Cải tạo bằng tình người

Uống trà, làm vườn với... phạm nhân

Sáng sớm, trung tá Nguyễn Minh Hồng trở dậy tranh thủ thu xếp việc nhà, nấu ăn sáng cho chồng và hai cô con gái đang tuổi đến trường, rồi đến cơ quan. Tại công an phường Gia Sàng (Thái Nguyên), một người đàn ông trung niên ăn mặc giản dị nhưng tươm tất đã đợi sẵn. Trung tá Hồng mỉm cười rồi chìa tay, nhưng người đàn ông vẫn có chút ngại ngần hơi lùi lại. Chị vỗ vai anh thân thiện: "Thôi mình vào đây, có trà mới vừa uống vừa trao đổi nhé".

Người đàn ông theo trung tá Hồng vào phòng làm việc, vẫn hơi ngần ngại ngồi ở mép ghế. Anh lấy ra tờ giấy A4 chi chít những dòng chữ chép tay, lễ phép trao cho trung tá Hồng. Chị rót trà cho anh, đọc một lượt rồi đặt tờ giấy sang một bên bắt đầu hỏi thăm sức khỏe của bà cụ thân sinh của anh năm nay đã ngoài 80 tuổi, hỏi thăm hai con của anh, sức khỏe và công việc của hai vợ chồng anh. Cuộc trò chuyện thân mật như những người bạn lâu ngày gặp nhau dù người đàn ông vẫn có chút ngại ngần.

Trung tá Nguyễn Minh Hồng cho biết, đó là anh Nguyễn Phong Đoan, bị án đang thi hành 15 tháng án treo, 30 tháng thử thách tại địa phương. Theo quy định, đầu tháng, anh Đoan phải đến trình diện tại trụ sở công an xã nộp Bản tự nhận xét quá trình chấp hành án hình sự tại cộng đồng để trung tá Hồng nhận xét.

Trung tá Hồng bảo, anh Đoan vẫn còn mặc cảm mình là người phạm tội, nhưng anh ấy rất nhiệt tình. Trước đây ở trụ sở Công an xã Đồng Liên có vườn rau, ao cá để cán bộ chiến sĩ tăng gia và cả vườn hoa làm đẹp. Lần nào lên anh Đoan cũng tự nguyện ra chăm vườn. Cùng làm việc với nhau, anh ấy cảm thấy tự nhiên, dễ nói chuyện, dễ chia sẻ hơn nhiều.

Vì cuộc sống bình yên của cộng đồng

Chị kể, trường hợp của anh Đoan này đặc biệt lắm. Anh Đoan sinh năm 1981, trước đây là đảng viên, công an viên xã Đồng Liên, đồng thời là phó trưởng xóm Đồng Vạn. Một buổi sáng đi làm, anh Đoan điều khiển xe máy va chạm với một cụ già đi tập thể dục sớm. Ngay lập tức anh Đoan đưa cụ vào bệnh viện cấp cứu. Thời gian cụ ở viện, anh Đoan và gia đình tích cực thăm hỏi, chăm sóc. Nhưng tuổi cao cộng với bệnh nền nên cụ vẫn tử vong.

Mọi công dân bình đẳng trước pháp luật, anh Đoan vẫn phải nhận bản án 15 tháng tù, được hưởng án treo với thời gian thử thách là 30 tháng. Gia đình anh Đoan cũng thuộc diện khó khăn. Anh chị có hai con đang tuổi ăn học, lại phải chăm sóc hai bố mẹ tuổi đã cao, sức yếu. Năm 2024, bố anh Đoan mất. Hiện gia đình vẫn sống trong căn nhà cấp 4 do bố mẹ anh xây từ nhiều chục năm trước.

Anh Đoan từng là công an viên, phó Trưởng xóm và cũng là trụ cột của gia đình, trên còn bố mẹ già, dưới còn các con nhỏ nên khi bị truy tố xét xử, anh rất suy sụp. Phải chia tay với công việc từ nhỏ anh đã mơ ước, yêu thích và không còn hy vọng được trở lại ngành, bản thân vì một phút sơ ý mà trở thành người can án, từng là một đảng viên gương mẫu, một Phó trưởng xóm giờ lại trở thành người phạm tội, làm mẹ già đau lòng và các con mang tiếng... Những điều đó làm anh suy nghĩ dằn vặt rất nhiều.

Tháng 3/2025, trung tá Hồng được phân công về công tác tại Công an xã Đồng Liên (nay là phường Gia Sàng). Khi được giao nhiệm vụ, trung tá Hồng cùng với đồng đội xuống tận địa bàn vào thăm nhà anh Đoan. Một mặt nắm tình hình cơ sở tìm hiểu rõ hoàn cảnh gia đình, một mặt động viên anh Đoan yên tâm thi hành án. Trung tá Hồng chia sẻ với anh Đoan: Dù là người can án nhưng lỗi của anh là lỗi vô ý. Phải thi hành án nhưng anh vẫn được ở bên mẹ già, vợ con. Những người thân vẫn yêu thương và trông đợi vào anh, anh càng nỗ lực vượt qua những giai đoạn khó khăn này... Trung tá Hồng cũng gặp riêng cụ thân sinh anh Đoan cũng như vợ anh Đoan để động viên từng người.

Chia sẻ ở nhà vẫn chưa thấy ổn, trung tá Hồng mời anh Đoan lên trụ sở tiếp tục chuyện trò phân tích. Từng là một công an viên nên anh Đoan rất hiểu quy định của pháp luật, nghĩa vụ của công dân. Nhưng cũng chính vì thế anh càng mặc cảm. Thấy những cuộc nói chuyện thường "một chiều", anh Đoan chỉ yên lặng ngồi nghe và vâng dạ, trung tá Hồng liền bảo: "Đơn vị có vườn rau và vườn hoa, được biết anh Đoan cũng gắn bó với công việc nhà nông. Nhờ anh hướng dẫn cách làm vườn cho chúng tôi được không?". Như được "giải thoát", anh Đoan hồ hởi mang liềm, mang cuốc ra vườn xới cỏ, vun gốc, tưới cây, cắt tỉa hoa...

Từ đấy mỗi lần đến trụ sở, sau phần thủ tục, anh Đoan lại đề nghị được giúp cán bộ làm vườn. Vừa làm việc cùng nhau, vừa trao đổi, câu chuyện trở nên cởi mở dễ dàng hơn rất nhiều.

Tháng 4/2025 anh Đoan xin đi làm công nhân thời vụ. Hiện tại hai vợ chồng anh cùng làm công nhân thời vụ lúc nông nhàn, ngày mùa lại quay về làm nông nghiệp, cuộc sống cũng dần ổn định, anh Đoan yên tâm chấp hành án ở địa phương.

Trung tá Nguyễn Minh Hồng chia sẻ: "Ai cũng có giây phút lầm lỡ, luật pháp thì phải xử nghiêm nhưng muốn giúp họ vượt qua cú sốc trở lại với cuộc sống bình thường thì chẳng có gì khác ngoài sự quan tâm chia sẻ bằng tình người...".