Bắc Ninh: Hấp dẫn "Không gian di sản văn hóa" phục vụ du khách

Đông Đô Village rộng hơn 20.000 m, được biết đến như một "vùng quê Bắc bộ thu nhỏ", với hệ thống nhà cổ, hồ nước, sân đình, khu nông nghiệp sinh thái và các hoạt động tái hiện đời sống truyền thống. Không chỉ mang đến điểm thư giãn gần Hà Nội, khu du lịch này còn góp phần làm phong phú thêm lựa chọn dành cho phụ huynh đang tìm không gian an toàn, trong lành cho con trẻ khám phá văn hóa.

Không gian di sản mới cho du khách

Việc được công nhận "Không gian Di sản Văn hóa" là dấu mốc quan trọng, cho thấy mô hình du lịch văn hóa - sinh thái đang được quan tâm và đánh giá cao. Đây cũng là tín hiệu tích cực đối với ngành du lịch Bắc Ninh, vốn nổi tiếng với dân ca Quan họ nhưng vẫn thiếu những sản phẩm trải nghiệm văn hóa mang tính hệ thống, bài bản.

Tại Đông Đô Village, du khách có thể tham gia các hoạt động như: tìm hiểu nghề truyền thống, trải nghiệm nông nghiệp, xem biểu diễn dân gian, tham quan các công trình kiến trúc gợi nhớ làng xưa. Nhiều phụ nữ chia sẻ, điều khiến họ lựa chọn nơi này chính là sự kết hợp giữa vui chơi - giáo dục - thư giãn, giúp trẻ nhỏ tiếp cận văn hóa Việt theo cách nhẹ nhàng và tự nhiên.

Không gian rộng rãi, nhiều cây xanh và khu vực vui chơi an toàn cũng tạo điều kiện cho những gia đình trẻ có thể dành trọn một ngày tận hưởng mà không cần di chuyển xa.

Với nhiều người từng đặt chân đến đây, Đông Đô Village không chỉ là mô hình du lịch thuần túy. Không gian này như một cách để tái hiện những điều thân thuộc của làng quê Bắc bộ: mái nhà gỗ lim cũ, bếp rơm, giếng đá, cối đá, góc sân, vườn chuối… những hình ảnh đang xa dần với thế hệ trẻ.

Đối với giới chuyên môn, sự công nhận dành cho Đông Đô Village xuất phát từ việc mô hình này không chỉ phục dựng hình hài văn hóa mà duy trì cả đời sống văn hóa. Nghệ nhân được mời trực tiếp để tái sinh các hoạt động sinh hoạt thường nhật như: làm nông, làm bánh, nặn đồ gốm, kể chuyện nghề… giúp không gian có "hơi thở" thay vì trở thành bảo tàng tĩnh.

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa nhìn nhận, điểm đáng quý ở Đông Đô Village là họ phục dựng được cả nếp sống, điều khó hơn rất nhiều so với phục dựng kiến trúc.

Trong những năm gần đây, nhiều gia đình, đặc biệt là phụ nữ, tìm đến Đông Đô Village như một "không gian giáo dục mềm", giúp trẻ hiểu về lao động thủ công và văn hóa truyền thống. Chị Lan Anh, một phụ huynh ở Hà Nội, chia sẻ: "Con tôi thích thú khi được giã gạo, thổi cơm, nặn bánh. Những điều tưởng nhỏ nhưng giúp con hiểu sự vất vả và tinh tế của người xưa".

Từ góc nhìn du lịch học thuật, TS Phạm Thị Thu Phương (ĐH Kinh tế Quốc dân) cho rằng mô hình này thành công vì đi chậm, nhưng đúng hướng: tôn trọng giá trị gốc, coi cộng đồng và nghệ nhân là trung tâm. Đây là cách làm bền vững trong du lịch văn hóa.

