Tích cực bảo tồn, phát triển văn hóa phi vật thể về dân ca, dân nhạc và dân vũ của người Ơ Đu

Từ 17-19/9/2025, tại Nghệ An, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An tổ chức lớp tập huấn truyền dạy văn hóa phi vật thể về dân ca, dân vũ, dân nhạc của dân tộc Ơ Đu.

Tham dự lễ khai mạc có các ông: Trần Mạnh Hùng - Phó Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc; bà Quách Thị Cường - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An, các cán bộ chuyên viên sở văn hóa, các nhà nghiên cứu, chuyên viên, nghệ nhân và hơn 70 đồng bào người Ơ Đu từ xã Nga My, Nghệ An.

Ông Trần Mạnh Hùng - Phó Cục trưởng Cục văn hóa dân tộc Việt Nam chia sẻ: Đồng bào Ơ Đu là dân tộc thiểu số rất ít người, chủ yếu sinh sống ở tỉnh Nghệ An. Cũng như người Si La, Pu Péo, Brâu, Rơ Măm, người Ơ Đu có quy mô dân số rất nhỏ, dưới 1.000 người nên luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm. Dân số ít, lại sinh sống bên cạnh các cộng đồng dân tộc khác có quy mô dân số lớn hơn nên đồng bào Ơ Đu chịu ảnh hưởng nhiều về văn hóa xã hội.

Ông Trần Mạnh Hùng phát biểu khai mạc lớp tập huấn

Vì thế, văn hóa Ơ Đu bị nhiều mai một, mất mát dưới sự chi phối của văn hóa đồng bào Thái, Khơ Mú. Trong nhiều năm gần đây, nhiều chính sách liên quan đến các dân tộc thiểu số rất ít người được xây dựng và phát triển nhằm đưa các dân tộc này vươn lên theo kịp các cộng đồng khác cả về kinh tế xã hội lẫn văn hóa. Đó là một trong những nội dung quan trọng của chính sách dân tộc trong hơn một thập kỷ qua.

Ông Trần Mạnh Hùng nhấn mạnh, đối với các dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn trong công tác bảo tồn di sản văn hóa, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách quan tâm. Trong đó có Chương trình hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi, bảo tồn, phát huy văn hóa phi vật thể của các dân tộc thiểu số có nguy cơ mai một do Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam chủ trì. Mục tiêu cơ bản của chương trình này là: Góp phần gìn giữ, khôi phục và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc, độc đáo của các dân tộc thiểu số đang có nguy cơ mai một, qua đó góp phần bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam; Thúc đẩy việc truyền dạy, học tập và thực hành các loại hình văn hóa phi vật thể trong cộng đồng, nhất là trong thế hệ trẻ người dân tộc thiểu số.

Chương trình cũng góp phần nâng cao nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số, chính quyền địa phương và toàn xã hội về vai trò năng lực của chủ thể văn hóa, giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong phát triển bền vững; Góp phần xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa, tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương trên cơ sở phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Phương pháp thực hiện là vừa kết hợp lý luận với thực tiễn, nghiên cứu với ứng dụng để mời các nhà khoa học tham gia nghiên cứu, giảng dạy và cả các nghệ nhân tập huấn cho người dân trong việc bảo tồn, phát huy văn hóa phi vật thể của các dân tộc.

"Qua các buổi tập huấn, người dân sẽ tiếp tục thể hiện tinh thần dân tộc, ý chí vươn lên để không chỉ bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa truyền thống của tộc người mình mà còn góp phần vào phát triển nền văn hóa dân tộc Việt Nam vừa đa dạng vừa phong phú trong kỷ nguyên mới", ông Trần Mạnh Hùng cho biết.

Bà Quách Thị Cường - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An cho biết: Dân tộc Ơ Đu là đối tượng mà tỉnh Nghệ An rất quan tâm trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa. Nhưng vì nhiều vấn đề khác nhau nên từ mấy năm nay, việc xây dựng và thực hiện các chính sách bảo tồn văn hóa của người Ơ Đu ở Nghệ An vẫn gặp nhiều hạn chế. Những khó khăn này vừa đến từ bối cảnh khách quan khi mà sự biến đổi xã hội ngày càng mạnh mẽ và hầu hết các cộng đồng dân tộc đều chịu ảnh hưởng chứ không riêng gì Ơ Đu.

Theo nhà nghiên cứu Bùi Minh Hào, công tác bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể dân tộc Ơ Đu trong những năm qua đã đạt được nhiều kết quả to lớn như khôi phục và ghi danh di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia với Lễ đón tiếng sấm đầu năm của người Ơ Đu, khôi phục một số nghề thủ công nghiệp và trang phục truyền thống, khôi phục một số làn điệu dân ca, dân vũ dân nhạc…

Tại lớp tập huấn, học viên được nghe chuyên đề Công tác bảo tồn văn hóa phi vật thể của các dân tộc thiểu số nói chung và dân tộc Ơ Đu nói riêng của tỉnh Nghệ An; được các nghệ nhân am hiểu về văn hóa truyền thống Ơ Đu trực tiếp truyền dạy, thực hành trình diễn dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống; quay phim, chụp ảnh và dựng phim tư liệu về bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống; chuyển giao sản phẩm phim tư liệu cho địa phương phục vụ công tác tuyên truyền, bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc Ơ Đu nói riêng, các dân tộc nói chung trên địa bàn Nghệ An.

Tiến sĩ Bùi Minh Hào trình bày chuyên đề Công tác bảo tồn văn hóa phi vật thể của các dân tộc thiểu số nói chung và dân tộc Ơ Đu nói riêng của tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay

Các hoạt động trên nhằm góp phần gìn giữ, khôi phục và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc, độc đáo của các dân tộc thiểu số đang có nguy cơ mai một, qua đó góp phần bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Thúc đẩy việc truyền dạy, học tập và thực hành các loại hình văn hóa phi vật thể trong cộng đồng, nhất là trong thế hệ trẻ người dân tộc thiểu số; Nâng cao nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số, chính quyền địa phương và toàn xã hội về vai trò năng lực của chủ thể văn hóa, giá trị của di sản văn hóa phi vật thể trong phát triển bền vững. Bên cạnh đó, góp phần xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa, tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương trên cơ sở phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Lớp tập huấn được kỳ vọng sẽ góp phần xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa, tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương trên cơ sở phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Đồng bào Ơ Đu tham gia sinh hoạt văn hóa truyền thống

Dịp này, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam sẽ hỗ trợ trang thiết bị, nhạc cụ, đạo cụ phục vụ xây dựng mô hình bảo tồn, phát huy dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống các dân tộc Ơ Đu, góp phần để bà con các dân tộc có điều kiện thực hành, truyền dạy văn hóa truyền thống, đồng thời, từng bước đưa các giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống đặc sắc trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng thu hút du khách.