Trường đột ngột bỏ tổ hợp C00: Lộ lỗ hổng quy chế tuyển sinh đại học

Thông tin Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đột ngột bỏ xét tuyển tổ hợp C00 (gồm các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý) với 17 ngành vốn có hàng chục năm xét tuyển tổ hợp này đang trở thành tâm điểm dư luận. Những thí sinh trót định hướng ôn tập khối C00 để thi vào trường không kịp “trở tay” và đứng trước nguy cơ trượt đại học vì chỉ còn ba tuần nữa Kỳ thi Tốt nghiệp Trung học phổ thông sẽ bắt đầu.

Vụ việc cho thấy lỗ hổng trong quy chế tuyển sinh và quyền lợi thí sinh chưa thực sự được đảm bảo khi thiếu sự ràng buộc chặt chẽ về thời gian công bố thông tin tuyển sinh của các trường.

Quy chế chưa chặt chẽ, thiếu nhất quán

Điều 4 của quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng quy định nguyên tắc cơ bản đầu tiên trong tuyển sinh là “công bằng đối với thí sinh,” gồm công bằng về “cung cấp thông tin” và “cơ hội dự dự tuyển.”

Theo đó, thí sinh phải được thông tin “kịp thời để có quyết định phù hợp và chuẩn bị tốt nhất cho việc tham gia tuyển sinh,” “không thí sinh nào bị mất cơ hội dự tuyển do những quy định không liên quan tới trình độ, năng lực (trừ những quy định của Bộ Công an và Bộ Quốc phòng mang tính đặc thù trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh); hoặc do quy trình tuyển sinh gây phiền hà, tốn kém.”

Tuy nhiên, tại Khoản 3, Điều 11, quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng quy định: “Cơ sở đào tạo thông báo tuyển sinh kèm theo công bố thông tin tuyển sinh trên trang thông tin điện tử của cơ sở đào tạo và qua các hình thức thích hợp khác trước khi mở đăng ký dự tuyển của đợt tuyển sinh đầu tiên ít nhất 30 ngày; trường hợp điều chỉnh, bổ sung (nếu có) trước ít nhất 15 ngày.”

Do việc tuyển sinh được thực hiện trên hệ thống tuyển sinh chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo nên rất nhiều trường, trong đó có Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, công bố thời gian đăng ký dự tuyển đợt đầu tiên thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Trong khi đó, theo hướng dẫn tuyển sinh đại học, cao đẳng năm nay của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thí sinh bắt đầu thực hiện đăng ký nguyện vọng xét tuyển trên hệ thống tuyển sinh chung của Bộ bắt đầu từ ngày 16/7 đến 17 giờ ngày 28/7.

Như vậy, theo Khoản 3, Điều 11 của quy chế tuyển sinh, các trường có thể thông báo tuyển sinh và công bố thông tin tuyển sinh muộn nhất là ngày 16/6, trước khi Kỳ thi Tốt nghiệp Trung học phổ thông diễn ra chỉ 10 ngày. [Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 được tổ chức vào các ngày 26, 27/6].

Kỳ thi Tốt nghiệp Trung học phổ thông được đánh giá là một trong những kỳ thi quan trọng nhất sau 12 năm đèn sách của đa số thí sinh do kết quả thi được sử dụng để xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng. Dù các trường có nhiều phương thức tuyển sinh nhưng sử dụng điểm kỳ thi này để xét tuyển đại học vẫn đang là phương thức được nhiều trường, nhiều thí sinh sử dụng nhất và chiếm trên 50% tỷ lệ trúng tuyển vào các trường đại học. Vì vậy, để chuẩn bị cho kỳ thi này, đa số thí sinh đều có định hướng chọn và ôn tập theo tổ hợp môn sẽ sử dụng kết quả thi để xét tuyển đại học ngay từ năm lớp 10, chậm nhất là lớp 12.

