Bước đột phá về chính trị của phụ nữ Mông Cổ

Thách thức xã hội

Tại Mông Cổ, các cuộc bầu cử Quốc hội đã được tổ chức 8 lần kể từ năm 1992. Năm 1992, có 293 ứng cử viên, trong đó có 4 người là nữ. 3 trong số họ đã trúng cử. Năm 2008, Quốc hội Mông Cổ chỉ có 3 đại biểu nữ, chiếm chưa đến 4% tổng số 76 ghế. 

Trong cuộc bầu cử năm 2012, có 11% tổng số đại biểu Quốc hội là nữ. Năm 2020, con số này tăng lên 17,1%. Qua mỗi cuộc bầu cử, số lượng nữ ứng cử viên có tăng lên nhưng tỷ lệ trúng cử còn thấp.

So với nhiều quốc gia trong khu vực, trình độ học vấn của phụ nữ Mông Cổ tương đối cao, họ tham gia đời sống kinh tế mạnh mẽ và được pháp luật bảo vệ. Tuy nhiên, khi nói đến bình đẳng giới trong lĩnh vực chính trị, khoảng cách giới là khá xa. 

Mặc dù Mông Cổ có lịch sử văn hóa phong phú, nơi phụ nữ thường đóng vai trò trung tâm trong đời sống gia đình và cộng đồng, nhưng tình trạng thiếu đại diện nghiêm trọng trong các cơ quan dân cử cho thấy định kiến giới đã ăn sâu bén rễ. Những định kiến từ lâu đã định hình cách xã hội nhìn nhận phụ nữ trong vai trò lãnh đạo. 

Chỉ số Chuẩn mực xã hội giới của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) năm 2023 cho thấy, 97% người Mông Cổ có định kiến giới, nhiều người tin rằng nam giới lãnh đạo chính trị tốt hơn phụ nữ. Quan niệm này bắt nguồn từ truyền thống gia trưởng, tạo ra những rào cản đáng kể với phụ nữ Mông Cổ trong tham gia đời sống chính trị đất nước. 

Phụ nữ được kỳ vọng sẽ ưu tiên gia đình hơn là phục vụ cộng đồng. Ngay cả khi tranh cử, họ vẫn phải đối mặt với sự phân biệt đối xử, định kiến giới và rào cản về tài chính. Việc phá vỡ những rào cản này đòi hỏi sự thay đổi về tư duy, hệ thống và cấu trúc.

Được thành lập vào năm 2019 với khoản đóng góp 300 triệu đô-la từ Chính phủ Canada, Quỹ Bình đẳng đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy bình đẳng giới và quyền phụ nữ trên toàn cầu. 

Tại Mông Cổ, đối tác được tài trợ của Quỹ là MONFEMNET, một mạng lưới gồm 21 tổ chức phụ nữ quốc gia. Sứ mệnh của họ là thúc đẩy công bằng xã hội và bình đẳng giới tại Mông Cổ. Với sự hỗ trợ từ Quỹ Bình đẳng, MONFEMNET đã hợp tác với "Women for Change Mongolia" khởi động chiến dịch "Đại diện Bình đẳng". 

"Mạng lưới Lãnh đạo Phụ nữ Quốc gia" đã kết nối hơn 3.000 nữ lãnh đạo trên khắp Mông Cổ. Không chỉ là một hệ thống hỗ trợ, mạng lưới này đã trở thành một phong trào trao quyền cho phụ nữ và vận động thay đổi chính sách, thúc đẩy những cải cách trong hệ thống bầu cử của Mông Cổ. 

Nhờ những nỗ lực của họ, năm 2023, hạn ngạch ứng cử viên nữ đại biểu Quốc hội đã tăng từ 20% lên 30%.

Bước nhảy vọt

Cuộc bầu cử Quốc hội Mông Cổ năm 2024 chứng kiến một bước nhảy vọt: Có nhiều ứng cử viên nữ nhất (519 người) và số lượng phụ nữ được bầu vào Quốc hội cao nhất trong các kỳ bầu cử. Hiện nay, có 32 phụ nữ tham gia Quốc hội, nắm giữ 25,4% số ghế, tăng 8% so với nhiệm kỳ trước. 

Lần đầu tiên, Mông Cổ vượt qua mức trung bình của châu Á (21,5%) về đại diện chính trị của phụ nữ, tiến gần hơn đến mức trung bình toàn cầu 26,9%. Bước tiến về bình đẳng giới trong cuộc bầu cử năm 2024 đã chứng minh rằng khi hệ thống thay đổi, cơ hội cho phụ nữ sẽ mở rộng.

Những tiến bộ đạt được cho đến nay là minh chứng cho sức mạnh của hành động tập thể và vai trò quan trọng của việc tiếp tục đầu tư vào quyền phụ nữ. Với sự hỗ trợ từ Quỹ Bình đẳng, phụ nữ Mông Cổ đang ngày càng khẳng định được vai trò của mình trong lĩnh vực chính trị.

Nhưng nỗ lực hướng tới đại diện bình đẳng không dừng lại ở đó. Mục tiêu về tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội cho cuộc bầu cử năm 2028 là 40%. Các đảng phái chính trị tại Mông Cổ hiện được yêu cầu đảm bảo cân bằng giới trong danh sách ứng cử viên và báo cáo về tiến độ thực hiện bình đẳng giới của mình. 

Mặc dù còn nhiều thách thức cần được giải quyết nhưng con đường hướng tới đại diện bình đẳng của phụ nữ Mông Cổ trong cơ quan dân cử đã có những tín hiệu tích cực.

Những cải cách gần đây đã giúp thu hẹp khoảng cách giới trong Quốc hội Mông Cổ. Theo bà Jo Haenglan, Giám đốc Quốc gia Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc (KOICA): "Năm nay đánh dấu kỷ niệm 100 năm Hiến pháp đầu tiên của Mông Cổ, một cột mốc quan trọng trong lịch sử quốc gia. 

Kết quả bầu cử gần đây cho thấy sự kiên cường và quyết tâm của phụ nữ trong tham chính. Khi các nữ chính trị gia đoàn kết, đồng lòng đề xuất các đạo luật, giám sát việc thực hiện ngân sách và đóng góp vào sự phát triển kinh tế-xã hội của Mông Cổ, những hành động tích cực này sẽ được tích lũy, thúc đẩy một xã hội bình đẳng giới hơn". 

Để tiếp tục tiến trình này, Mông Cổ cần tiếp tục thực hiện những cam kết cải cách pháp lý đã đưa ra, khuyến khích nhiều phụ nữ hơn nữa nắm giữ vị trí lãnh đạo không chỉ trong chính trị mà còn trong các lĩnh vực khác của đời sống xã hội.