Truyện dài "Nẻo về": Bài ca về tình mẫu tử và bản lĩnh người phụ nữ

Nhân vật trung tâm của tác phẩm là những người phụ nữ đẹp, nhiều truân chuyên, trong đó nổi bật là Lài - cô gái xinh đẹp nhất làng Đòng. Chồng làm công ty xa nhà, Lài ở quê làm ruộng và chăm con. Lời đồn ác ý từ bà cô khiến chồng Lài nổi cơn ghen tuông, đánh đập cô và nhốt con trai là bé Khôi khi cậu cố bênh mẹ. Khi mang thai, Lài lại bị chồng nghi ngờ, hắt hủi, cho rằng đứa bé không phải con mình. Bế tắc và bị xúc phạm đến tận cùng, Lài quyết rời nhà, thề sẽ một mình nuôi con, chỉ trở về khi minh oan được. Giữa đêm lang thang, cô được chị Nhân, người phụ nữ có quá khứ nhiều mất mát, cưu mang.

Nhân từng là nữ thanh niên xung phong thời chống Mỹ. Sau ngày đất nước thống nhất, chị kết hôn với người yêu cũ. Hôn nhân hạnh phúc nhưng không có con, chị âm thầm đi khám và biết mình bị ảnh hưởng dioxin. Để chồng có cơ hội làm cha, Nhân chủ động ly hôn, lên Lũng Nai làm công nhân và trở thành Chủ tịch Công đoàn.

Cảm thông hoàn cảnh của Lài, Nhân và giám đốc Tùng đã hỗ trợ cô ổn định cuộc sống. Tại nông trường, Lài chăm chỉ, cầu thị và nhanh chóng được tin yêu. Nhưng biến cố lại ập đến, con trai cô bị kẻ xấu bắt cóc và trả về trong trạng thái sang chấn, mất khả năng nói. Không chấp nhận buông xuôi, Lài bán cửa hàng, đưa con lên Lạng Sơn tìm thuốc cứu con.

Bà Sâm, người làm nghề thuốc gia truyền, nhận chữa cho bé Nhãn, con của Lài, với yêu cầu hai mẹ con phải tuyệt đối kiên trì. Sau thời gian dài nỗ lực, Nhãn hồi phục, được đi học trở lại. Nhìn thấy nghị lực của Lài, bà Sâm nhận cô làm em kết nghĩa; bé Nhãn trở thành con chung của hai mẹ. Từ đó, Lài ở lại bản, làm việc nhà, hái thuốc và học nghề.

Theo thời gian, Nhãn tốt nghiệp phổ thông, đỗ Đại học Y và trở thành bác sĩ. Bà Sâm truyền nghề cho hai mẹ con, người bệnh tìm đến ngày càng nhiều. Sau khi bà qua đời, nhà thuốc mang tên Hoàng Lê Nhân được duy trì bởi Lài và Nhãn.

Truyện khép lại bằng cảnh mẹ con Lài trở về làng đúng ngày giỗ Tổ họ Lê. Sự trưởng thành của Nhãn và thành tựu của hai mẹ con khiến người làng xúc động và cảm phục, như một minh chứng rằng sự thật và lòng kiên trì cuối cùng cũng được nhìn nhận.

Có thể nói, Nẻo về là khúc ca về tình mẫu tử thiêng liêng và bản lĩnh của người phụ nữ nông thôn. Họ kiên cường, tự trọng, biết đứng dậy từ tổn thương. Lối kể giản dị, giàu chi tiết đời thường, cùng kết thúc đậm tính nhân quả theo tinh thần Phật giáo, khiến câu chuyện của Phạm Minh Tân trở nên gần gũi và lay động.