Từ những đứa trẻ rụt rè đến “thủ lĩnh nhỏ” giữa bản làng

Buổi sinh hoạt CLB "Thủ lĩnh của sự thay đổi" thôn Bản Chùa diễn ra trong không gian quen thuộc tại Trường TH & THCS Cam Tuyền (xã Hiếu Giang). Không có sân khấu lớn hay khẩu hiệu treo cao mà chỉ là một vòng tròn học sinh ngồi cạnh nhau, có em cầm giấy ghi chú, có em mạnh dạn giơ tay phát biểu, có em lần đầu tiên đứng lên nói trọn vẹn một ý kiến trước bạn bè. 

Với nhiều em học sinh dân tộc thiểu số, việc đứng lên nói trước tập thể đã là một thử thách, nhưng chính trong những buổi sinh hoạt ấy, các em học cách gọi tên cảm xúc, gọi tên vấn đề và tập diễn đạt suy nghĩ của mình bằng ngôn ngữ giản dị, gần gũi.

CLB "Thủ lĩnh của sự thay đổi" thôn Bản Chùa ra mắt từ tháng 8/2024, với 30 thành viên là học sinh từ lớp 6 đến lớp 9, hầu hết là người dân tộc thiểu số. CLB sinh hoạt định kỳ hàng tháng, trở thành không gian an toàn để học sinh trải nghiệm, học hỏi và trưởng thành từng bước.

Nơi trẻ em được nói, được lắng nghe

Khi mới tham gia CLB, nhiều học sinh còn rụt rè, ngại thể hiện bản thân. Nhiều em quen với việc "nghe và làm theo", chưa từng mạnh dạn nói lên suy nghĩ của mình. Thông qua các hoạt động thảo luận nhóm, trò chơi giáo dục, diễn đàn kỹ năng, các em dần học cách chia sẻ suy nghĩ và lắng nghe bạn bè.

CLB tập trung vào những vấn đề rất gần với đời sống của học sinh: bình đẳng giới, phòng chống bạo lực học đường, xâm hại trẻ em, an toàn trên không gian mạng, phòng chống đuối nước, hệ quả của tảo hôn, dậy thì sớm, kỹ năng giao tiếp trong gia đình và cộng đồng...

Các thành viên CLB "Thủ lĩnh của sự thay đổi" thôn Bản Chùa lắng nghe và mạnh dạn chia sẻ ý kiến trước đám đông

Không dừng ở việc tiếp nhận kiến thức, từ những buổi sinh hoạt trong CLB, nhiều học sinh dần đảm nhận vai trò tuyên truyền viên nhỏ tuổi. Các em tự tìm hiểu chủ đề, cùng nhau xây dựng kịch bản và trực tiếp chia sẻ lại với bạn bè trong các buổi chào cờ, sinh hoạt lớp, hoạt động ngoại khóa. Những thông điệp về an toàn, tôn trọng và bình đẳng vì thế được lan tỏa một cách tự nhiên, gần gũi, từ chính học sinh đến học sinh.

Từ chỗ quen lắng nghe, nhiều em đã mạnh dạn đứng lên nói, dẫn dắt thảo luận và hỗ trợ bạn bè. Sự chuyển biến ấy diễn ra từng bước, nhưng đủ để các em hiểu rằng, tiếng nói của mình có thể giúp bạn bè thay đổi cách nghĩ, cách làm.

Em Hồ Thị Hương, thành viên CLB, kể: "Trước đây em rất ngại nói chuyện trước đám đông. Nhờ CLB, em đã tập thuyết trình và dẫn dắt các buổi sinh hoạt. Em cảm thấy mình trưởng thành và có trách nhiệm hơn với lớp, với các bạn".

Sự đồng hành bền bỉ phía sau những "thủ lĩnh nhỏ"

Để những "thủ lĩnh nhỏ" ở thôn Bản Chùa tự tin nói lên tiếng nói của mình, phía sau là sự đồng hành kiên trì và có hệ thống của Hội LHPN xã Hiếu Giang và Chi hội phụ nữ thôn Bản Chùa. Cùng với việc duy trì sinh hoạt CLB, Hội LHPN xã và Chi hội phụ nữ thôn còn đóng vai trò kết nối, phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các ban, ngành, đoàn thể tại địa phương, tạo nền tảng vững chắc cho mô hình hoạt động lâu dài.

