“Vũ khí” của phụ nữ trên sân khấu hài độc thoại Trung Quốc
Nghệ sĩ nữ đang “khuấy đảo” sân khấu hài độc thoại Trung Quốc
Các nữ diễn viên hài Trung Quốc đang khuấy đảo sân khấu hài độc thoại khi biến những trải nghiệm cá nhân và bất bình đẳng giới thành chất liệu sáng tạo. Tiếng cười, với họ, không chỉ là công cụ giải trí mà còn là cách phản kháng nhẹ nhàng trước những khuôn mẫu giới đã tồn tại hàng thế kỷ.
Mùa giải mới nhất một cuộc thi hài độc thoại (thể loại hài kịch mà nghệ sĩ biểu diễn một mình trực tiếp trên sân khấu) tại Trung Quốc chứng kiến sự gia tăng đáng kể số lượng nghệ sĩ nữ, kéo theo đó là sự xuất hiện ngày càng nhiều các chủ đề về giới tính, hôn nhân và định kiến xã hội.
Trên sân khấu, nữ diễn viên Vương Tiểu Lợi biến "độc thân không con" thành tuyên ngôn cá nhân, thẳng thắn đặt câu hỏi: "Trước đây, để phù hợp với xã hội, phụ nữ phải lấy chồng, có con và sống với những lo toan. Nhưng nếu tôi không muốn như vậy thì sao?".
Một gương mặt khác gây chú ý là "Phương chủ nhiệm", đến từ vùng nông thôn Sơn Đông. Cô dùng tiếng cười để kể lại hành trình thoát khỏi cuộc hôn nhân sắp đặt đầy bạo lực, cờ bạc và ngoại tình. Dù từng bị gia đình coi ly hôn là "nỗi xấu hổ", cô đã dũng cảm dứt bỏ quá khứ, tìm thấy sức mạnh và khởi đầu mới trên sân khấu hài độc thoại, với sự ủng hộ của 2 con gái.
Thách thức chuẩn mực giới
Ngay từ những ngày đầu, hài độc thoại nữ ở Trung Quốc đã không ngại chạm đến vấn đề giới. Triệu Hiểu Hủy kể chuyện phụ nữ nơi công sở; Điểu Điểu tự giễu để hóa giải áp lực nhan sắc; còn Dương Lệ trở nên nổi tiếng nhờ câu nói châm biếm: "Đàn ông trông rất bình thường, nhưng không hiểu sao lại rất tự tin". Câu nói ấy khiến cô trở thành tâm điểm tranh cãi, hứng chịu làn sóng chỉ trích dữ dội, cho thấy việc thách thức chuẩn mực giới từng là một lựa chọn mạo hiểm với phụ nữ.
Tuy nhiên, bức tranh nay đã khác. Các nữ diễn viên hài giờ đây bước lên sân khấu với sự tự tin, sắc bén và thẳng thắn hơn bao giờ hết. Thay vì bị chỉ trích, họ nhận được sự đồng cảm và ủng hộ mạnh mẽ trên mạng xã hội. Đây là dấu hiệu tích cực: Thái độ xã hội đã phần nào cởi mở hơn với tiếng nói nữ quyền.
Dẫu vậy, hành trình này không hề dễ dàng. Tiết mục của "Phương chủ nhiệm" từng khiến một bộ phận khán giả nam khó chịu, cho rằng cô "đi quá giới hạn". Giữa tháng 7, tài khoản WeChat "Tuyên truyền Chiết Giang" thuộc Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Chiết Giang đăng bài cảnh báo về nguy cơ hài độc thoại "trượt vào vũng lầy đối lập giới tính". Bài viết cho rằng một số tiết mục đã "đi chệch khỏi mục đích ban đầu là mang lại tiếng cười", đơn giản hóa các vấn đề giới và khơi gợi xung đột giữa nam - nữ.
Theo PGS Ngô Sướng Sướng (Đại học Sư phạm Hoa Đông), hài độc thoại ban đầu không nhằm phản đối bất bình đẳng giới hay đấu tranh nữ quyền. Tuy nhiên, trong bối cảnh châm biếm chính trị bị hạn chế, các diễn viên chọn chủ đề giới như một lối thoát an toàn hơn. Ông cho rằng, một số nghệ sĩ khai thác đề tài này chủ yếu để thu hút sự chú ý, hơn là để thúc đẩy bình đẳng giới thực chất.
Trong khi đó, GS Châu Tiểu Phổ (Đại học Nhân dân) lại nhìn nhận hiện tượng này như hệ quả tự nhiên của sự thay đổi trong nhận thức và vai trò của phụ nữ ở xã hội vốn nặng tính gia trưởng. Theo bà, hài độc thoại phản ánh chân thực đời sống, nên việc chạm đến vấn đề giới là điều tất yếu. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý rằng các thảo luận về giới trên mạng xã hội thường tạo ra phản ứng cảm xúc mạnh, khiến chủ đề này trở nên đặc biệt nhạy cảm trong bối cảnh Trung Quốc hiện nay.