Dưới góc nhìn lan tỏa giá trị, ông Hoàng Thái Tuấn Anh, Phó Viện trưởng Viện Kỷ lục Việt Nam nhận định: "Đông Đô Village là một trong những không gian hiếm hoi tái hiện hệ sinh thái văn hóa làng Việt một cách sống động và tôn trọng nguyên gốc. Nếu được số hóa câu chuyện và trải nghiệm, nơi đây có thể tiếp cận giới trẻ mạnh mẽ hơn".

Nhiều du khách cho biết họ tìm đến Đông Đô Village không phải để giải trí mà để tìm sự bình yên. "Tôi nhớ tiếng cụ già kể chuyện làng, nhớ mùi rơm trong gian bếp hơn là nhớ một bức ảnh đẹp", chị Hồng Nhung, một du khách Hà Nội chia sẻ.

Dấu ấn của người gây dựng mô hình

Đằng sau dự án kéo dài hơn một thập kỷ ấy là ông Trần Văn Toản, người dành phần lớn thời gian và tâm huyết để phục dựng những giá trị văn hóa làng quê Bắc bộ trong bối cảnh đô thị hóa nhanh. Nhân dịp trao chứng nhận Không gian Di sản Văn hóa cho Đông Đô Village, ông Toản cũng được nhận Kỷ niệm chương "Vì sự nghiệp văn hóa di sản Việt Nam" - phần thưởng ghi nhận hành trình bền bỉ của một người làm du lịch theo hướng bảo tồn.

Trước đó, năm 2024, ông từng được nhận Bằng khen vì đóng góp cho hoạt động bảo tồn và phát huy di sản, đặc biệt ở các dự án gắn với văn hóa truyền thống và đời sống cộng đồng. Những nỗ lực này thể hiện rõ ở cách Đông Đô Village chú trọng tái tạo cảnh quan làng Việt, sưu tầm và phục dựng hiện vật dân gian, cũng như mời nghệ nhân tham gia hoạt động trải nghiệm.

Dù vậy, ông Toản nhiều lần nhấn mạnh rằng mục tiêu lâu dài không phải là tạo một khu du lịch đông khách, mà là xây dựng một không gian văn hóa bền vững để thế hệ trẻ hiểu hơn về nguồn cội.

Đông Đô Village không chỉ là một thắng lợi riêng của mô hình du lịch cộng đồng mà còn góp phần mở rộng hệ sinh thái điểm đến của Bắc Ninh, "vùng đất Kinh Bắc" giàu văn hóa. Việc tôn vinh những nỗ lực bảo tồn như trường hợp của ông Trần Văn Toản cho thấy hướng đi kết hợp giữa du lịch và văn hóa di sản đang ngày càng được nhìn nhận đúng, tạo thêm nhiều giá trị cho du khách và cộng đồng.

Điểm đến đáng lưu ý cho du khách nữ và gia đình

Sau lễ vinh danh, ông Trần Văn Toản cho biết trách nhiệm của mô hình ngày càng lớn: "Được công nhận là một cột mốc, nhưng giữ được giá trị mới là điều khó. Chúng tôi muốn văn hóa ở đây được sống mỗi ngày, chứ không chỉ được trưng bày".

Ở Đông Đô Village, bảo tồn không phải để hoài niệm, mà để tiếp nối: "Chúng tôi không giữ lại quá khứ; chúng tôi giữ lại những điều đẹp nhất của quá khứ để trao cho tương lai", ông Toản nói.

Trong xu hướng du lịch trải nghiệm, du lịch xanh đang lên, các mô hình khai thác giá trị văn hóa bản địa như Đông Đô Village trở thành lựa chọn phù hợp cho phụ nữ, nhóm khách đề cao sự an toàn, giáo dục và trải nghiệm nhẹ nhàng. Không gian di sản được công nhận chính thức sẽ giúp khu du lịch này tăng sức hút, tạo thêm điểm đến cuối tuần cho gia đình ở Hà Nội và các tỉnh lân cận.