Trên cơ sở đó, Hội LHPN xã và Chi hội phụ nữ thôn chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức sinh hoạt, triển khai nhiều hoạt động tập huấn, diễn đàn, truyền thông phù hợp với lứa tuổi học sinh. Nội dung tập trung vào các vấn đề sát sườn với đời sống trẻ em vùng cao như: bình đẳng giới; phòng, chống bạo lực đối với trẻ em, bạo lực học đường, xâm hại tình dục; kỹ năng ứng xử trên không gian mạng; phòng chống đuối nước, tai nạn thương tích; phòng ngừa bắt cóc, buôn bán trẻ em; tìm hiểu về dậy thì sớm; hệ quả của tảo hôn, kết hôn cận huyết thống; giáo dục kỹ năng tự bảo vệ, kỹ năng giao tiếp, ứng xử văn minh...

Trong quá trình triển khai, cán bộ phụ nữ trong thôn trực tiếp tham gia hỗ trợ công tác tổ chức, hướng dẫn kỹ năng sống, tuyên truyền phòng chống xâm hại trẻ em và chăm sóc sức khỏe vị thành niên. Các buổi sinh hoạt vì thế không mang tính áp đặt mà trở thành không gian chia sẻ cởi mở, nơi học sinh được lắng nghe và khuyến khích bày tỏ quan điểm cá nhân.

Bà Hồ Thị Bê, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ thôn Bản Chùa, cho biết, thông qua các hoạt động của CLB "Thủ lĩnh của sự thay đổi", học sinh dần hình thành ý thức sống có trách nhiệm hơn, biết quan tâm đến gia đình và cộng đồng. Theo bà Bê, phụ nữ trong thôn trực tiếp tham gia hỗ trợ công tác tổ chức, hướng dẫn kỹ năng sống, tuyên truyền phòng chống xâm hại trẻ em và chăm sóc sức khỏe vị thành niên; đồng thời phối hợp tổ chức nhiều buổi truyền thông, thu hút sự tham gia của phụ huynh và học sinh.

"Chúng tôi mong muốn tạo ra một sân chơi lành mạnh để các cháu được phát triển toàn diện. Mô hình nhận được sự đồng thuận cao từ phụ huynh và người dân. Qua đó tạo nên sự kết nối chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc chăm lo, bảo vệ trẻ em", bà Bê chia sẻ.

Ở góc độ nhà trường, cô Đào Thị Thu Hương, giáo viên Trường TH&THCS Cam Tuyền, Chủ nhiệm CLB, cho biết, qua quá trình tham gia sinh hoạt, học sinh có sự chuyển biến rõ rệt, hơn 70% học sinh đã có sự tiến bộ rõ rệt về sự tự tin, kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm. Các kỹ năng như quản lý thời gian, tư duy giải quyết vấn đề, kỹ năng tự bảo vệ bản thân được các em vận dụng tốt trong học tập và sinh hoạt hàng ngày.

Tiếp nối sự đồng hành sát sao của Chi hội phụ nữ thôn Bản Chùa và nhà trường, bà Nguyễn Thị Hương - Chủ tịch Hội LHPN xã Hiếu Giang, cho rằng, CLB "Thủ lĩnh của sự thay đổi" đã tạo ra một không gian phù hợp để trẻ em được học hỏi, trải nghiệm và lớn lên cùng nhau. Thông qua các hoạt động của CLB, học sinh từng bước được nâng cao kiến thức, kỹ năng tự bảo vệ bản thân, trở nên tự tin, bản lĩnh hơn. 

CLB cũng là nơi để các em được giao lưu, chia sẻ, nâng cao nhận thức và tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí phù hợp với lứa tuổi. Từ đó, mỗi thành viên dần trở thành những "hạt nhân" tiên phong, góp phần thay đổi nhận thức, xóa bỏ định kiến giới và từng bước loại bỏ những thói quen, tập tục lạc hậu còn tồn tại trong đời sống của đồng bào các dân tộc tại địa phương".

Theo bà Nguyễn Thị Hương, việc xây dựng và duy trì CLB không dừng lại ở trang bị kỹ năng cho trẻ em trong hiện tại mà hướng tới tạo nền tảng cho sự thay đổi lâu dài trong cộng đồng. Khi trẻ em được trao quyền tham gia, được lắng nghe và được khích lệ đúng cách, các em sẽ mang những giá trị tích cực ấy lan tỏa trở lại gia đình, nhà trường và xã hội.

Sự đồng hành bền bỉ và lặng thầm ấy đã giúp những "thủ lĩnh nhỏ" ở thôn Bản Chùa tự tin trưởng thành từ chính trải nghiệm hàng ngày của mình.