Vì sao số ca tử vong do bệnh dại tăng?

Trong 2 bệnh nhi vừa được Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương tiếp nhận có một trường hợp 11 tuổi, quê ở Hoà Bình, nhập viện sau 1 tháng bị chó nhà cắn và không được tiêm phòng dại. Bệnh nhi thứ 2 quê ở Thanh Hoá, nhập viện sau 3 tháng bị chó lạ cắn, cũng không được tiêm phòng dại. 

Hai bệnh nhi đều được các bệnh viện tuyến dưới chuyển lên, nhập viện trong tình trạng xuất hiện cơn kích thích, bồn chồn, tức ngực, khó thở, sợ gió, sợ ồn, tăng tiết đờm dãi, khạc nhổ nhiều lần. Hai bệnh nhi này được chẩn đoán mắc bệnh dại và đã tử vong. 

Bác sĩ Lê Văn Thiệu, Khoa Nhiễm khuẩn Tổng hợp (Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương), cho biết, nếu được tiêm phòng ngay sau khi bị chó cắn thì có lẽ hai bệnh nhi đã không bị tử vong.

"Đối với bệnh dại, có một điều khiến đa số y bác sĩ đều day dứt đó là bệnh nhân khá tỉnh táo, người bệnh tỉnh đến khi tử vong. Bản thân người bệnh biết rằng bị bệnh dại thì họ sẽ chết nên rất hoang mang, lo sợ." - Bác sĩ Thiệu chia sẻ.

Ngoài con số 22 ca tử vong vì bệnh dại, trong hơn 2 tháng đầu năm 2024, cả nước còn ghi nhận hơn 100.000 người phải điều trị dự phòng do bị chó, mèo cắn. Trong đó, nhiều trường hợp dưới 5 tuổi bị cắn ở vùng đầu, mặt, gần khu vực thần kinh trung ương. 

Đáng chú ý, thời gian ủ bệnh ngắn hơn, khoảng 5-7 ngày, trong khi thông thường là từ 2 đến 8 tuần. Theo bác sĩ Lê Văn Thiệu, bệnh dại có thời gian ủ bệnh phức tạp, phụ thuộc vào tình trạng, vị trí vết cắn, số lượng virus lây nhiễm ở cơ thể. Nếu vị trí vết cắn ở chân nguy cơ thấp, thời gian ủ bệnh dài hơn so với vị trí cắn ở tay hoặc đầu mặt cổ. 

Sau khi vào cơ thể, virus dại sẽ di chuyển dọc theo dây thần kinh, mỗi ngày 12-24mm để lên não bộ. Vị trí vết cắn càng gần não bộ, virus sẽ đến đích nhanh hơn. Đây là lý do chính khiến thời gian ủ bệnh rút ngắn.

Không chỉ vậy, thời gian ủ bệnh còn phụ thuộc vào cách xử lý sau khi bị chó, mèo cắn, có rửa vết thương bằng xà phòng hay không. Điều này sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến thời gian ủ bệnh, thời kỳ toàn phát của bệnh. 

"Đôi khi bệnh dại còn có thể lây qua vết liếm ở tay chân, đầu mặt, nhất là những gia đình nuôi chó. Có thể con chó không bị dại nhưng trong quá trình sống, nó liếm phải nước dãi của con chó dại khác rơi trên cỏ, trên đường, rồi lại liếm qua mặt vết thương của chúng ta thì hoàn toàn có thể lây dại. 

Trong trường hợp nguy cơ rõ, người dân cần tiêm huyết thanh và cả vaccine. Huyết thanh kháng dại cung cấp miễn dịch thụ động kháng dại đặc hiệu, giúp trung hòa và làm chậm sự lan tỏa của virus dại, bảo vệ tính mạng người bệnh cho đến khi kháng thể kháng dại có được từ vaccine được sản sinh", bác sĩ Thiệu nhấn mạnh.

Bác sĩ Lê Văn Thiệu khuyến cáo, để dự phòng bệnh dại, người dân nuôi chó, mèo cần tiêm phòng cho chó, mèo ít nhất một năm một lần. Ngoài ra, khi nuôi chó, mèo thì không được thả rông mà nên rọ mõm, không nên chơi đùa quá thân thiết hay nghịch dại, trêu chọc chó. 

Khi đã xác định khu vực mình sinh sống có biểu hiện của bệnh dại thì mọi người phải đi tiêm phòng lại cho chó, mèo ngay; thực hiện khử khuẩn khu vực xung quanh, nhốt chó, mèo, tránh việc vật nuôi đi lại liếm phải dãi rớt của chứa virus dại hoặc bị tấn công bởi chó, mèo dại. 

Cần xử lý vết thương đúng cách, tiêm huyết thanh và vaccine cho người ngay sau khi bị chó, mèo cắn. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, huyết thanh kháng dại được tiêm càng sớm càng tốt, vào ngày đầu sau khi bị cắn cùng với tiêm vaccine phòng dại. 

Trường hợp không thể tiêm huyết thanh vào ngày đầu sau khi bị cắn thì tiêm trong vòng 7 ngày sau mũi vaccine đầu tiên. Quá ngày thứ 7, không được chỉ định huyết thanh kháng dại bởi vì sau 7-8 ngày vaccine đã có thể giúp cơ thể sản sinh ra kháng thể chủ động phòng bệnh dại. Nếu tiêm huyết thanh kháng dại thời điểm này có thể ức chế quá trình sản xuất kháng thể chủ động do vaccine tạo ra.