Thiếu niên 15 tuổi tổn thương não vì ngộ độc thuốc lá điện tử chứa chất độc thế hệ mới

Bệnh nhân là một thiếu niên 15 tuổi, được gia đình đưa vào cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Trước khi nhập viện, bệnh nhân có các triệu chứng ban đầu như: đau bụng dữ dội, nôn nao, và đổ mồ hôi toàn thân. Tình trạng này nhanh chóng leo thang thành các biểu hiện thần kinh nặng nề hơn, bao gồm miệng sùi bọt mép, chân tay co quắp và co giật toàn thân.

Khai thác bệnh sử cho thấy thiếu niên này có thói quen hút thuốc lá điện tử hơn một năm. Tuy nhiên, biến cố xảy ra khi em chuyển sang sử dụng một loại tinh dầu mới được giới thiệu qua mạng xã hội, loại này được quảng cáo là có chứa tinh dầu cần sa. 

Ngay sau lần sử dụng đầu tiên của loại tinh dầu mới này, bệnh nhân đã cảm thấy buồn nôn, chóng mặt và chân tay bủn rủn, báo hiệu sự hiện diện của một chất độc mạnh hơn nhiều so với nicotine thông thường.

Dù thuốc lá điện tử là mặt hàng bị cấm lưu hành, thiếu niên này xác nhận việc mua bán vẫn diễn ra rất dễ dàng, chỉ thay đổi phương thức từ giao dịch trực tiếp tại cửa hàng sang hoạt động hoàn toàn trên không gian mạng. Thậm chí, ngay cả những sản phẩm chứa tinh dầu cần sa hay các chất cấm khác cũng có thể được cung cấp cho người mua có nhu cầu một cách dễ dàng.

Tổn thương đa cơ quan 

Tiến sỹ, Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết qua thăm khám và xét nghiệm cận lâm sàng, bệnh nhân ban đầu được chẩn đoán mắc hội chứng serotonin điển hình. Đây là một tình trạng nguy hiểm do sự tích tụ quá mức các chất ma túy kích thích trong thuốc lá điện tử gây ra, với biểu hiện rối loạn ý thức, vã mồ hôi và co giật.

Điều đáng báo động nhất chính là sự "che giấu" của các tổn thương nội tạng. Sau khi bệnh nhân tỉnh táo trở lại, ngoại hình và khả năng tiếp xúc trò chuyện có vẻ rất bình thường, khiến cả gia đình và ban đầu là cả đội ngũ y bác sĩ dễ dàng nghĩ đến việc cho bệnh nhân xuất viện. Tuy nhiên, với kinh nghiệm về tính chất phức tạp và độc hại của thuốc lá điện tử chứa ma túy, các bác sĩ đã chủ động thực hiện kiểm tra sâu hơn.

Các kết quả kiểm tra chuyên sâu đã hé lộ một loạt các tổn thương và rối loạn thầm lặng nhưng nghiêm trọng, diễn ra đồng thời ở nhiều cơ quan: suy thận nhẹ (creatinin 126 mcmol/L, bình thường dưới 105 mcmol/L), siêu âm tim thấy tăng áp lực động mạch phổi cụ thể là 35mmHg (bình thường khi nghỉ ngơi là 15-20 mmHg), giãn thất trái, chụp cộng hưởng từ não cho thấy tổn thương não chất trắng hai bên, các trắc nghiệm tâm lý cho thấy có trầm cảm, lệch lạc nhân cách, rối loạn nghi bệnh, hoang tưởng, lo âu, suy nhược tâm thần, tâm thần phân liệt, hưng cảm.

Chất độc thế hệ mới – Ma túy 5F-ADB

Mặc dù xét nghiệm test nhanh ma túy trong nước tiểu cho kết quả âm tính đối với các chất thường gặp, điều này không có nghĩa là bệnh nhân không bị ngộ độc ma túy. Bác sĩ Nguyên đã chỉ đạo kiểm tra mẫu tinh dầu thuốc lá mà bệnh nhân sử dụng, và kết quả đã phát hiện ra chất 5F-ADB.