Theo đó, việc các trường đại học công bố môn xét tuyển chỉ trước kỳ tuyển sinh chưa đầy một tháng không những không “kịp thời để có quyết định phù hợp và chuẩn bị tốt nhất cho việc tham gia tuyển sinh” như nguyên tắc tuyển sinh đặt ra tại Điều 4 của quy chế mà còn là một thách thức lớn với thí sinh, đặc biệt khi trường đột ngột thay đổi tổ hợp xét tuyển so với các năm trước đó.

Rủi ro cho thí sinh

Việc trường thông báo tổ hợp xét tuyển quá muộn khiến thí sinh đối mặt với nguy cơ trượt đại học do các em không thể học và ôn tập kịp để thi đạt kết quả cao và có thể cạnh tranh với các thí sinh khác. Thậm chí, thí sinh đứng trước nguy cơ mất cơ hội xét tuyển vì không học hoặc không đăng ký thi môn học trường xét tuyển do những quy định mới được áp dụng từ năm 2025.

Cụ thể, Kỳ thi Tốt nghiệp Trung học phổ thông năm 2025 là năm đầu tiên thi theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 và áp dụng quy chế thi tốt nghiệp mới. Theo đó, thí sinh không thi tốt nghiệp 6 môn như chương trình cũ mà chỉ thi 4 môn, gồm hai môn bắt buộc Toán, Ngữ văn và hai môn tự chọn trong số các môn đã học ở bậc trung học phổ thông.

Với 4 môn, tổ hợp xét tuyển của thí sinh rất hạn chế. Nếu thí sinh dự định đăng ký xét tuyển đại học theo tổ hợp C00, các em sẽ phải đăng ký thi tốt nghiệp 4 môn gồm 2 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn và 2 môn tự chọn là Lịch sử, Địa lý, không thể thi thêm môn khác. Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thời gian đăng ký các môn thi đã kết thúc từ cuối tháng Tư, trước hơn 1 tháng so với thời hạn các trường đại học công bố phương án xét tuyển đại học.

Vì vậy, thời điểm này, khi Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn bỏ tổ hợp C00 ở 17 ngành và đưa Tiếng Anh vào tất cả các tổ hợp xét tuyển, các thí sinh đã dự định xét tuyển theo tổ hợp C00 sẽ mất cơ hội đăng ký dự tuyển các ngành này do không có điểm thi mông Tiếng Anh.

Trước thực trạng này, đại diện lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết đã trao đổi với các trường và lưu ý các cơ sở đào tạo có sự điều chỉnh tổ hợp xét tuyển cho phù hợp. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu các trường sau khi điều chỉnh sẽ sớm thông tin tới thí sinh, cũng như giải trình với xã hội. Tinh thần của Bộ Giáo dục và Đào tạo là dù các trường được tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong tuyển sinh nhưng phải hợp lý và bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho các em.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo cần điều chỉnh lại quy chế tuyển sinh để có sự ràng buộc mang tính pháp lý chặt chẽ hơn về thời gian công bố phương án tuyển sinh. Điều này vừa đảm bảo các trường thực hiện đúng quy định, đảm bảo quyền lợi của người học, vừa tránh để chính Bộ Giáo dục và Đào tạo rơi vào thế khó vì phải can thiệp trong khi theo Luật Giáo dục đại học, tuyển sinh là quyền tự chủ của các trường.

Trên thực tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã từng phải “vá lỗ hổng” quy chế tương tự khi năm 2022, nhiều trường đại học công bố điều chỉnh phương án, tổ hợp tuyển sinh vào thời điểm cuối năm học, gây bức xúc cho thí sinh và xã hội. Tháng 6/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 08 về quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh cao đẳng ngành giáo dục mầm non, trong đó, quy định việc thay đổi, bổ sung phương thức hoặc tổ hợp xét tuyển phải có căn cứ và lộ trình hợp lý; việc bỏ một phương thức, tổ hợp xét tuyển phải công bố trước thời điểm mở đăng ký dự tuyển ít nhất một năm.

Tuy nhiên, tháng 3/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông 06 sửa đổi Thông tư 08, trong đó bỏ quy định trên.