Việt Nam nằm trong Top 5 quốc gia châu Á quan tâm cao đến du lịch bền vững

Hình ảnh những du khách nước ngoài ngồi kiên nhẫn tập gói bánh chưng ở một làng quê Bắc Bộ, hay nhóm bạn trẻ mặc áo dài dạo phố Hội An để chụp ảnh và tự tay làm đèn lồng Trung thu đã không còn xa lạ. Đó là ví dụ rõ nét cho xu hướng du lịch văn hóa và trải nghiệm địa phương đang ngày càng thịnh hành.

Khi du lịch không chỉ là ngắm cảnh

Nếu trước đây, nhiều người du lịch với mục đích chủ yếu là tham quan, chụp ảnh thì ngày nay, xu hướng sống chậm để cảm nhận đang chiếm ưu thế. Du khách không chỉ muốn đi để xem, mà còn muốn sống như người bản địa, ăn cùng, ở cùng, làm cùng, để cảm nhận trọn vẹn hồn cốt của vùng đất mình khi ghé thăm.

Những tour trải nghiệm văn hóa vì thế phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây. Ở Sa Pa, Bắc Hà (Lào Cai), du khách được dự chợ phiên, mặc thử trang phục thổ cẩm, thưởng thức rượu ngô cùng đồng bào... Ở miền Tây, chợ nổi Cái Răng hay những buổi đờn ca tài tử bên sông mang lại trải nghiệm rất riêng.

Du khách có nhiều trải nghiệm tại vùng cao

Hay ở Hội An, ngoài dạo phố cổ, du khách còn thích thú khi tham gia làm đèn lồng, học nấu món ăn truyền thống. Và cũng có nhiều chương trình cho phép khách cùng ăn, cùng ở trong nhà sàn ở Tây Bắc, trải nghiệm nấu cơm lam, gặt lúa hay theo chân người dân đi hái chè...

Phát triển mô hình du lịch văn hóa và trải nghiệm địa phương không chỉ tạo ra sản phẩm độc đáo, mà còn giúp du khách hiểu sâu sắc hơn về phong tục và triết lý sống của người Việt ở các vùng miền.

Bảo tồn bản sắc và tạo sinh kế từ văn hóa

Điều làm nên sức hút của loại hình du lịch này chính là tính chân thực. Mỗi trải nghiệm đều giúp du khách chạm tới những tầng sâu văn hóa, thay vì chỉ dừng ở bề nổi cảnh quan. Chính sự tương tác trực tiếp với người dân địa phương tạo nên cảm xúc khó quên.

Với cộng đồng, du lịch trải nghiệm mở ra cơ hội sinh kế. Nhiều gia đình có thêm thu nhập từ dịch vụ homestay, bán sản phẩm thủ công, tổ chức hoạt động trải nghiệm… Đồng thời, khuyến khích người dân gìn giữ nghề truyền thống, phong tục tập quán có nguy cơ mai một.

Tại Ninh Bình, các tour gắn với di sản Tràng An, cố đô Hoa Lư không chỉ mang đến trải nghiệm nghe kể chuyện lịch sử mà còn cho phép du khách trực tiếp tham gia làm gốm, cùng du khách đi chợ quê, nấu ăn, cấy lúa, câu cá, hay nấu cơm cháy - món ăn đặc sản địa phương. Ở đây, di sản không chỉ được bảo tồn và trưng bày mà đã trở thành hơi thở sống của vùng đất, gợi cho du khách cảm giác như hòa mình vào "bản giao hưởng di sản". Người dân sống cùng di sản, vừa thu hút du khách, vừa khơi dậy niềm tự hào và biến mỗi người thành một "đại sứ văn hóa".

Với ngành du lịch, đây là sản phẩm khác biệt tạo lợi thế cạnh tranh cho Việt Nam trong khu vực. Trong khi nhiều nước Đông Nam Á có biển đảo, thì Việt Nam sở hữu kho báu văn hóa với hàng chục di sản được UNESCO công nhận, hàng nghìn làng nghề và lễ hội.

Theo khảo sát Du lịch bền vững 2025 do nền tảng Agoda công bố tháng 3/2025, Việt Nam nằm trong Top 5 quốc gia châu Á quan tâm cao đến du lịch bền vững. Các tour du lịch xanh gắn văn hóa bản địa đang hút khách Việt, 77% du khách Việt coi yếu tố bền vững quan trọng trong quyết định du lịch; 27% ưu tiên trải nghiệm văn hóa địa phương, trải nghiệm thực tế đời sống địa phương. Du lịch xanh kết hợp văn hóa bản địa đang trở thành lợi thế vàng để khẳng định thương hiệu du lịch bền vững.

Mỗi chuyến đi du lịch văn hóa không chỉ mở ra cho du khách một miền ký ức mới mẻ, mà còn là hành trình tìm về bản sắc dân tộc

Tuy nhiên dù tiềm năng lớn, du lịch văn hóa trải nghiệm địa phương cũng đối diện không ít thách thức: Sự thương mại hóa có thể làm trải nghiệm gượng gạo; hạ tầng nhiều nơi chưa đáp ứng; người dân còn thiếu kỹ năng du lịch, giao tiếp, quảng bá… Chính vì vậy, để phát triển bền vững, cần sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Các chương trình đào tạo, ứng dụng công nghệ (VR tái hiện di sản, nền tảng đặt tour trực tuyến), hay xây dựng mô hình du lịch cộng đồng thông minh sẽ là hướng đi thiết thực.

Có thể nói, mỗi chuyến đi du lịch văn hóa không chỉ mở ra cho du khách một miền ký ức mới mẻ, mà còn là hành trình tìm về bản sắc dân tộc. Trong dòng chảy toàn cầu hóa, việc giữ lại nét riêng thông qua du lịch không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn góp phần khẳng định giá trị Việt trên bản đồ thế giới.

Du lịch văn hóa gắn với trải nghiệm địa phương không chỉ mở ra cho du khách cơ hội khám phá những nét văn hóa độc đáo, sự khác biệt tinh tế của từng vùng miền, mà còn như một tấm gương soi chiếu, giúp mỗi người hiểu sâu hơn về giá trị cội nguồn, về truyền thống và bản sắc đã bồi đắp nên đời sống nơi đó. Chính hành trình vừa khám phá vừa thấu hiểu ấy tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt, và có lẽ cũng là vẻ đẹp bền lâu nhất của loại hình du lịch này.