Theo Bác sĩ Nguyên, 5F-ADB là một loại ma túy tổng hợp thế hệ mới, hay còn gọi là chất kích thích hướng thần mới (Novel Psychoactive Substances - NPS), có hoạt tính mạnh mẽ lên hệ thần kinh, tâm thần và tim mạch. Điều đáng lo ngại nhất là độc tính của 5F-ADB đối với cơ thể con người vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ và toàn diện.

Bác sĩ Nguyên nhấn mạnh: "Chất này khi đi vào cơ thể có tác dụng rất nhanh. Độc tính của nó rất phức tạp, ảnh hưởng nhiều cơ quan nội tạng, vừa biểu hiện rầm rộ, vừa kín đáo âm thầm đánh lừa cả bệnh nhân và bác sĩ. Nếu người bệnh cứ tiếp tục sử dụng, nếu không tử vong thì cũng sớm bị một loạt các bệnh tật như suy thận, suy tim, tâm thần kinh… trong khi bệnh nhân mới chỉ 15 tuổi".

Việc xét nghiệm và xác định các chất độc mới trong thuốc lá điện tử là vô cùng khó khăn, bởi vì các chất này chuyển hóa nhanh chóng và phức tạp khi vào cơ thể. "Chúng tôi thường phải lấy mẫu tinh dầu thuốc lá điện tử của bệnh nhân để xét nghiệm (vì chất độc còn nguyên dạng và nồng độ cao), lấy nước tiểu của bệnh nhân thì chất độc đã chuyển hóa thành chất khác, nồng độ còn ít nên xét nghiệm rất khó phát hiện", Bác sĩ Nguyên chia sẻ.

Loại bỏ mọi sản phẩm thuốc lá

Từ góc độ chuyên môn, Bác sĩ Nguyên cũng đưa ra cảnh báo về bản thân chất Nicotin, một thành phần bắt buộc có trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá truyền thống. Nicotin là một chất độc gây nghiện, gây độc và gây ung thư cho rất nhiều cơ quan trong cơ thể. Đặc biệt đối với giới trẻ, Nicotin gây hại nặng nề đến não bộ và hoạt động tri thức.

Để làm rõ mức độ độc hại, Bác sĩ Nguyên gợi lại: "Nicotin độc đến nỗi trước đây từng được dùng làm hóa chất trừ sâu. Do thấy độc tính quá cao, nhiều nước đã ngừng sử dụng Nicotin trong nông nghiệp và thay thế bằng các hóa chất khác. Việt Nam cũng đã ngừng. Vậy mà đến nay người ta vẫn cho Nicotin vào thuốc lá điện tử để cho con người hút. Không hiểu chúng ta đang coi sức khỏe, tính mạng, nòi giống con người là thế nào".

Ngoài Nicotin, khói thuốc lá còn chứa vô số hóa chất độc hại khác như phụ gia, hương liệu và chất cháy. Các nghiên cứu tổng kết tại Việt Nam đã chỉ ra rằng việc cho lưu hành thuốc lá cũ gây thiệt hại toàn diện cho đất nước, không chỉ về sức khỏe, giống nòi mà còn cả kinh tế.

Cuối cùng, Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên nhấn mạnh: "Người được lợi duy nhất là những người sản xuất, kinh doanh và có liên quan tới lợi ích nhóm. Vậy tất cả các sản phẩm thuốc lá cần phải được loại bỏ ra khỏi đời sống con người, hãy chuyển sang sản xuất kinh doanh các mặt hàng khác có lợi chung. Đó là nguyên tắc chung với tất cả hàng hóa trong đời sống, nếu đất nước chúng ta muốn tiến bộ và phát triển, muốn thực hiện đúng các chủ trương bảo vệ phát triển con người Việt Nam của Đảng và Nhà nước".