Trạm Y tế xã có thể trực thuộc Sở Y tế, quyền hạn lớn hơn trước

Tại bản mới nhất (tháng 9/2025) của Dự thảo Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trạm Y tế xã, phường, đặc khu (sau đây gọi chung là Trạm Y tế xã) có nhiều điểm mới, nhằm nâng cao vai trò của y tế cơ sở trong chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân, phù hợp với bối cảnh già hóa dân số, dịch bệnh mới nổi và yêu cầu chuyển đổi số ngành y tế.

Một trong những điểm mới đáng chú ý của dự thảo là quy định về vị trí pháp lý của Trạm Y tế xã. 

Cụ thể, có hai phương án quản lý được đưa ra:

Phương án 1: Trạm Y tế xã trực thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã. Đây là mô hình quen thuộc hiện nay, giúp y tế gắn chặt với chính quyền địa phương.

Phương án 2: Trạm Y tế xã trực thuộc Sở Y tế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, đồng thời chịu quản lý hành chính theo lãnh thổ của UBND cấp xã. Phương án này nhằm tăng cường sự chỉ đạo, quản lý tập trung về chuyên môn, nhân lực và kinh phí, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống y tế.

Việc đưa ra hai phương án thể hiện sự linh hoạt của Bộ Y tế, cho phép các địa phương căn cứ vào thực tiễn để lựa chọn cách thức tổ chức phù hợp, vừa đảm bảo hiệu quả chuyên môn, vừa duy trì sự gần gũi với cộng đồng.

Mở rộng, hiện đại và toàn diện hơn

Theo dự thảo, Trạm Y tế xã có chức năng cung cấp dịch vụ chuyên môn, kỹ thuật trong các lĩnh vực phòng bệnh, khám chữa bệnh ban đầu, phục hồi chức năng, chăm sóc bà mẹ - trẻ em, an toàn thực phẩm, dân số, bảo trợ xã hội và nhiều nhiệm vụ khác theo quy định pháp luật.

Các nhiệm vụ cụ thể được quy định chi tiết tại Điều 4, trong đó có một số điểm mới nổi bật:

Phòng bệnh và kiểm soát dịch: Trạm Y tế xã thực hiện giám sát, phát hiện sớm dịch bệnh truyền nhiễm, HIV/AIDS; tổ chức tiêm chủng; quản lý bệnh không lây nhiễm; triển khai các hoạt động dinh dưỡng cộng đồng, y tế trường học, phòng chống tai nạn thương tích và tác hại của thuốc lá, rượu bia.

Khám chữa bệnh ban đầu: Trạm chịu trách nhiệm sơ cứu, cấp cứu, quản lý bệnh mạn tính, kết hợp y học cổ truyền và hiện đại, khám sức khỏe định kỳ, tham gia khám nghĩa vụ quân sự, điều trị nghiện chất và HIV/AIDS theo quy định.

Chăm sóc bà mẹ và trẻ em, sức khỏe sinh sản: Bao gồm quản lý thai, đỡ đẻ thường, chăm sóc trẻ sơ sinh, vị thành niên và thanh niên; tư vấn các biện pháp tránh thai; phối hợp bảo vệ trẻ em trên địa bàn.

An toàn thực phẩm: Giám sát, phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, điều tra các vụ ngộ độc và theo dõi nguy cơ ô nhiễm thực phẩm; hướng dẫn, kiểm tra cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố.

Dân số và già hóa dân số: Cung cấp dịch vụ tư vấn trước hôn nhân, sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, phòng tránh vô sinh, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.

Bảo trợ xã hội trong y tế: Đây là điểm mới đáng chú ý. Trạm Y tế xã sẽ tham gia sàng lọc, tư vấn, hỗ trợ các nhóm yếu thế như người cao tuổi, người khuyết tật, nạn nhân bạo lực, người rối loạn tâm thần, trẻ em bị xâm hại…, đồng thời kết nối với các cơ sở, tổ chức liên quan.

Ngoài ra, Trạm còn thực hiện truyền thông, giáo dục sức khỏe, lập hồ sơ quản lý sức khỏe người dân, triển khai dịch vụ y tế cơ bản, tham gia phòng chống thiên tai - thảm họa, phối hợp hỗ trợ chuyên môn với các cơ sở y tế, trường học, doanh nghiệp trên địa bàn. Đặc biệt, ở vùng khó khăn và đặc khu, Trạm Y tế xã có thể được giao thêm nhiệm vụ khám chữa bệnh nội trú, bố trí giường bệnh phù hợp với nhu cầu thực tế.

Dự thảo quy định, việc sắp xếp tổ chức lại Trạm Y tế xã theo mô hình mới phải hoàn thành trước ngày 31/12/2027. Trong giai đoạn chuyển tiếp, các Trạm vẫn thực hiện chức năng, nhiệm vụ hiện hành theo hướng dẫn của UBND tỉnh, thành phố.