhiều ý kiến cho rằng VN-Index trong giai đoạn này mang tính "chỉ báo tâm lý" nhiều hơn là thước đo đầy đủ của sức khỏe thị trường.

Động lực tăng giá: Kỳ vọng dẫn dắt nhiều hơn nền tảng hiện hữu

Động lực chủ yếu đứng sau làn sóng tăng mạnh của cổ phiếu họ Vingroup trong năm 2025 đến từ kỳ vọng, hơn là sự cải thiện tức thì trong kết quả kinh doanh. Thị trường đang đặt cược vào các kế hoạch nâng vốn quy mô lớn nhằm cải thiện cấu trúc tài chính, kỳ vọng tái cấu trúc hệ sinh thái theo hướng tập trung hơn vào các mảng tạo dòng tiền ổn định, cũng như câu chuyện phát triển các dự án mới để mở rộng không gian tăng trưởng trung và dài hạn.

Một trong những thông tin tạo lực đẩy mạnh mẽ là việc Vingroup lấy ý kiến cổ đông để phát hành gần 3,9 tỷ cổ phiếu thưởng, qua đó tăng vốn điều lệ lên hơn 77.000 tỷ đồng – thuộc nhóm các đợt phát hành lớn nhất trong lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam. Động thái này được thị trường nhìn nhận như bước chuẩn bị nguồn lực cho một chu kỳ phát triển mới, đồng thời cải thiện đáng kể quy mô vốn chủ sở hữu.

Cùng với đó, giá cổ phiếu VIC ghi nhận mức tăng gấp 5–6 lần so với đầu năm, đưa vốn hóa Vingroup vượt mốc 1 triệu tỷ đồng, trở thành một trong những doanh nghiệp phi tài chính có giá trị lớn nhất thị trường, chỉ đứng sau một số ngân hàng đầu ngành. Không chỉ dừng lại ở yếu tố vốn hóa, cổ phiếu họ VIN còn được hưởng lợi từ kỳ vọng mở rộng sang nhiều lĩnh vực, từ bất động sản, du lịch đến công nghiệp và công nghệ.

Trong bối cảnh thị trường chung thiếu vắng những "câu chuyện đủ lớn", hệ sinh thái Vingroup trở thành điểm hội tụ của dòng tiền kỳ vọng, nơi nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận mặt bằng định giá cao hơn để đổi lấy vị thế "đi trước" trong một chu kỳ mới.

Cú đảo chiều gây "đau đầu" cho nhà đầu tư

Mặt trái của sự phụ thuộc lớn vào cổ phiếu họ VIN là rủi ro đảo chiều mang tính hệ thống, khi chỉ một thông tin bất lợi cũng có thể khiến VN-Index biến động mạnh trong thời gian rất ngắn.

Điển hình là phiên giao dịch ngày 25/12/2025, khi thị trường bất ngờ đón nhận thông tin Vingroup rút khỏi kế hoạch đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Ngay lập tức, các cổ phiếu chủ lực trong hệ sinh thái như VIC, VHM và VRE đồng loạt giảm sàn, kéo VN-Index mất gần 40 điểm chỉ trong phiên chiều.

Đáng chú ý, cú sụt giảm này diễn ra trong bối cảnh VN-Index đã có thời điểm chạm ngưỡng 1.800 điểm trong buổi sáng, cho thấy sự đảo chiều diễn ra rất nhanh và gần như không có độ trễ. Điều đó phản ánh rõ mức độ nhạy cảm của thị trường đối với mọi thông tin liên quan đến Vingroup, cũng như vai trò chi phối ngày càng lớn của nhóm cổ phiếu này đối với chỉ số chung.

Thực tế cho thấy, khi cổ phiếu họ VIN tăng mạnh, thị trường có thể thăng hoa bất chấp độ rộng kém tích cực; nhưng khi nhóm này quay đầu, VN-Index lập tức "mất trụ", dù dòng tiền chưa hẳn đã rút khỏi thị trường. Chính đặc điểm này khiến diễn biến thị trường trở nên khó lường, gây "đau đầu" cho cả nhà đầu tư cá nhân lẫn các tổ chức phân tích và quản lý danh mục.

Rủi ro tiềm ẩn phía sau đà tăng và bài toán cho giai đoạn tới

Dù đóng vai trò đầu tàu kéo thị trường đi lên, cổ phiếu họ Vingroup cũng đặt ra nhiều dấu hỏi về chất lượng tăng trưởng và rủi ro hệ thống. Trước hết, thanh khoản và biến động của VN-Index đang phụ thuộc lớn vào diễn biến của một nhóm cổ phiếu vốn hóa rất lớn, khiến chỉ số chung trở nên nhạy cảm bất thường.

Bên cạnh đó, nhiều phân tích cho rằng nếu loại bỏ tác động của nhóm Vingroup và một số cổ phiếu trụ khác, mặt bằng định giá của phần lớn cổ phiếu phi tài chính còn lại vẫn ở mức thấp. Điều này cho thấy dòng tiền đang tập trung quá mức vào nhóm vốn hóa lớn, tiềm ẩn nguy cơ hình thành "bong bóng cục bộ", đồng thời làm méo mó tín hiệu thị trường.

Ngoài ra, các yếu tố bên ngoài như biến động toàn cầu trong lĩnh vực xe điện (VinFast), cùng với những vấn đề liên quan đến nợ và cấu trúc vốn, vẫn là điểm mà nhà đầu tư, đặc biệt là khối ngoại, theo dõi sát sao. Dù chưa tác động trực tiếp trong ngắn hạn, đây là những biến số có thể ảnh hưởng đáng kể đến kỳ vọng trung và dài hạn đối với hệ sinh thái Vingroup.

Từ động lực tăng trưởng đến phép thử của thị trường

Không thể phủ nhận rằng nhóm cổ phiếu "họ VIN" đang là tâm điểm và động lực lớn nhất của thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua. Với mức tăng giá ấn tượng và trọng số vượt trội trong VN-Index, các mã như VIC, VHM, VRE không chỉ thu hút dòng tiền mạnh mẽ mà còn định hình xu hướng và nhịp điệu của toàn thị trường.

Tuy nhiên, sự phụ thuộc quá lớn vào một hệ sinh thái cũng đồng nghĩa với rủi ro tâm lý và biến động ngắn hạn gia tăng, khi chỉ một thông tin bất lợi có thể khiến chỉ số đảo chiều nhanh và mạnh. Trong bối cảnh đó, giai đoạn tiếp theo của thị trường sẽ là phép thử quan trọng: liệu dòng tiền có thực sự lan tỏa sang các nhóm ngành khác để tạo nền tảng tăng trưởng bền vững, hay VN-Index sẽ tiếp tục "đi một mình" cùng cổ phiếu họ VIN.

Đối với nhà đầu tư, việc tiếp cận cổ phiếu họ Vingroup cần một cái nhìn cân bằng hơn, đánh giá đồng thời các yếu tố vĩ mô, nền tảng tài chính doanh nghiệp và diễn biến tâm lý thị trường, thay vì chỉ chạy theo điểm số. Khi "trục xoay" vẫn còn chi phối mạnh, đối với nhà đầu tư, việc quản trị rủi ro có lẽ quan trọng không kém việc tìm kiếm lợi nhuận.